Samorząd terytorialny a rozwój zrównoważony obszarów metropolitalnych

• Authors: Mirosław Grochowski

Title variants

EN

Territorial self government and sustainable development of metropolitan areas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Metropolizacja procesów rozwoju jest nowym i trudnym wyzwaniem dla samorządów miast i obszarów metropolitalnych. Rozwój obszarów metropolitalnych w Polsce przebiega w sposób spontaniczny i chaotyczny, czego skutkiem są konflikty funkcjonalno-przestrzenne i brak ładu przestrzennego. Brak jest regulacji prawnych, dotyczących planowania i zarządzania rozwojem obszarów metropolitalnych. Brak też tradycji współpracy międzygminnej, która pozwoliłaby na rozwiązywanie problemów wspólnych dla gmin z obszaru. Zachodzące na obszarach metropolitalnych procesy rozwojowe nie spełniają kryteriów rozwoju zrównoważonego. Istotą problemów z planowaniem i zarządzaniem rozwojem funkcjonalnych obszarów miejskich jest koordynacja działań, podejmowanych przez różne podmioty, w tym przede wszystkim przez samorządy lokalne na poziomie gminy. W przypadku obszarów metropolitalnych koordynacja ta staje się wyjątkowo trudna, ze względu na skalę problemów rozwojowych, które są funkcją złożoności struktur funkcjonalno-przestrzennych, dynamiki procesów rozwojowych, zróżnicowań w poziomie rozwoju obszaru, mnogości aktorów realizujących swe cele w obszarze metropolitalnym, wielkości tego obszaru (liczby gmin zaliczanych do obszaru metropolitalnego) oraz faktu występowania różnorakich powiązań, w tym powiązań o charakterze międzynarodowym, co oznacza wzrost znaczenia czynników zewnętrznych, nie podlegających kontroli, na rozwój. Potrzebna jest interwencja o charakterze planistycznym i zarządczym na poziomie ponadlokalnym, która umożliwi zapanowanie nad żywiołowymi procesami rozwoju. W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia, związane z konfliktami występującymi na obszarach metropolitalnych, w kontekście ich zrównoważonego rozwoju. Omówiono także doświadczenia dotyczące organizacji i zarządzania wybranych obszarów metropolitalnych w krajach Unii Europejskiej. Przedstawione kwestie odniesione zostały do dyskusji na temat zarządzania rozwojem obszarów metropolitalnych w Polsce.

Polish territorial self governments of metropolitan cities and municipalities located in metropolitan areas are facing new and complex challenges resulting from metropolization processes. Development of metropolitan areas is spontaneous and chaotic. It results in numerous spatial and functional conflicts as well as in a lack of spatial order. There is also no tradition of inter-municipal cooperation that enables municipalities to solve common problems. Development processes do not meet criteria of sustainable development. The key problem of planning and managing development of functional urban areas is coordination of activities and undertakings being initiated and implemented by public authorities and other agents of change. In case of metropolitan areas coordination of these activities is a huge challenge. This is because of the scale of development problems that result from sophisticated functional and spatial structures, dynamics of change, differentiation of metropolitan area, numerous actors active on the metropolitan scene, and the size of metropolitan area (number of municipalities included into the area). There are also development incentives, which are out of control, coming through networks that metropolitan cities and areas operate within. In order to guide development processes planning and managerial interventions at the sub regional level are needed. The article presents selected issues related to metropolitan areas development from the perspective of sustainable development. Main threats and conflicts are listed. Potential organizational solutions, based on EU countries experience, are presented and commented from the perspective of Polish experience.

Keywords

PL

metropolie; administracja samorządowa; rozwój regionalny

EN

metropolises; local administration; regional development

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2009
• Issue: 2
• Pages: 73-88

