Nostalgia jako narzędzie krytyki transformacji. Mit dobrego właściciela w opowieściach pracowników fabrycznych

• Authors: Karolina Mikołajewska-Zając , Joanna Wawrzyniak

Title variants

EN

Nostalgia as a Tool for Criticism of Economic Transformation: Myth of Benevolent Owner in Workers’Life Stories

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia zjawisko nostalgii w czasach nagłej i intensywnej transformacji środowiska pracy. Przedstawia jego źródła, znaczenia i funkcje na przykładzie studium przypadku, na które składają się dane zastane i biograficzne wywiady narracyjne z pracownikami fabryki słodyczy. Nostalgia stanowi element ekonomii moralnej pracowników i zarazem narzędzie krytyki transformacji. Pozwala zakreślić granice wspólnoty pracowniczej oraz nadać znaczenia zmianom warunków pracy i produkcji.

EN

The article discusses factory workers’ nostalgia in the times of sudden and radical transformation of their work environment. It presents nostalgia’s sources, meanings, and functions in the light of a case study of confectionery factory in Poland. It shows nostalgia not only as a part of workers’ moral economy, but also as their tool to criticize transformation, which helps them to delimit their community and to interpret the changes in conditions of employment and organization of production.

Keywords

PL

nostalgia; praca; transformacja; opowieść organizacyjna; ekonomia moralna

EN

Nostalgia; Work; Transformation; Organizational Story; Moral Economy

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2016
• Volume: 12
• Issue: 2
• Pages: 36-54

