The taming of space in recovered territories. the participatory aspects of biennale of spatial forms in Elbląg and visual arts symposium Wrocław '70

• Authors: Błotnicka-Mazur Elżbieta

Title variants

PL

Oswajanie przestrzeni ziem odzyskanych. Aspekty partycypacyjne biennale form przestrzennych w Elblągu i sympozjum plastycznego Wrocław '70

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article will cover a number of issues concerning artistic events indicated in the title with emphaisis on the activities or projects of the artists actively involved ‘ordinary citizens,’ the inhabitants of Poland’s Western and Northern Territories, where Poles were resettled after 1945, in the process of co-creation/reception of their artistic work. An attempt will be made to answer the following questions: To what extent did the en plein air events and symposia de facto realize the ideas propagated by the communist authorities in Poland? Perhaps these artworks, originally intended by their creators to enliven the public space, are now perceived from the contemporary perspective and have finally triumphed over empty communist dialectics, creating artistic value that Pierre Bourdieu could include within the scope of objectified forms of cultural capital? Did they really contribute to the cultural ‘domestication’ of the northern and western territories, where the dicussed events were organized? Also, last but not least: the question concerning the nature of the aforementioned participation – what was the nature of the contribution from the individual participants to the co-creation and realization of the projects?

PL

W niniejszym artykule przeanalizowano kilka wątków dotyczących tytułowych wydarzeń artystycznych, ze szczególnym uwzględnieniem działań lub projektów artystów włączających aktywnie zwykłych ludzi – mieszkańców zasiedlonych po 1945 roku Ziem Zachodnich i Północnych – w proces współtworzenia / odbioru dzieła. Została podjęta próba odpowiedzi na następujące pytania: na ile omawiane plenery i sympozja w rzeczywisty sposób realizowały idee propagowane przez władzę ludową? A może odczytywane z dzisiejszej perspektywy dzieła, świadomie w zamyśle autorów ingerujące w przestrzeń publiczną, ostatecznie „wygrały” z pustą dialektyką komunistyczną, tworząc dobra, które Pierre Bourdieu włączyłby w zakres uprzedmiotowionej formy kapitału kulturowego? Czy rzeczywiście przyczyniły się do „oswojenia” terenów północnych i zachodnich, na których zorganizowano omawiane imprezy? Ponadto last but not least: pytanie o naturę owej partycypacyjności – jaki charakter miał udział poszczególnych uczestników przy współtworzeniu projektów i realizacji?

Keywords

EN

participation in art; art in public space; Biennale of Spatial Forms in Elbląg; Visual Arts Symposium Wrocław '70; art of Western and Northern Territories

PL

partycypacja w sztuce; sztuka w przestrzeni publicznej; Biennale Form Przestrzennych w Elblągu; Sympozjum Wrocław '70; sztuka Ziem Zachodnich i Północnych

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Art Inquiry. Recherches sur les arts
• Year: 2018
• Volume: XX (XXIX)
• Pages: 133-157

