Kredytowanie gospodarstw rolnych w województwie krakowskim w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej

• Authors: Janicka Anna

Title variants

EN

Farm crediting in the Krakow Voivodeship in the years immediately after World War II

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Położenie rolnictwa w pierwszych latach po II wojnie światowej było niezwykle trudne. Niestabilna sytuacja polityczna nie sprzyjała budowaniu atmosfery zaufania i pewności, na której można było oprzeć odradzanie się życia gospodarczego. Brak równowagi gospodarczej zakłócał normalny tok życia gospodarczego i hamował jego reanimację po wojnie. Jednym z priorytetów decydujących o losach narodu było szybkie zwiększenie produkcji żywności. Województwo krakowskie musiało zmierzyć się z odbudową gospodarstw zarówno w dziedzinie produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej. Szansę na zwiększenie produkcji rolniczej dawały inwestycje, jednak zubożali rolnicy nie posiadali wystarczających środków finansowych, aby je zrealizować. W związku z tym popyt na kapitał w rolnictwie był ogromny i często przewyższał możliwości instytucji kredytowych. W omawianym okresie kredytowanie rolnictwa było prawie całkowicie sterowane przez Państwowy Bank Rolny, a jego oddziały odegrały decydującą rolę w rozprowadzaniu pożyczek na terenie swojej działalności. Państwowy Bank Rolny finansował głównie odbudowę, przebudowę i zabudowę wsi, państwowy i znajdujący się pod zarządem państwowym przemysł rolny, potrzeby obrotowe i inwestycyjne gospodarstw rolnych, ogrodniczych i hodowlanych oraz ośrodków i stacji doświadczalnych. Kredytowanie rolnictwa i wsi w województwie krakowskim w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej było zbieżne z trendami ogólnopolskimi. Pośrednie oraz bezpośrednie rozprowadzanie pożyczek zdominował tutaj oddział Państwowego Banku Rolnego w Krakowie. Akcja kredytowa przeprowadzona w województwie krakowskim dawała szansę na odbudowę ze zniszczeń wojennych oraz rozwój rolnictwa na tym terenie.

EN

The agricultural situation in the first years after World War II was extremely difficult. The unstable political scene hindered the establishment of an atmosphere of confidence and certainty, which was a precondition for the revitalisation of economic life. In addition, economic instability disrupted the normal course of economic life and inhibited its development after the war. The most important issue determining the fate of the nation was the rapid increase in food production. The Krakow Voivodeship had to face the reconstruction of farms, both in the fields of horticulture and livestock farming. Investments provided an opportunity to increase agricultural production However, impoverished farmers lacked the financial means to cover them. Consequently, the demand for capital in agriculture was enormous and it often exceeded the capacity of credit institutions. In the period considered, the crediting of agriculture was almost entirely controlled by the State Agricultural Bank, and its branches played a decisive role in the distribution of loans within the scope of its activity. State Agricultural Bank financed mainly reconstruction, rebuilding and development of countryside, state agriculture industries, current assets and investments in farms, gardening, breeding farms and agricultural experiment stations. Crediting of agriculture in the first years after World War II coincided with a nationwide trend. Indirect and direct loans were given by the State Agricultural Bank branch in Krakow. New loans in Krakow Voivodeship provided a chance for reconstruction and agriculture development.

Keywords

PL

województwo krakowskie; II wojna światowa; rolnictwo; kredytowanie; Państwowy Bank Rolny

EN

Krakow Voivodeship; World War II; agriculture; crediting; State Agricultural Bank

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2018
• Issue: 2(7)
• Pages: 21-39

Contributors

author

Janicka Anna

• Zakład Polityki Społecznej i Doradztwa, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, al. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

