Wiedza pozadyskursywna i sposoby jej badania na przykładzie przekazywania i nabywania sportowych umiejętności

• Authors: Honorata Jakubowska

Title variants

EN

Sports Skills’ Transfer and Acquisition: Inspirations for the Sociological Research on Non-discursive Knowledge

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęta zostaje problematyka marginalizowana w polskiej socjologii, jaką jest wiedza pozadyskursywna i jej transmisja. Punktem wyjścia jest założenie, że oprócz wiedzy, która ma charakter dyskursywny, istnieje również wiedza pozadyskursywna. Ma ona uniwersalny charakter, gdyż jest wykorzystywana na co dzień przez każdego z nas. Ale rzadko staje się ona przedmiotem analiz. Artykuł rozpoczyna się od wskazania przyczyn tej marginalizacji, by następnie uznać sport za obszar adekwatny do badania transmisji pozadyskursywnej wiedzy. Równocześnie podkreślona zostaje przydatność analiz na tym polu dla całej socjologii, bowiem ich celem jest między innymi odpowiedź na pytanie, jakie są granice naszego poznania i jak badać wiedzę pozadyskursywną. Kolejna część artykułu przedstawia koncepcje przyporządkowane dwóm nurtom – skupionym wokół pojęć wiedzy ucieleśnionej i wiedzy praktycznej, które mogą stać się teoretyczną podstawą badań empirycznych. Ostatnia część proponuje metody i techniki badawcze, które, jak się wydaje, są w największym stopniu pomocne w badaniach przekazywania i nabywania pozadyskursywnej wiedzy.

EN

The article is focused the issue of non-discursive knowledge and its transmission, which is marginalized in Polish sociology. A starting point is the assumption that beyond discursive knowledge, there is also non-discursive knowledge that is universal, because it is used every day by everybody. Paradoxically however, it rarely becomes a subject of analysis. The article begins with enumerating the reasons for this exclusion and suggests that a field of sport is an appropriate area for the research on non-discursive knowledge transmission. At the same time the article emphasizes the usefulness of the analysis in this field for the entire sociology due to its potential of providing the answers to the questions such as what are the limits of our knowledge concepts or how to study non-discursive knowledge. The second part of the article presents the notions of (1) embodied knowledge and (2) know-how, which are assigned to the two currents of analysis. It is suggested they can become the theoretical basis for empirical research. The last part describes the research methods which seem to be most useful and adequate in the studies concerning a transfer and acquisition of nondiscursive knowledge.

Keywords

PL

wiedza pozadyskursywna; ciało/ucieleśnienie; sport; koncepcje teoretyczne; metodologia

EN

non-discursive knowledge; body/embodiment; sport; theoretical concepts; methodology

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 3(218)
• Pages: 173-191

Contributors

author

Honorata Jakubowska

• Instytut Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 89, budynek C, 60-568 Poznań