Contributors

author

Karolina Mikołajewska-Zając

• Uniwersytet Warszawski

author

Joanna Wawrzyniak

• Uniwersytet Warszawski

References

• Bandelj Nina (2008) From Communists to Foreign Capitalists: The Social Foundations of Foreign Direct Investment in Postsocialist Europe. Princeton: Princeton University Press.
• Booth Charles, Rowlinson Michael (2015) Manangement and Organizational History. Prospects [w:] Patricia Genoe MacLaren, Albert J. Mills, Terrance G. Weatherbee, eds ., The Routledge Companion to Management and Organizational History. London, New York: Routledge, s. 49–69.
• Boym Svetlana (2007) Nostalgia and Its Discontents. „The Hedgehog Review”, no. 7, s. 7–18.
• Braverman Harry (1974) Labor and Monopoly Capital: The Degradation of Work in the Twentieth Century. New York: Monthly Review Press. Brown Andrew, Humphreys Michael (2002) Nostalgia and Narrativization of Identity: A Turkish Case Study. „British Journal of Management”, vol. 13, s. 141–159.
• Budrewicz Olgierd (2004) Opowieść pachnąca czekoladą. Warszawa: Agencja Reklamowa Padjas.
• Burawoy Michael (1985) Politics of Production. Factory Regimes Under Capitalism and Socialism. London: Verso.
• Burawoy Michael, Lukacs Janos (1992) The Radiant Past. Ideology and Reality in Hugary’s Road to Capitalism. Chicago: University of Chicago Press.
• Czarniawska Barbara (1997) Narrating the Organization: Dramas of Institutional Identity. Chicago: University of Chicago Press.
• Davis Fred (1979) Yearning for Yesterday: A Sociology of Nostalgia. Nowy Jork: Free Press.
• Douglas Mary (2011) Jak myślą instytucje. Przełożyła Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dunn Elizabeth (2007) Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Przełożył Przemysław Sadura. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Fritzsche Peter (2001) Spectres of History: On Nostalgia, Exile, and Modernity. „American Historical Review”, vol. 105, no. 5, s. 1587–1618.
• Gabriel Yiannis (1993) Organizational Nostalgia – Reflections on “The Golden Age” [w:] Stephen Fineman, ed., Emotion in Organization. London: Sage Publications, s. 118–141.
• Gardawski Juliusz, red. (2009) Polacy pracujący a kryzys fordyzmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Gospodarczyk Hanna, Leyk Aleksandra (2012) Prywatyzacja w perspektywie biograficznej. Człowiek zakorzeniony, człowiek plastyczny, człowiek stłamszony. „Folia Sociologica” t. 41, s. 237–256.
• Halbwachs Maurice (2008) Społeczne ramy pamięci. Przełożył Marcin Król. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hardy Jane (2010) Nowy polski kapitalizm. Przełożyła Agata Czarnacka. Warszawa Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Kaźmierska Kaja, red. (2014) Biography and Emotion and 70th Jubilee of Professor Fritz Schütze. „Qualitative Sociology Review”, vol. 10, no. 1 [dostęp 3 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie ‹http://www.qualitativesociologyreview.org/ENG/index_eng.php›.
• Konecki Krzysztof T. (2007) Nowi pracownicy a kultura organizacyjna przedsiębiorstwa. Studium folkloru fabrycznego. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 3, nr 1 [dostęp 25 sierpnia 2015 r.]. Dostępny w Internecie ‹http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/volume3_pl.php›.
• Koselleck Reinhart (1985) Future Pasts. New York: Columbia University Press.
• Kozłowski Mieczysław (1993) Dzieje firmy E. Wedel. Warszawa: Studio Poligraficzne MEGA PRINT.
• Lewicka Maria, Prusik Monika, Zaleski Marek (2014) Nostalgia [w:] Robert Traba, Magdalena Saryusz-Wolska, red., Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Warszawa: Scholar, s. 274–277.
• Maubach Franka (2013) Swobodne wspominanie a krytyka źródła historycznego ‒ o ambiwalencji metody w zachodnioniemieckiej oral history około roku 1980. „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, t. 3, s. 39–71.
• McDonald Ruth, Waring Justin, Harrison Steven (2006) At The Cutting Edge? Modernization and Nostalgia in a Hospital Operating Theatre Department. „Sociology”, vol. 40, no. 6, s. 1097–1115.
• Mikołajewska Karolina (2012) Wytwarzanie zgody na kapitalizm. Opowieści kierowników firmy E. Wedel. Niepublikowana praca magisterska. Warszawa: Instytut Socjologii UW.
• Mikołajewska Karolina (2014 ) Alienation and Rush Towards Change: Introducing Capitalism to a State-Owned Polish Enterprise. „ Oral History” vol. 42, no. 4, s. 67–78.
• Mikołajewska Karolina (2015) Negotiated Meanings of Capitalism: Biographical Narratives of Trade Union Members and Managers of a Privatised Polish Chocolate Factory E. Wedel [w:] Knud Andressen i in., Hrsg., Der Betrieb als sozialer und politischer. Ort. Bonn: J.H. W. Dietz Nachf, s. 185–212.
• Mrozowicki Adam (2011) Coping With Social Change: Life Strategies of Workers in Poland’s New Capitalism. Leuven: Leuven University Press.
• Nagel Ulrike, Teipen Christina, Velez Andrea (2012) Potęga stosunków społecznych i siła podmiotu. Studium wschodnioniemieckich managerów przed i po 1989 roku oraz wyjaśnienie stabilności i niestabilności NRD na podstawie teorii biografii. Przełożyły Agnieszka Pawlak i Katarzyna Waniek [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Kraków: Nomos, s. 761–792.
• Niethammer, Lutz (1985) Fragen-Antworten-Fragen: methodische Erfahrungen und Erwägungen zur Oral History [w:] Lutz Niethammer, Alexander von Plato, Hrsg., “"Wir kriegen jetzt andere Zeiten”" : auf der Suche nach der Erfahrung des Volkes in nachfaschistischen Ländern. Bonn: J. H. W. Dietz Nachf., s. 392-–433.
• Pickering Michael, Keightley Emily (2006) The Modalities of Nostalgia. „Current Sociology”, vol. 54, no. 6, s. 919–941.
• Rowlinson Michael (2002) Public History Review Essay: Cadbury World. „Labour History Review”, vol. 67, no. 1, s. 101–119.
• Rowlinson Michael i in. (2014) Narratives and Memory in Organizations. „Organization”, vol. 21, no. 4, s. 441–446.
• Schütze Fritz (2012) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficznie wywiady narracyjne. Przełożyła Katarzyna Waniek [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Kraków: Nomos, s. 141–278.
• Scott James C. (1976) The Moral Economy of the Peasant: Rebellion and Subsistence in Southeast Asia. Princeton: Princeton University Press.
• Sennett Richard (2006) Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie. Przełożył Jan Dzierzgowski. Warszawa: Muza.
• Strangleman Tim (1999) The Nostalgia of Organisations and the Organisation of Nostalgia: Past and Present in the Contemporary Railway Industry. „Sociology”, vol. 33, no. 4, s. 725–746.
• Strangleman Tim (2012) Work Identity in Crisis? Rethinking the Problem of Attachment and Loss at Work. „Sociology”, vol. 46, no. 3, s. 411–425.
• Ther Philipp (2015) Nowy ład na starym kontynencie. Historia Europy neoliberalnej. Przełożyli Urszula Szymanderska, Sergiusz Lipnicki. Warszawa: Kurhaus Publishing.
• Thompson Edward Palmer (1971) The Moral Economy of the English Crowd in the 18th Century. „Past & Present”, vol. 50, s. 76–136.
• Tonkiss Fran (2006) Contemporary Economic Sociology: Globalisation, Production, Inequality. London, New York: Routledge.
• Trappmann Vera (2013) Fallen Heroes in Global Capitalism. Workers and the Restructuring of the Polish Steel Industry. London: Palgrave Macmillan.
• Ybema Sierk (2004) Managerial Postalgia: Projecting a Golden Future. „Journal of Managerial Psychology”, vol. 19, no. 8, s. 825–841.