Contributors

author

Błotnicka-Mazur Elżbieta

• Instytut Historii Sztuki, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Bishop Claire (2012) Artificial Hells. Participatory Art and the Politics of Spectatorship, London-New York: Verso.
• Bogusz Marian (1968) Fragment dziennika, [in:] Realizacja i propozycje [exhibition cat.], Zachęta, May 1968, Warszawa.
• Bourriaud Nicolas (2012) Estetyka relacyjna, transl. Łukasz Białkowski, Kraków: MOCAK.
• Breguła Karolina, ed. (2013) “Formy przestrzenne” jako centrum wszystkiego / “Spatial Forms” as the Centre of Everything, Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
• Brencz Andrzej (1997) Oswajanie niemieckiego dziedzictwa kulturowego. Z badań etnologicznych na Środkowym Nadodrzu, [in:] Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Północnych i Zachodnich, Zbigniew Mazur, ed., Poznań: Instytut Zachodni, pp. 191–216.
• Brown-Saracino Japonica, ed. (2010) The Gentrification debates, New York: Routledge.
• Denisiuk Jarosław, ed. (2006) Otwarta Galeria. Formy przestrzenne w Elblągu. Przewodnik / Open Gallery. Spatial Forms in Elbląg. Guidebook, Elbląg: Centrum Sztuki Galeria EL.
• Dziedzic Danuta, Makarewicz Zbigniew, eds. (1983) Sympozjum Plastyczne Wrocław ’70, Wrocław: Ośrodek Teatru Otwartego “Kalambur”.
• Dzieweczyńska Karina, ed. (2015) W obliczu Jubileuszu 50-lecia I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, Elbląg: Centrum Sztuki Galeria EL.
• Eberhardt Piotr (2010) Migracje polityczne na ziemiach polskich (1939-1950), Poznań: Instytut Zachodni.
• Erbel Joanna, Żakowska Marta (2012) Sztuka w przestrzeni publicznej, [in:] Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej, Joanna Erbel, Przemysław Sadura, eds., Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, pp. 254-273.
• Giza Anna (2016) Kultura i samowiedza społeczna, “Kultura i rozwój”, no 1 (1), pp. 12-33.
• Glass Ruth (1964) London. Aspects of Change, Centre for Urban Studies, University College in London, London: MacGibbon & Kee.
• Góra-Stępień Agnieszka, Elżbieta Wolicka-Wolszleger (1937-2013), [lexicon of Ośrodek “Brama Grodzka – Teatr NN” (eng. The Grodzka Gate – NN Theatre Centre)], http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/elzbieta-wolicka-wolszleger-19372013/, (accessed 27 May, 2018).
• Grubba-Thiede Dorota (2018) Czy w awangardzie istnieje archetyp? Wokół otwartych struktur geometrycznych i złożeń szablonowych w twórczości Anny Jarnuszkiewicz, Krystiana Jarnuszkiewicza,
• Jerzego Mizery, Marka Sarełło oraz Andrzeja Wojciechowskiego, [in:] Paragone. Rzeźba wobec awangardy, Elżbieta Błotnicka-Mazur, Lechosław Lameński, Marcin Pastwa, eds., Lublin: Stowarzyszenie Historyków Sztuki – Wydawnictwo KUL, pp. 293-319.
• Hansen Oskar (1960), Forma otwarta w architekturze. Sztuka wielkiej liczby, “Struktury”, no 2 (9) [suppl. to “Kamena” 1960, no 23-24], pp. 7-8.
• Heidegger Martin (2001) Building Dwelling Thinking, transl. A. Hofstadter, [in]: idem, Poetry, Language, Thought, New York: HarperCollins Publishers, pp. 143-159.
• Hejger Maciej (2008) Przekształcenia narodowościowe na ziemiach Zachodnich i Północnych Polski w latach 1945-1959, Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej.
• Jasiński Janusz (2004) Czy powinniśmy odcinać się od pojęcia Ziemie Odzyskane, [in:] Echa przeszłości V, Witold Gieszczyński et al., eds., Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, pp. 315-320.
