Leksykalno-stylistyczne środki opisu podróży i podróżowania w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza

• Authors: Leonarda Mariak

Title variants

EN

Lexical and stylistic methods of describing travel and travelling in private letters written by Henryk Sienkiewicz

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera szczegółową analizę leksyki i środków stylistycznych, użytych przez Sienkiewicza w opisach realiów związanych z podróżą i podróżowaniem. Ekscerpcją objęto zbiór wszystkich zachowanych 1401 listów prywatnych Sienkiewicza, który zajmuje blisko 3 tysiące stron druku w wydaniu zbiorowym korespondencji Sienkiewicza pod redakcją Marii Bokszczanin. Zebrany materiał liczy łącznie ponad 300 wyrazów oraz połączeń wyrazowych o różnym charakterze, użytych ponad tysiąc razy. Przeprowadzone badania pokazały, że relacje z Sienkiewiczowskich peregrynacji najczęściej mają charakter obiektywny i rzeczowy. Pisarz wykorzystywał tu zwykle wyrazy o treściach konkretnych, implikujących bezpośrednie odniesienia do rzeczywistości. Środki stylistyczne charakterystyczne dla stylu artystycznego w opisach realiów związanych z podróżowaniem nie są zbyt liczne. Większość zarejestrowanych przekształceń semantycznych to porównania, metafory, epitety oraz eufemizmy.

EN

The article contains a detailed analysis of the lexis and stylistic means used by Sienkiewicz in his descriptions of travel and travelling. The excerption included the collection of all 1,401 preserved private letters written by Sienkiewicz; the collection contains nearly 3,000 printed pages in a collective publication of the correspondence of Sienkiewicz edited by Maria Bokszczanin. In the collected material there are over 300 words and expressions of different character, used over a thousand times. The research has revealed that the accounts of the Sienkiewicz peregrinations in most cases are objective in character. The writer used words with precise meanings, which refer directly to the reality. The stylistic means typical of artistic style used in descriptions of travelling is not too numerous. Most of the registered semantic transformations are comparisons, epithets and euphemisms.

Keywords

PL

leksyka; stylistyka; korespondencja prywatna; Henryk Sienkiewicz

EN

lexis; stylistics; private letters; Henryk Sienkiewicz

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2016
• Volume: 15
• Pages: 61–80

Contributors

author

Leonarda Mariak

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Filologiczny

References

• Źródła
• Henryk Sienkiewicz, Listy. Tom II, część pierwsza: Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 1996; Tom II, część druga: Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 1996; Tom II, część trzecia: Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 1996; Tom IV, część pierwsza: Maria z Szetkiewiczów Sienkiewiczowa – Maria z Wołodkowiczów Sienkiewiczowa – Maria z Babskich Sienkiewiczowa (1888–1907), oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 2008; Tom IV, część druga: Maria z Babskich Sienkiewiczowa (1908–1913), oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 2008; Tom IV, część trzecia: Henryk Józef Sienkiewicz – Jadwiga Sienkiewiczówna – Helena Sienkiewiczówna – Lucjan Sieńkiewicz, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 2008.
• Opracowania
• Bujnicki T., Z teoretycznych problemów powieści historycznej, w: idem, Sienkiewicz i historia. Studia, Warszawa 1981.
• Grzegorczykowa R., Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa 1984.
• Kijas J., Źródła historyczne „Krzyżaków”, „Pamiętnik Literacki” 1964, z. 3, s. 83–117.
• Kijas J., Źródła historyczne „Pana Wołodyjowskiego”, „Pamiętnik Literacki” 1952, R. LXIII, s. 1137–1155.
• Kijas J., Źródła historyczne „Potopu” Sienkiewicza, w: Prace Historyczno-Literackie. Księga zbiorowa ku czci Ignacego Chrzanowskiego, Kraków 1936, s. 479–511.
• Kijas J., Źródła historyczne powieści „Ogniem i mieczem”, „Pamiętnik Literacki”, Lwów 1927, R. XXIV, pod red. B. Gubrynowicza, s. 119–135.
• Kollár J., Rozprawy o gmenách počatkách i starožitnostech národu slawského a geho kmenů, Budjnē 1830; http://books.google.pl/books.
• Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1991.
• Krzyżanowski J., Henryk Sienkiewicz. Kalendarz życia i twórczości, Warszawa 1956.
• Kurkowska H., Skorupka S., Stylistyka polska. Zarys, Warszawa 1959.
• Ładyka A. (Nofer), Henryk Sienkiewicz, Warszawa 1965.
• Sienkiewicz H., O powieści historycznej, w: Trylogia Henryka Sienkiewicza. Studia. Szkice. Polemiki, oprac. T. Jodełka, Warszawa 1962 (prwdr. 1889).
• Skwarczyńska S., Teoria listu, Lwów 1937.
• Słownik języka polskiego, pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, Warszawa 1900–1927, t. I–VIII.
• Słownik języka polskiego, pod red. W. Doroszewskiego, Warszawa 1958–1969, t. I–XI.
• Szostak-Król K., Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 15 Podróże, podróżowanie, Kraków 2010.
• Wilkoń A., Z zagadnień języka „Ogniem i mieczem”, w: Trylogia Henryka Sienkiewicza. Historia–Dzieło–Recepcja, pod red. L. Ludorowskiego, Warszawa–Poznań 1978.

Identifiers

ISSN

1730-4180

DOI

10.18276/sj.2016.15-05