O domu i bibliotece El Greca

• Authors: Witko Andrzej

Title variants

EN

On the house and the library of El Greco

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Domenikos Theotokopoulos, powszechnie znany jako El Greco, od 1589 r. zamieszkiwał w pałacu markiza de Villeny, dokąd powrócił w 1604 r., by pozostać tam już do śmierci (1614). Przedmioty będące własnością malarza wymienione zostały w dwóch inwentarzach, spisanych przez jego syna, Jorge Manuela, w 1614 oraz 1621 r. W świetle tych przekazów archiwalnych zarówno wyposażenie domu greckiego malarza, jak i jego biblioteka prezentują się bardzo skromnie. Jednakowoż artysta wynajmował pałac umeblowany, dlatego też w inwentarzach odnotowano tylko i wyłącznie przedmioty będące własnością Theotokopoulosa. Nie wiemy, na ile szczegółowy był zapis inwentarza sporządzonego po śmierci artysty, biorąc pod uwagę, iż jego długi miały być wyrównane przez różnej klasy dobra pozostawione w jego domu. Z kolei w inwentarzu z 1621 r. pojawiają się nowe przedmioty, które mogły być nabyte już przez Jorge Manuela w czasie, gdy zajmował to samo mieszkanie wraz ze swoją pierwszą żoną. Z pomocą tych dwóch inwentarzy w dużej mierze udało się zrekonstruować pierwotną bibliotekę El Greca, a nawet odnaleźć kilka dzieł na marginesie opatrzonych przez artystę komentarzami dotyczącymi architektury i malarstwa. Intensywny rozwój intelektualny greckiego malarza, zapoczątkowany na Krecie, znalazł swe dopełnienie poprzez kontakt ze znakomitymi dziełami włoskich mistrzów, a także dzięki relacjom z włoską elitą intelektualną i lekturze bardzo zróżnicowanych prac, cieszących się wówczas dużą popularnością, dotyczących głównie teorii artystycznych i architektury. Zainteresowanie się tymi dziedzinami zainspirowało malarza do napisania niezachowanego traktatu o architekturze oraz do projektowania szeregu retabulów przeznaczonych na ekspozycję jego obrazów. Nic przeto dziwnego, iż w swej bibliotece El Greco posiadał kilka egzemplarzy traktatu Witruwiusza oraz prace Sebastiana Serlia, Andrei Palladia czy Jacopa Barozziego da Vignoli. Biblioteka Theotokopoulosa była starannie wyselekcjonowana pod kątem dzieł z humanistyki. Znajdowało się w niej dwadzieścia siedem książek w języku greckim, lecz dominowały tam prace pisane w języku włoskim, podczas gdy niemal nie występowały publikacje w języku łacińskim. Jeśli już zawierała dzieła kultury rzymskiej, pojawiały się one we włoskich tłumaczeniach. Także wydań w języku hiszpańskim było w porównaniu z włoskimi niewiele. Biblioteka El Greca, zawierająca dużą ilość książek humanistycznych, zwłaszcza po grecku i włosku, może świadczyć o jego szczególnych zainteresowaniach, a być może nawet o profilu jego wykształcenia. Niestety, po śmierci malarza i konfiskacie jego dóbr w 1622 r., w związku z niewywiązaniem się z zobowiązań wobec Hospital Tavera w Toledo, biblioteka El Greca przepadła bezpowrotnie.

EN

Domenikos Theotokopoulos known as El Greco up until 1589 lived in the palace of Marquis de Villeny, where he returned in 1604 and stayed there until his death (1614). The items owned by the painter were listed in two inventories composed by his son Jorge Manuel in 1614 and 1621. In the light of those sources both the equipment of the painters’ house and his library appear very modest. The library of Theotokopoulos was carefully selected paying special attention on the humanistic works. There were twenty seven books in Greek; the majority of the library included works written in Italian while the Latin books were few indeed, except some Italian translations of some works of the ancient Roman culture. Also the Spanish editions were not much in comparison with the Italian ones. His library can testify to his special interests in humanism; perhaps it shows also the profile of his education. Unfortunately after his death and after the confiscation of his goods in 1622 the library was irretrievably lost.

Keywords

PL

El Greco; Domenikos Theotokopoulos; Jorge Manuel; Jusepe Martínez; biblioteka; dom; obrazy; meble; inwentarze; Toledo; Hiszpania

EN

El Greco; Domenikos Theotokopoulos; Jorge Manuel; Jusepe Martínez; library; house; paintings; fornitures; inventories; Toledo; Spain

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
• Year: 2016
• Volume: 22
• Issue: 47
• Pages: 237-256

Contributors

author

Witko Andrzej

• Kraków, UPJPII