References

• Archiwum Akt Nowych (AAN), Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych (MRiRR), sygn. 103a, Notatki dla prasy. Sprawa wiosennej akcji siewnej w 1949 r.
• AAN, MRiRR, sygn. 103b, Pomoc finansowa Rządu dla rolnictwa w okresie 1944–1948 r.
• AAN, MRiRR, sygn. 1136a, Sprawozdanie o położeniu gospodarczym rolnictwa za m-c kwiecień 1949 r.
• AAN, MRiRR, sygn. 1136b, Produkcja roślinna.
• AAN, MRiRR, sygn. 1133, Stan zagospodarowania. Kredyty.
• AAN, MRiRR, sygn. 15a, Sprawozdanie Rządu Polskiego dla FAO za rok 1948.
• AAN, MRiRR, sygn. 15b, Sprawozdanie roczne dla FAO – 1947. Zapotrzebowanie pieniężne w zakresie odbudowy i rozwoju.
• Archiwum Akt Nowych (AAN), Państwowy Bank Rolny Instytucja Centralna (PBR IC), sygn. 77, Sprawozdanie Państwowego Banku Rolnego za rok 1945.
• AAN, PBR IC, sygn. 78, Sprawozdanie Państwowego Banku Rolnego za rok 1946.
• Archiwum Narodowe w Krakowie (AN Kr), Państwowy Bank Rolny Kraków (PBR Kr), sygn. 29/620/81a, Sprawozdanie ekonomiczne Oddziału krakowskiego Państwowego Banku Rolnego za miesiąc styczeń 1946 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81b, Sprawozdanie ekonomiczne Oddziału krakowskiego Państwowego Banku Rolnego za miesiąc marzec 1946 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81c, Sprawozdanie ekonomiczne Oddziału krakowskiego Państwowego Banku Rolnego za miesiąc kwiecień 1946 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81d, Sprawozdanie ekonomiczne Oddziału krakowskiego Państwowego Banku Rolnego za miesiąc maj 1946 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81e, Sprawozdanie ekonomiczne Oddziału Krakowskiego Państwowego Banku Rolnego za miesiąc czerwiec 1946 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81f, Sprawozdanie ekonomiczne Oddziału Państwowego Banku Rolnego w Krakowie za miesiąc lipiec 1946 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81g, Sprawozdanie ekonomiczne Oddziału Państwowego Banku Rolnego w Krakowie za miesiąc sierpień 1946 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81h, Sprawozdanie ekonomiczne Oddziału Państwowego Banku Rolnego Oddz. w Krakowie za miesiąc wrzesień 1946 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81i, Sprawozdanie ekonomiczne Państwowego Banku Rolnego Oddziału w Krakowie za miesiąc grudzień 1946 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81j, Sprawozdanie ekonomiczne Państwowego Banku Rolnego Oddziału w Krakowie za miesiąc luty 1947 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81k, Sprawozdanie ekonomiczne Państwowego Banku Rolnego, Oddziału w Krakowie, za m. marzec 1947 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81l, Sprawozdanie z działalności kredytowej Krakowskiego Oddziału Państwowego Banku Rolnego – za miesiąc wrzesień 1947 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81m, Sprawozdanie z działalności kredytowej Krakowskiego Oddziału Państwowego Banku Rolnego – za miesiąc październik 1947 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/81n, Sprawozdanie z działalności kredytowej krakowskiego Oddziału Państwowego Banku Rolnego – za mc listopad 1947 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/84a, Sprawozdanie z działalności kredytowej Oddziału krakowskiego Państwowego Banku Rolnego za miesiąc styczeń 1949 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/84b, Sprawozdanie z działalności kredytowej krakowskiego Oddziału n/Banku w miesiącu marcu 1949 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/84c, Sprawozdanie z działalności kredytowej Oddziału n/Banku za m-c kwiecień 1949 r.
• AN Kr, PBR Kr, sygn. 29/620/84d, Sprawozdanie z działalności kredytowej krak. Oddziału Państwowego Banku Rolnego oraz z akcji przejęcia placówek Komunalnych Kas Oszczędności – za miesiąc kwiecień 1949 r.
