„Wyjść z cienia, wydostać się z szafy i piwnicy”1 – międzynarodowy program literacko- -tłumaczeniowy TransStar Europa i jego wpływ na recepcję literatury niemieckojęzycznej XX i XXI wieku w Polsce

• Authors: MATUSZEWSKA Karolina

Title variants

EN

„To get out of the shade, wardrobe and cellar” – an international literary translation programme „TransStar Europa” and its influence over the reception of German- -speaking literature of the 20st and the 21st centuries in Poland

DE

„Aus dem Schatten heraustreten, aus dem Schrank und Keller kommen“ – das internationale Literatur- und Übersetzungsprojekt TransStar Europa und sein Einfluss auf die Rezeption der deutschsprachigen Literatur des 20. und 21. Jahrhunderts in Polen

• Languages of publication: PL DE EN

Abstracts

PL

Autorka artykułu prezentuje europejski program TransStar Europa, wspierany przez Komisję Europejską i współfinansowany ze środków programu Unii Europejskiej „Uczenie się przez całe życie” oraz powstały w jego ramach projekt Tłumaczeniowa Kostka Rubika – literatura europejska i przekład w sześciu odsłonach, w których uczestniczyła jako stypendystka w latach 2013–2015. Oba przedsięwzięcia miały na celu promocję języków należących do obszaru Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej oraz bogactwa jej literatur i kultur. Do programu przystąpili studenci i tzw. young professionals wyłonieni w ramach konkursów rozpisanych w ośmiu państwach: Austrii, Czechach, Chorwacji, Niemczech, Polsce, Słowenii, Szwajcarii i na Ukrainie. Zgłębiali oni tajniki tłumaczeń literackich oraz przeszli szkolenia z zarządzania kulturą, pracowali indywidualnie, w grupach, tandemach językowych, współpracowali też z mentorami – np. Sławą Lisiecką – co zaowocowało m.in. wydaniem antologii z przełożonymi przez uczestników fragmentami tekstów niemieckojęzycznej literatury współczesnej. Liczne spotkania, odczyty, prezentacje i wieczorki autorskie oraz obecność stypendystów na targach książki w Lipsku pogłębiały ich wiedzę z zakresu przekładu i literaturoznawstwa. Autorka zwraca uwagę na fakt, że wymagająca i czasochłonna praca nad przekładami urozmaicona była szerokim wachlarzem imprez kulturalnych, otwartych również dla osób spoza programu, wykazujących zainteresowanie tłumaczeniami literackimi. Udział w programie TransStar Europa był ubogacający zarówno dla stypendystów, jak i organizatorów.

DE

Die Autorin des Artikels stellt das neue europäische Programm TransStar Europa dar, das von der Europäischen Kommission unterstützt und mit den Mitteln des EU-Programms „Lifelong learning“ gefördert wurde sowie das in seinem Rahmen entstandene Projekt „Über-setzungswürfel: Sechs Seiten europäischer Literatur und Übersetzung“, an denen sie als Stipendiatin 2013–2015 teilgenommen hat. Die beiden Unternehmen hatten zum Ziel, jene Sprachen zu fördern, die dem ostmittel- und südosteuropäischen Raum gehören sowie die Vielfalt seiner Literatur und Kultur. Am Programm haben Studierende und die sogenannten young professionals teilgenommen, die sich in acht Ländern beworben haben: in Deutschland, Kroatien, Österreich, Polen, der Schweiz, Slowenien, Tschechien und der Ukraine. Sie hatten dann die Möglichkeit, sich in das literarische Übersetzen und in die Grundlagen des europäischen Kulturmanagements einzuarbeiten. Sie arbeiteten individuell, in Gruppen, in Sprachtandems und auch mit ihren Mentoren – z. B. mit Sława Lisiecka, was dann Erträge brachte u. a. in Form einer Anthologie übertragener Passagen aus der deutschsprachigen Gegenwartsliteratur. Zahlreiche Treffen, Autorenlesungen, Vorführungen sowie die Teilnahme der Stipendiaten an der Buchmesse in Leipzig haben ihr translatorisches und literarisches Wissen erweitert. Die Autorin betont die Tatsache, dass die oft mühselige und zeitaufwendige Arbeit an den Übersetzungen dank der angebotenen Veranstaltungen, an denen sich jeder beteiligen konnte, abwechslungsreich wurde. Die Teilnahme am Programm TransStar Europa war zweifelsohne eine Bereicherung sowohl für Stipendiaten als auch Organisatoren.