• Jasiński Janusz (2006) Kwestia pojęcia Ziemie Odzyskane, [in:] Ziemie Odzyskane / Ziemie Zachodnie i Północne 1945-2005 – 60 lat w granicach państwa polskiego, Andrzej Sakson, ed., Poznań: Instytut Zachodni – Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, pp. 15-25.
• Juszkiewicz Piotr (2013) Cień modernizmu, Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Kacprzak Paweł (2010) Działania organów administracji państwowej w akcji wysiedlenia i wyjazdach ludności niemieckiej z Polski w 1945 roku, “Studia Lubuskie”, vol. 6, pp. 87-108.
• Kamiński Ireneusz J. (1979) Lubelskie Spotkania Plastyczne, Lublin: Krajowa Agencja Wydawnicza.
• Kępińska Alicja (1981) Nowa sztuka. Sztuka polska w latach 1945-1978, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Kitowska-Łysiak Małgorzata (1999), Droga sztuki, czyli elbląskie “binole”, [in:] ead., Ślady. Szkice o sztuce polskiej po 1945 roku, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, pp. 71-102.
• Kluszczyński Ryszard W. (2010) Sztuka interaktywna. Od dzieła-instrumentu do interaktywnego spektaklu, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Kobro Katarzyna, Strzemiński Władysław (1997) Kompozycja przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego (fragmenty), “Sztuka i Filozofia”, vol. 13, pp. 88-99.
• Kowalska Bożena (1975) Polska awangarda malarska 1945-1970. Szanse i mity, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kowalska Bożena (1994) Tęsknota do przestrzeni, [in:] Idee sztuki lat 60. oraz inne sesje, seminaria i wystawy Centrum Rzeźby Polskiej, Jan Stanisław Wojciechowski, ed., Orońsko: Centrum Rzeźby Polskiej, pp. 11-16.
• Kowalska Bożena (2007) Bogusz – artysta i animator, Pleszew: Muzeum Regionalne w Pleszewie – Pleszewskie Towarzystwo Kulturalne.
• Kowalska Ewa (2008) Kalendarium plenerów Osieckich 1963-1981, [in:] Awangarda w plenerze: Osieki i Łazy 1963-1981. Polska awangarda II połowy XX wieku w kolekcji Muzeum w Koszalinie, Jerzy Kalicki et al., eds., Koszalin: Muzeum w Koszalinie, pp. 156-319.
• Kowalski Grzegorz (1994) Spojrzenie na lata 60., [in:] Idee sztuki lat 60. oraz inne sesje, seminaria i wystawy Centrum Rzeźby Polskiej, Jan Stanisław Wojciechowski, ed., Orońsko: Centrum Rzeźby Polskiej, pp. 105-112.
• Kwiatkowski G[erard] (1965) Jesteśmy optymistami, “Polska”, no 11, pp. 5-6.
• Leśniewska Anna Maria (2006) Puławy 66. I Sympozjum Artystów Plastyków i Naukowców 2-23 sierpnia 1966, Puławy: Towarzystwo Przyjaciół Puław.
• Leśniewska Anna Maria (2015) Nowe miejsce rzeźby w sztuce polskiej lat 60. XX wieku jako wyraz przemian w sztuce przestrzeni, Warszawa: Instytut Sztuki PAN.
• Ludwiński Jerzy (2003) Epoka błękitu, Kraków: Otwarta Pracownia.
• Lynch Kevin (1960) The Image of the City, Cambridge Massachusetts–London: The MIT Press.
• Magierska Anna (1978) Ziemie zachodnie i północne w 1945 roku. Kształtowanie się podstaw polityki integracyjnej państwa polskiego, Warszawa: Książka i Wiedza.
• Nader Luiza (2005/2006) Sympozjum Wrocław '70: przestrzeń “niemożliwego”, “Dyskurs”, vol. 3, pp. 148-189.
• Nitschke Bernadetta (2000) Wysiedlenie ludności niemieckiej z Polski w latach 1945-1949, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Pazik Aneta (2013) Migracje przymusowe jako instrument konsolidacji państwa narodowego w XX wieku. Przypadek wysiedleń Niemców z Polski po II wojnie światowej, “Kultura i Polityka”, vol. 13, pp. 131-152.