Contributors

author

Mirosław Grochowski

• Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie

References

• Anoud, L., 2001, Three Stories about Regional Salience, „German Journal of Urban Studies”, Berlin, nr. 45, s. 139-158.
• 2. Baranowski, P., 2001, Kształtowanie zrównoważonych struktur przestrzennych gdańskiego obszaru metropolitalnego, [w:] Szydłowski W. (red.) Województwa Nadmorskie w Inicjatywie Wspólnotowej INTERREG, Urząd Marszałkowski województwa Pomorskiego, Gdańsk, s. 54-65.
• 3. Bobbio, L., 2005, Italy: After the Storm (w:) B. Denters, L.Rose (red.) Comparing Local Governance: Trends and Developments, London: Palgrave, s. 6-24.
• 4. Borraz, L.G., 2005, France: the Inter-Municipal Revolution, (w:) B. Denters, L.Rose (red.) Comparing Local Governance: Trends and Developments, London: Palgrave, s. 25-41 .
• 5. Budzynowska, O., 2000, Obszary metropolitalne, ich struktura i funkcje w układach terytorialnych, Samorząd Terytorialny, Municipium, Warszawa, nr 10, s. 14-25.
• 6. Carruthers, J.I., 2003, Growth at the fringe: The influence of political fragmentation in United States metropolitan areas, „Papers of Regional Science”, nr. 82, s. 475-499.
• 7. Castells, M., 1982, Kwestia miejska, przekł. Jałowiecki B., Piątkowski J., PWN, Warszawa
• 8. Davey, K. (red.), 2002, Investing inRegional Development: Policies and Practicesin EU Candidate Countries, „Local Government and Public Service Reform Initiative”, Open Society Institute – Budapest.
• 9. Degórska, B., 2005, Przeciwdziałanie niekontrolowanej suburbanizacji. Możliwości rozwiązań krajowych w kontekście przyjętych rozwiązań europejskich, (w) Lorens, P. (red.) Problem suburbanizacji, Biblioteka Urbanisty, tom 7, Warszawa, s. 255-264.
• 10. Denters B., Klok P.J., 2005, The Netherlands: in Search of Responsiveness (w:) B. Denters, L.Rose (red.) Comparing Local Governance: Trends and Developments, London: Palgrave, s. 135-253.
• 11. Jędraszko, A., 2006, Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce – drogi i bezdroża regulacji ustawowych. Unia Metropolii Polskich, Wydawnictwo PLATAN, Warszawa, s. 44-51.
• 12. Korcelli, P., 1976, Aglomeracje miejskie w systemach osadniczych. Wybrane hipotezy i perspektywy badawcze, Przegląd Geograficzny, nr 48, PTG, Warszawa, s. 246-258
• 13. Kozłowski, S., 2006, Propozycje zielonych pierścieni w obszarze metropolitalnym Warszawy, (w:) S. Kozłowski (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, KUL, PAN Komitet „Człowiek i Środowisko”, Białystok – Lublin –Warszawa, s. 86-95.
• 14. Levine, J.N., 2001, The Role of Economic Theory in Regional Advocacy, „Journal of Planning Literature”, Vol. 16, No. 2, s. 183-201.
• 15. Lorens, P., 2005, Gospodarowanie przestrzenią a polityka równoważenia rozwoju, „Urbanista”, Nr 9(33), s. 13-15
• 16. Rose, L.E., Stahlberg, K., 2005, The Nordic Countries: Still the “Promised Land”? (w:) B. Denters, L. Rose (red.) Comparing Local Governance: Trends and Developments, London: Palgrave, s. 95-112.
• 17. Sassem, S., 1994, New Political Geographies: Global Civil Society and Global Governance, „Progress in Human Geography”, nr.18 (4), s. 460-490.
• 18. Blakeley, G., 2001, Local Governance and Local Democracy: The Barcelona Model, „Local Government Studies”, Vol. 31, Issue 2, 2001, str. 149 – 165.
• 19. Swianiewicz, P., 1998, Samorząd lokalny w Wielkiej Brytanii, „Wspólnota”, Municipium, nr 42, s. 29-33.
• 20. Swianiewicz, P., 2002, Consolidation or Fragmentation? The Size of Local Governments in Central and Eastern Europe, Budapest: Open Society Institute.
• 21. Swianiewicz, P., Klimska, U., 2005, Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce – waniliowe centrum, mozaika przedmieść, „Prace i Studia Geograficzne” t. 35, WGiSR, Uniwersytet Warszawski, 2005, s. 45-70.
• 22. Strzelecki, Z., Kucińska, M., 2005, Żywiołowe rozprzestrzenianie sie metropolii warszawskiej (w:) Kozłowski S. (red.) Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast- narastaajcy problem aglomeracji miejskich w Polsce, KUL-PAN, Białystok- Lublin –Warszawa, s. 125-150.
• 23. Zachariasz, I., 2005, Jak to robią w Stuttgarcie: Prezydenckie veto, „Wspólnota”, Municipium, nr 9, s. 9-15.