References

• Allen-Collinson, Jacqueline. 2010. Running Embodiment, Power and Vulnerability: Notes Towards a Feminist Phenomenology of Female Running. W: E. Kennedy i P. Markula (red.). Women and Exercise: The Body, Health and Consumerism, London: Routledge, s. 280–298.
• Allen-Collinson, Jacqueline. 2012. Feminist Phenomenology and the Woman in the Running Body. W: I. Martínková i J. Parry (red.). Phenomenological Approaches to Sport. London: Routledge.
• Archer, Margaret S. 2013. Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. Tłum. Agata Dziuban. Kraków: Nomos.
• Bartky, Sandra L. 2007. Foucault, kobiecość i unowocześnienie władzy patriarchalnej. Tłum. K. Gawlicz i M. Starnawski. W: R. E. Hryciuk i A. Kościańska (red.). Gender: perspektywa antropologiczna, t. 2: Kobiecość, męskość, seksualność. Warszawa: Wydawnictwa UW, s. 51–75.
• Berger, Peter i Thomas Luckmann. 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Tłum. Józef Niżnik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bernstein, Basil. 1990. The Structuring of Pedagogic Discourse: volume IV, class, codes and control. London: Routledge.
• Błaszak, Maciej. 2009. Ekotypy poznawcze człowieka. „Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu” 3: 79–94.
• Borkowska, Iwona, Honorata Jakubowska i Michał Podgórski. 2009. Metodologia dla socjologii codzienności. Próba dojrzenia niewidzialnego i uniknięcia pułapek widzialnego. W: S. Rudnicki, J. Strypińska i K. Wojnicka (red.). Społeczeństwo i codzienność. W stronę nowej socjologii? Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 66–92.
• Bourdieu, Pierre. 1977. Outline of a Theory of Practice. Cambridge: University Press. Bourdieu, Pierre. 1990. In Other Words: Essays Towards a Reflexive Sociology. Stanford: University Press.
• Bourdieu, Pierre i Jean-Claude Passeron. 2012. Reprodukcja. Tłum. Elżbieta Neyman. Warszawa: WN PWN.
• Byczkowska, Dominika. 2012. Ciało w tańcu: analiza socjologiczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Crossley, Nick. 2001. The Social Body. Habit, Identity and Desire. London–Thousand Oaks–New Delphi: SAGE Publications.
• Dowling, Colette. 2000. The Frailty Myth: Redefining the Physical Potential of Women and Girls. New York: Random House.
• Downey, Greg. 2005. Learning Capoeira: Lessons in Cunning from an Afro-Brazilian Art. Oxford Univeristy Press.
• Downey, Greg. 2008. Scaffolding Imitation in Capoeira: Physical Education and Enculturation in an Afro-Brazilian Art. „American Anthropologist” 110: 204–13.
• Downey, Greg. 2010. ‘Practice Without Theory’: A Neuroanthropological Perspective on Embodied Learning. „Journal of the Royal Anthropological Institute” 16(1): 22–40.
• Fish, Stanley. 2002. Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane. Kraków: Universitas.
• Foster, Susan Leigh. 1997. Dancing Bodies. W: J. C. Desmond (red.). Meaning in Motion. New Cultural Studies of Dance. Durham, London: Duke University Press.
• Foucault, Michel. 1975. Surveiller et punir. Paris: Gallimard [polskie wydanie – 1993. Nadzorować i karać : narodziny więzienia. Tłum. i posł. opatrzył Tadeusz Komendant. Warszawa : Aletheia].
• Foucault, Michel. 1976. Histoire de la sexualité. Vol I: La Volonté de savoir. Paris: Gallimard.
• Foucault, Michel. 1984. Histoire de la sexualité Vol II: L’Usage des plaisirs et Histoire de la sexualité Vol III: Le Souci de soi. Paris: Gallimard [polskie wydanie – 1995. Historia seksualności. Tłum. Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant i Krzysztof Matuszewski. Warszawa: Czytelnik].
• Harper, Douglas. 1987. Working Knowledge: Skill and Community in a Small Shop. University Of Chicago Press.
• Heath, Christian & Paul Luff. 2000. Technology in Action. Cambridge: Cambridge University Press
• Hockey, John i Jacqueline Allen-Collinson. 2007. Grasping the Phenomenology of Sporting Bodies. „International Review for the Sociology of Sport” 42/2: 115–131.
• Hughson, John i David Inglis. 2002. Inside the Beautiful Game: Towards a Merleau-Pontian Phenomenology of Soccer Play. „Journal of the Philosophy of Sport” XXIX: 1–15.
• Ingold, Tim. 2000. The Perception of the Environment: Essays on Livelihood, Dwelling and Skill. London: Routledge.