EN

The author presents TransStar Europe, a new European project and its part „Translating Cube: Six Sides of European Literature and Translation“ from her own perspective like participant in the years 2013-2015. This project has been funded by the EU program called „Lifelong Learning“ and with support from the European Commission. It placed its focus on smaller Central- and Southeastern languages, its literatures and cultures and involved students and young professionals of Austria, Germany, Poland, the Czech Republic, Croatia, Slovenia, Switzerland and Ukraine who got the opportunity to become acquainted with literary translation and the basics of European cultural management. They have worked individually, in groups, in tandems and each participant had received mentoring on his translations – e.g. from Sława Lisiecka. The result is among other things an anthology containing translated texts of contemporary German-speaking literature. TransStar Europe participants have gained new knowledge thanks to seminars, discussions, cultural events, evenings with authors and the presence at the Leipzig Book Fair.

Keywords

PL

Projekt TransStar Europa; języki środkowo- i wschodnioeuropejskie; tłumaczenie literackie; literatura niemieckojęzyczna; zarządzanie kulturą

DE

Projekt TransStar Europe; Mittel- und osteuropäische Sprachen; literarische Übersetzung; deutschsprachige Literatur; Kulturmanagement

EN

project TransStar Europe; Central- and Southeastern languages; literary translation; German-speaking literature; cultural management

• Publisher: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Transfer. Reception studies
• Year: 2016
• Volume: 1
• Pages: 255-271

Contributors

author

MATUSZEWSKA Karolina

• Uniwersytet Szczeciński (Szczecin)

References

• Almut Sandig U., Kurzhörspiel Salzwasser, źródło: http://ulrike-almut-sandig.de/audiothek/ [stan z 25.04.2016].
• Breuer M., Walosczyk J., Doreen Daume (1957–2013), źródło: http:// transstar-europa.com/doreen-daume-1957-2013/ [stan z 11.04.2016].
• Foik M., Heinrich Kunstmann, źródło: http://transstar-europa.com/ heinrich-kunstmann/ [stan z 18.04.2016].
• Krogulska H., Europejski projekt wspierający przekład literacki TransStar, czyli „Tłumacze wychodzą z cienia”, Instytut Goethego, źródło: https:// www.goethe.de/ins/pl/pl/kul/mag/20607304.html [stan z 1.04.2016].
• Majkiewicz A., Seria Schritte/Kroki na polskim rynku wydawniczym, „Studia Neofilologiczne”, t. 11: Współczesna recepcja literatury niemieckojęzycznej XX i XXI wieku, red. J. Ławnikowska-Koper, A. Majkiewicz, A. Szyndler, Częstochowa 2015, s. 213–232, http://dx.doi.org/10.16926/sn. 2015.11.13.
• Różańska M., TransStar Europa, Willa Decjusza, źródło: http://villa.org.pl/ villa/program/transstar-europa/ [stan z 12.04.2016].
• TransStar Europa, źródło: https://www.facebook.com/Transstar-Europa-566118766746461/ [stan z 20.04.2016].
• TransStar Europa, źródło: http://transstar-europa.com/andrzej-kopacki/ [stan z 12.04.2016].
• TransStar Europa, źródło: http://transstar-europa.com/category/blog/ [stan z 10.04.2016].
• TransStar Europa, źródło: http://transstar-europa.com/category/events/ translation_cubes/page/5/ [stan z 23.04.2016].
• TransStar Europa. Studenci i młodzi profesjonaliści realizują ideę transkulturalnej Europy, Komisja Europejska, źródło: http://ec.europa. eu/languages/inspire/20140520-transstar_pl.htm [stan z 23.04.2016].
• TransStar Europa: Ulrike Almut Sandig: Słona woda, źródło: http:// ransstar-europa.com/ulrike-almut-sandig-salzwasser-polnisch/ [stan z 28.04.2016].
• TransStar: Raising transcultural, digital and multitranslational competences, źródło: http://transstar-europa.com/download/downloads/TransStar %20Abschlussbericht%20PL.pdf [stan z 2.04.2016]. Uniwersytet Eberharda Karola w Tybindze. 1. Netzwerktreffen Krakau, 16.-19. Januar 2014, źródło: https://www.uni-tuebingen.de/fakultaeten/ philosophische-fakultaet/fachbereiche/neuphilologie/slavisches-seminar/transstar/veranstaltungen.html [stan z 13.04.2016 r.].
• Übersetzungslandschaften. Themen und Akteure der Literaturübersetzung in Ost- und Mitteleuropa, red. Schahadat Sch., Zbytovský Št., transcript Verlag, Bielefeld 2016.
• Zajfert P., Camera Obscura – miejsca tłumaczeń, źródło: http://zajfert.de/ camera-obscura-orte-des-uebersetzens [stan z 12.04.2016].

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.16926/trs.2016.01.13