• Podemski Krzysztof (2008) Przestrzeń publiczna w aspekcie społecznym, [in:] Seminarium nt. przestrzeni publicznej. Materiał poseminaryjny 13-14 października 2008, Poznań, p. 19, http://www.poznan.pl/mim/s8a/seminarium-w-poznaniu-nt-przestrzeni-publicznej-13-14-10-2008,p,1025,1035,12826.html, (accessed October 10, 2015).
• Piotrowski Piotr (2011) Znaczenia modernizmu, Poznań: Rebis.
• (1950) Prace Stalina. Wystawa w Muzeum Lubelskim, “Życie Lubelskie”, no 351, p. 6.
• (2014) Przestrzeń społeczna. Historie mówione Złotego Grona i Biennale Sztuki Nowej. Rozmowa z Janem Berdyszakiem (fragment), rozmawia Marta Gendera i Piotr Słodkowski, “Szum”, December 3, 2014, http://magazynszum.pl/rozmowy/przestrzen-spoleczna-historie-mowione-zlotego-grona-i-bien-nale-sztuki-nowej-rozmowa-z-prof-janem-berdyszakiem-fragment, (accessed October 25, 2015).
• de Rosset Tomasz F. (2011) Nowoczesny “Museion” Jerzego Ludwińskiego, “Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”, vol. 41, pp. 165-183.
• Schiller Konrad (2015) Awangarda na Dzikim Zachodzie. O wystawach i sympozjach Złotego Grona w Zielonej Górze, Warszawa–Zielona Góra: Stowarzyszenie 40 000 Malarzy – BWA Zielona Góra.
• Sienkiewicz Karol (2010) Henryk Stażewski “9 promieni światła na niebie”, December 2010, http://culture.pl/pl/dzielo/henryk-stazewski-9-promieni-swiatla-na-niebie, (accessed October 25, 2016).
• Sienkiewicz Karol (2011) Nie ma, ale będzie, “dwutygodnik.com”, ed. 65, 09/2011, http://www.dwutygodnik.com/artykul/2606-nie-ma-ale-bedzie.html, (accessed May 28, 2017).
• Sienkiewicz Karol (2015) Metalowy spadek, “dwutygodnik.com”, ed. 166, 08/2015, http://www.dwutygodnik.com/artykul/6085-metalowy-spadek.html?print=1, (accessed October 20, 2016).
• Stasiowski Piotr (2006) Mit przestrzeni – Sympozjum Wrocław ’70, “Fort Sztuki” 2006, vol. 1, nr 3, pp. 30-31.
• Straszewska Anna, coop. Szablowska Anna A. (2012) Rok 1949. Diariusz wydarzeń, [in:] Polskie życie artystyczne w latach 1944-1960, vol. 3, Rok 1949, Anna Wierzbicka, ed., Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, pp. 11-282.
• Świsłocka-Karwot Sylwia (2006) Obraz rozciągnięty w czasie. Środowisko wrocławskie i sztuka w latach 1946-2006, [in:] Wrocław sztuki. Sztuka i środowisko artystyczne we Wrocławiu 1946-2006, Andrzej Saj, ed., Wrocław: Agencja Reklamowa i Drukarnia Kontra s.c., pp. 289-315.
• Taborska Halina (1996) Współczesna sztuka publiczna, Warszawa: Wiedza i Życie.
• Włodarczyk Wojciech (1986) Socrealizm. Sztuka Polska w latach 1950-1954, Paris: Libella.
• Wojciechowski Aleksander (1975) Młode malarstwo polskie 1944-1974, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wolicka Elżbieta (1998) Osobowa tożsamość i odrębność w perspektywie hermeneutyki dialogicznej, [in:] Tożsamość, odmienność, tolerancja a kultura pokoju, Jerzy Kłoczowski, Sławomir Łukasiewicz, eds., Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, pp. 45-49.
• Wylegała Anna (2014) Przesiedlenia a pamięć. Studium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich “Ziem Odzyskanych”, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Zarycki Tomasz (2009) Kapitał Kulturowy – założenia i perspektywy zastosowań teorii Pierre'a Bourdieu, “Psychologia Społeczna”, vol. 4, no 1-2, pp. 12-25.
• Znaniecki Florian (1938) Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, no 1, pp. 89-119.