• Jakubowska, Honorata. 2009. Socjologia ciała. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Jakubowska, Honorata. 2014. Gra ciałem. Praktyki i dyskursy różnicowania płci w sporcie. Warszawa: WN PWN.
• Kacperczyk, Anna (red.). 2014. Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 10, nr 3.
• Knoblauch, Hubert. 2009. Social Constructivism and the Three Levels of Video-analysis. W: U. Tikvah Kissmann (red.). Video Interaction Analysis. Methods and Methodology. Frankfurt am Main: Peter Lang, s. 181–198.
• Konecki, Krzysztof. 2005. Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej. „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 1, nr 1 (dostęp październik 2014; http://www.qualitativesociologyre-view.org /PL/archive_pl.php).
• Kubinowski, Dariusz. 1997. Proces wychowania tanecznego w środowisku wiejskim. Lublin: Wydawnictwo UMSC.
• Kubinowski, Dariusz. 2003. Kinaesthetic Understanding in Dance Education, Therapy and Research. „Studia Choreologica” vol. 5, s. 49–111.
• Lefebvre, Henri. 1991. The Production of Space. Oxford: Blackwell.
• Levi-Strauss, Claude. 1969. Myśl nieoswojona. Tłum. Andrzej Zajączkowski. Warszawa: PWN.
• Luff, Paul, Jon Hindmarsh i Christian Heath (red.). 2000. Workplaces Studies. Recovering Work Practice and Informing System Design. Cambridge: Cambridge University Press.
• Marchand, Trevor H.J. 2010. Embodied Cognition and Communication: Studies with British Fine Woodworkers. „Journal of the Royal Anthropological Institute” 16(1): 100–120.
• Mauss, Marcel. 2001. Socjologia i antropologia. Tłum. Marcin Król, Krzysztof Pomian i Jerzy Szacki. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Merleau-Ponty, Maurice. 1965. The Structure of Behavior. Boston: Beacon Press.
• Merleau-Ponty, Maurice. 2001. Fenomenologia percepcji. Tłum. Małgorzata Kowalska i Jacek Migasiński. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Niżnik, Józef. 1989. Socjologia wiedzy. Zarys historii i problematyki. Warszawa: Wyd. Książka i Wiedza.
• de Oliveira, Rita F., Raôul R. D. Oudejans i Peter J. Beek. 2008. Gaze Behavior in Basketball Shooting: Further Evidence for Online Visual Control. „Research Quarterly for Exercise and Sport” vol. 79, nr 3: 399–404.
• Polanyi, Michael. 1966. The Tacit Dimension. University of Chicago Press: Chicago.
• Sennett, Richard. 2010. Etyka dobrej roboty. Tłum. Jan Dzierzgowski. Warszawa: Wydawnictwo Muza.
• Sojak, Radosław. 2004. Paradoks antropologiczny: socjologia wiedzy jako perspektywa ogólnej teorii społeczeństwa. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Sperschneider, Werner. 2011. Etnografia wobec wymogów przemysłu. Techniki obserwacji i analiza wideo w procesie projektowania produktu. Tłum. Monika Rosińska. W: Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów. Maciej Frąckowiak i Krzysztof Olechnicki (red.). Warszawa: Bęc Zmiana.
• Starosta, Włodzimierz i Elżbieta Rostkowska. 2001. „Czucie wody” w opinii zawodników i trenerów pływania. „Sport Wyczynowy” 7–8: 118–120.
• Szahaj, Andrzej. 2004. Zniewalająca moc kultury: Artykuły i szkice z filozofii kultury, poznania i polityki. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Sztompka, Piotr. 2005. Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza. Warszawa: WN PWN.
• Wacquant, Loic. 2004. Body and Soul: Notebooks of an Apprentice Boxer. New York: Oxford University Press.
• Williams, Kathleen i in. 1996. Environmental versus Biological Influences on Gender Differences in the Overarm Throw for Force. „Women in Sport and Physical Activity Journal” 5(2): 29–36.
• Williams, A. Mark, Keith Davids i John G. Williams. 1999. Visual Perception and Action in Sport. London: Routledge.
• Vickers, Joan. 2007. Perception, Cognition and Decision Training: The Quiet Eye in Action. Champaign, Il Human Kinetics.
• Young, Iris M. 1990. Throwing Like a Girl, and Other Essays in Feminist Philosophy and Social Theory. Bloomington: University of Indiana Press.
• Ziółkowski, Marek. 1989. Wiedza. Jednostka. Społeczeństwo. Zarys koncepcji socjologii wiedzy. Warszawa: PWN.
• Zybertowicz, Andrzej. 1995. Przemoc i poznanie: studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy. Toruń: Wydawnictwo UMK.