Źródła a typy badań historycznojęzykowych

• Authors: Janowska Aleksandra

Title variants

EN

Data sources in historical linguistic research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony został zagadnieniom źródeł językowych, wykorzystywanych przez badaczy historii języka. Zachowana do naszych czasów dokumentacja historycznojęzykowa jest bardzo różnorodna. Pierwszy narzucający się podział dotyczy wiarygodności dokumentów pisanych i pewności faktu językowego. Drugi związany jest z typem tekstów: chodzi o tekst jako źródło materiału językowego i tekst o funkcji metajęzykowej. Językoznawca, przystępując do analizy historycznej, zawsze dokonuje wyboru, jeśli chodzi o ekscerpcję materiału. To kwestia nie tylko liczby źródeł poddanych obserwacji, ale także ich rodzaju. Za każdym razem wybór ten rzutuje na sposób przeprowadzanej analizy i na wysuwane wnioski.

EN

The article discusses the diversity of language data sources which are used in the research work of historical linguists. The extant historical linguistic documentation varies significantly. The first division that seems particularly salient concerns the reliability of written documents and the certainty of a linguistic fact. The second division is based on the different types of text: text as a source of language material and text about language. A researcher who engages in a historical linguistic analysis always makes a choice as far as the excerption of the material is concerned. Decisions concerning the number of sources which are examined and their type influence the manner in which the analysis is conducted as well as the conclusions that are drawn.

Keywords

PL

źródła językowe; słowniki historyczne; historia języka

EN

language data sources; historical dictionaries; language history

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2018
• Volume: 74
• Pages: 71-80