• Archiwum Narodowe w Krakowie (AN Kr), Urząd Wojewódzki Krakowski (UW Kr), sygn. UW II 3069a, Rozdział kredytów i ziarna siewnego na okres wiosennej akcji siewnej 1948 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069b, Kredyt wiązany zbożem.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069c, Akcja „wiązanego” kredytu zbożem.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069d, Pismo do Urzędu Wojewódzkiego Krakowskiego Dział Rolnictwa i R.R. w Krakowie z dnia 2 kwietnia 1948 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069e, Pismo do Obywatela Wojewody w Krakowie z dnia 12 lutego 1948 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069f, Pismo do Urzędu Wojewódzkiego Krakowskiego, Dział Rolnictwa z dnia 21 kwietnia 1948 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069g, Pismo do Urzędu Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych, Departament Produkcji Rolnej w Warszawie z dnia 12 maja 1948 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069h, Pismo do Urzędów Wojewódzkich (wszystkich) z dnia 25 czerwca 1948 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069i, Protokół z posiedzenia odbytego w Dziale Rolnictwa i R.R. Wydziale Rolnictwa w dniu 26 czerwca 1948 r. w sprawie rozdziału kredytu na zakup nawozów sztucznych w wysokości 15 000 000 zł.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069j, Kredyt na zakup nawozów sztucznych w okresie jesiennym 1948 roku.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069k, Pismo do Zarządu Głównego Związku Samopomocy Chłopskiej z dnia 7 maja 1948 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069l, Protokół z konferencji z dnia 29 listopada 1948 r. w sprawie ustalenia rozdzielnika dla poszczególnych powiatów na średnioterminowy kredyt dla drobnych gospodarstw rolnych na zakup inwentarza żywego.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069m, Pismo Państwowego Banku Rolnego Oddział w Krakowie do Urzędu Wojewódzkiego Krakowskiego, Dział Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 29 stycznia 1949 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069n, Pismo Państwowego Banku Rolnego Oddział w Krakowie do Wojewódzkiego Urzędu Krakowskiego, Dział Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 12 lutego 1949 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069o, Kredyty na zakup nawozów sztucznych na okres wiosenny 1949 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069p, Sprawozdanie z rozprowadzenia kredytów 96 000 000 zł na zakup nawozów sztucznych.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3069r, Rozdzielnik na powiaty woj. Krakowskiego.
• Broda A., Kozłowski Z., 1950, Przyczynek do zagadnienia kredytu rolnego w 1948 r., Warszawa.
• Dusza J., 1948, Banki w planowej gospodarce spółdzielczości, „Przegląd Spółdzielczy”, nr 3.
• emer, 1947, Zasiewy w roku 1946–47, „Gospodarka Planowa”, nr 12.
• Górka R., 1939, Kredyty na spłaty rodzinne, „Życie Rolnicze”, nr 4.
• Ilczuk T., 1969, Rozwój spółdzielczości oszczędnościowo-pożyczkowej w Polsce Ludowej, „Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy”, nr 1.
• Jankowski J., 1964, Finansowanie rolnictwa [w:] Finanse Polski Ludowej w latach 1944–1960, Warszawa.
• Jarecka-Kimlowska S., 1978, Polityka spółdzielcza na wsi polskiej w latach 1944–1970 (przyczynek do genezy polityki spółdzielczej w rolnictwie), Warszawa.
• Jaworski W., 1967, Bankowość w gospodarce socjalistycznej, Warszawa.
• Jaworski W., Kucharski M., Pruss W., Rączkowski S., 1956, Obieg pieniężny i kredyt, cz. II, Warszawa.
• Jezierski A., Leszczyńska C., 2003, Historia gospodarcza Polski, Warszawa.
• Kaczmarek R., 2010, Historia Polski 1914–1989, Warszawa.
• Kłusek M., 2009, Miejsce rolnictwa w polityce kredytowej państwa po II wojnie światowej, „Journal of Agribusiness and Rural Development”, nr 3(13).
• Kłusek M., 2013a, Dokumenty do dziejów Państwowego Banku Rolnego, t. II: 1945–1948, Kraków.
• Kłusek M., 2013b, Państwowy Bank Rolny w latach 1919–1949. Studium historycznoprawne, Warszawa.
• Kucharski M., 1953, Rozwój systemu kredytowania gospodarki uspołecznionej w Polsce Ludowej, „Finanse”, nr 1.
• Kucharski M., Łukomski W., 1953, Finanse i kredyt w Polsce Ludowej, Warszawa.
• Łubieński K., 1946, Rynek pieniężny w pierwszych latach po wojnie: próba analizy, „Spółdzielczy Przegląd Bankowy”, nr 11–12.
• Pruss W., 1964, Kredyt bankowy i polityka kredytowa [w:] Finanse Polski Ludowej w latach 1944–1960, Warszawa.
• Pruss W., 1975, Kredyt i polityka kredytowa [w:] Finanse Polski Ludowej w trzydziestoleciu (1944–1973), Warszawa.
• Uchwała Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 1947 roku w sprawie zasad systemu finansowego, M.P. 1947, nr 120, poz. 762.
• Wawrzyńczuk-Nathali E., 1989, Spółdzielczość kredytowa w okresie okupacji i jej rola w pierwszym okresie po jej wyzwoleniu [w:] Gospodarcze i społeczne skutki wojny i okupacji dla Polski oraz drogi ich przezwyciężenia, red. W. Długoborski, Wrocław.