Contributors

author

Janowska Aleksandra

• Uniwersytet Śląski

References

• BAJEROWA Irena (1964): Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego XVIII wieku. –Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• DANIELEWICZOWA Magdalena (2014): Opisać aby – uwagi na marginesie ujęcia w Słowniku polszczyzny XVI wieku. –[w:] Krystyna KLESZCZOWA, Anna SZCZEPANEK (red.): Wyrażenia funkcyjne w perspektywie synchronicznej i porównawczej. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 181–193
• DEPTUCHOWA Ewa, WANICOWA Zofia (2010): Tajemnice staropolskich glos. – LingVaria V, 2, 105–111.
• GRUSZCZYŃSKI Włodzimierz, ADAMIEC Dorota, OGRODNICZUK Maciej (2013): Elektroniczny korpus tekstów polskich z XVII i XVIII wieku (do 1772 roku) – prezentacja projektu badawczego. – Polonica XXXIII, 309–316.
• JANOWSKA Aleksandra (1999): Funkcje przestrzenne przedrostków czasownikowych w polszczyźnie. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• JANOWSKAAleksandra, PASTUCHOWA Magdalena (2005): Słowotwórstwo czasowników staropolskich. Stan i tendencje rozwojowe. – Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• KĘPIŃSKA Alina (2006): Kształtowanie się polskiej kategorii męsko- i niemęskoosobowości : język wobec płci. –Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• KELLER Felix, TWARDZIK Wacław, wyd. (1998–2004): Rozmyślanie przemyskie. Transliteracja, transkrypcja, podstawa łacińska, niemiecki przekład, t. 1–3. – Freiburg: Weiher Verlag.
• KLESZCZOWA Krystyna (1998): Staropolskie kategorie słowotwórcze i ich perspektywiczna ewolucja. Rzeczownik. –Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• KLESZCZOWA Krystyna (2003): Staropolskie derywaty przymiotnikowe i ich perspektywiczna ewolucja. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• KLESZCZOWA Krystyna (2009): Językoznawstwo historyczne w świetle współczesnej historiografii. – [w:] Jolanta GWIOŹDZK, Krystyna KLESZCZOWA (red.): Faktografia w badaniach historycznych. – Katowice: Biblioteka Śląska, 155–161.
• KLESZCZOWA Krystyna (2015), U źródeł polskich partykuł. Derywacja funkcjonalna, przemiany, zaniki. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• KOWALSKA Alina (1976): Ewolucja analitycznych form czasownikowych z imiesłowem na -ł w języku polskim. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• KRĄŻYŃSKA Zdzisława (2000–2012): Staropolskie konstrukcje z przyimkami, cz. 1–5. – Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie studia Polonistyczne”.
• KRUPIANKA Aleksandra (1979): Czasowniki z przedrostkami przestrzennymi w polszczyźnie XVIII wieku. –Warszawa–Poznań–Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• KSIĄŻEK-BRYŁOWAWładysława (1992): Warianywność fleksji w historii i gwarach języka polskiego. – [w:] Teresa SKUBALANKA, Władysława KSIĄŻEK-BRYŁOWA: Wariantywność polskiej fleksji. – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 117–191.
• KUŹMICKI Marcin (2015): Wydanie wielkopolskich rot sądowych w świetle najnowszych ustaleń badawczych. – LingVaria 2, 205–219.
• MARROU Henri (2011): O poznaniu historycznym. Tłum. Hubert ŁASZKIEWICZ. – Kęty: Antyk Marek Derewiecki.
• MASŁEJ Dorota (2015): Słownik a tekst. Problem znaczenia odpowiedników leksykalnych w staropolskich przekładach Psalmu 50. – [w]: Tomasz MIKA, Dorota ROJSZCZAK-ROBIŃSKA, Olga STRAMCZEWSKA (red.): Staropolskie Spotkania Językoznawcze. Jak badać teksty staropolskie? – Poznań: Wydawnictwo Rys, 103–117.
• MIKA Tomasz (2012): Kazania świętokrzyskie” – od rękopisu do zrozumienia tekstu. – Poznań: Wydawnictwo Rys.
• MIKA Tomasz (2015): Tekst staropolski jako odmienny obiekt badań? W poszukiwaniu narzędzi opisu. – LingVaria 2, 235–250.
• MIKA Tomasz, SŁOBODAAgnieszka (2015): Wyrażenia funkcyjne w średniowiecznej polszczyźnie z perspektywy składniowej. Wybrane problemy badawcze. – Poznań: Uniwersytet Śląski,Wydawnictwo Rys.
• NIEWIARA Aleksandra (2009): Kształty polskiej tożsamości. Potoczny dyskurs narodowy w perspektywie etnolingwistycznej (XVI-XX wiek). – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• PAŁKA Patrycja, KWAŚNICKA-JANOWICZ Agata (2017): Przewodnik po elektronicznych zasobach językowych dla polonistów (słowniki, kartoteki, korpusy, kompendia). – Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.
• PASTUCHOWA Magdalena (2000): Zmiany semantyczne i strukturalne czasowników odrzeczownikowych w polszczyźnie. – Katowice:Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• PASTUCHOWA Magdalena (2016):Wielonurtowość polonistycznych badań językoznawczych. Próba typologii. – Postscriptum Polonistyczne 2 (18), 135–145.
• PAWELEC Radosław (2003): Dzieje „sztuki”. Leksemy i pojęcia. – Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• RZEPKAWojciech (1985): Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej w polszczyźnie XVI–XVII wieku.– Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• SIUCIAK Mirosława (2008): Kształtowanie się kategorii gramatycznej liczebnika w języku polskim. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• SŁOBODA Agnieszka (2012): Liczebnik w grupie nominalnej średniowiecznej polszczyzny. Semantyka i składnia. – Poznań: Wydawnictwo Rys.
• STĄPOR Izabela (2008): Kształtowanie się normy dotyczącej fleksji liczebników polskich od XVI–XIX wieku. – Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• SZCZAUS Agnieszka (2005): Rzeczownikowe synonimy słowotwórcze w polszczyźnie XVI wieku. – Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• TOPOLSKI Jerzy (1968): Metodologia historii. – Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• TRAWIŃSKA Maria (2005): Fonetyka wielkopolskich rot sądowych. – Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy przy Instytucie Slawistyki PAN.
• TWARDZIK Wacław (1997): O uważniejszym aniżeli dotychmiast tekstu staropolskiego czytaniu i jakie z niego pożytki płyną rozprawa śliczna i podziwienia godna. – Kraków: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk.
• WANICOWA Zofia (2009): Ignota, dubia, reperta. Czytać i rozumieć staropolszczyznę. – Kraków: Wydawnictwo Lexis.
• WANICOWA Zofia (2017): Czy Słownik staropolski potrzebuje obrony? – Studia Linguistica 12, 308–315.
• WOJTYŁA-ŚWIERZOWSKA Maria (2009): Faktografia w badaniach historycznojęzykowych. – [w]: Jolanta GWIOŹDZK, Krystyna KLESZCZOWA (red.): Faktografia w badaniach historycznych. – Katowice: Biblioteka Śląska, 115–122.
• WOŹNIAK Ewa (2011): Z warsztatu badacza semantyki historycznej – uwagi o metodzie i źródłach. – [w:] Bogusław DUNAJ, Maciej RAK (red.): Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy. – Kraków: Księgarnia Akademicka, 71–79.
• ZARĘBSKI Rafał (2012): Rzeczownikowe prefiksy obcego pochodzenia w historii języka polskiego. – Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.