Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2019 | 2(233) | 125-153

Article title

Polska w autobusie. Przykład analizy dyskursu skoncentrowanej na metaforze

Content

Title variants

EN
Polish Society on the Bus. The Case of Metaphor-Led Discourse Analysis

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Celem artykułu jest pokazanie zmian użycia metafor „czerwony autobus” i „autobus” w polskiej kulturze popularnej na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Znaczenie badania leży w powiązaniu ich ze sposobem przedstawiania społeczeństwa polskiego oraz zbiorowym doświadczaniem i wytwarzaniem emocji. Autorzy zastosowali koncepcje teoretyczne i narzędzia analizy dyskursu. Jako materiał badawczy wykorzystali zbiór 20 polskich utworów muzycznych z lat 1952–2014, w których metafora „autobus” pełniła ważną rolę, wykorzystując ją jako domenę źródłową dla obrazowania stanu zbiorowości. W rezultacie syntetycznego zestawienia treści metafory i zbadania jej umieszczenia w tekście oraz bardziej szczegółowej analizy kontekstowej wybranych utworów autorzy wykazali tendencję do ukazywania społeczeństwa jako wspólnoty ludzi obcych, ale jednocześnie bliskich ze względu na podzielanie pozycji relatywnego wykluczenia, braku zbiorowego celu i indywidualnego wpływu, a także doświadczanie różnych emocji negatywnych.
EN
The main purpose of the article is to offer an interpretation of social transformations by means of the analysis of society’s discursive representations. The changes in the use of “red bus” and “bus” metaphors in Polish popular culture after the second world war are an empirical focal point of the article. These metaphors are interpreted as a portrayal of the collective experiences and emotions that have been evolving in Polish society over the last sixty years. Based on the criterion of the metaphors’ presence, a corpus of 20 Polish lyrics from 1952–2014 has been selected for the analysis. The theory and methods of discourse analysis have been applied. By means of the synthetic comparative study of the metaphors’ meanings and their positions in texts as well as through the detailed contextual analysis of the selected lyrics, the authors come to the conclusion that there is a growing tendency of portraying society as a community of people who are alien to each other, yet connected by sharing a position of relative exclusion, lacking collective purpose and agency and experiencing a spectrum of negative emotions.

Year

Issue

Pages

125-153

Physical description

Contributors

References

  • Adrjański, Zbigniew. 2002. Kalejdoskop estradowy: leksykon polskiej rozrywki 1944-1989: artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona.
  • Antologia polskiego rapu. 2014. Dominika Węcławek, Marcn Flint, Tomasz Kleyff, Andrzej Cała, Kamil Jaczyński. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury. Publikacja dostępna na stronie NCK https://nck.pl/upload/attachments/313380/Antologia%20polskiego%20rapu.pdf
  • Bamberg, Michael. 2014. Narrative practices versus capital-D discourses: Ways of investigating family. „Journal of Family Theory and Review” 6: 132–136, DOI: https://doi.org/10.1111/jftr.12033
  • Basso, Keith H. 1993. „Słowa mądrości” w dialekcie zachodnich Apaczów: metafora a teoria semantyczna. Tłum. W. Kubiński. W: M. Buchowski (red.). Amerykańska antropologia kognitywna. Warszawa: Instytut Kultury, s. 213–243.
  • Berger, Peter L. i Thomas Luckmann. 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Tłum. J. Niżnik. Warszawa: PIW.
  • Bernstein, Basil. 2003. Class, codes and control vol. IV. The Structuring of Pedagogic Discourse. London–New York: Routledge.
  • Boy-Żeleński, Tadeusz. 1978 [1956]. Plotka o „Weselu” Wyspiańskiego. W: S. Wyspiański. Wesele. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 289–306.
  • Cameron, Lynne, Robert Maslen, Zazie Todd, John Maule, Peter Stratton i Neil Stanley. 2009. The Discourse Dynamics Approach to Metaphor and Metaphor-led Discourse Analysis. „Metaphor and Symbol” 24: 63–89. DOI: https://doi.org/10.1080/10926480902830821
  • Chomiński, Józef. 1968. Muzyka Polski Ludowej. Warszawa: PWN.
  • Czerwona legenda Warszawy. 2017. http://ztm.waw.pl/informacje.php?i=1356&c=98&l=1 Dostęp: 03.08.2018.
  • Czyżewski, Marek, Anna Horolets, Krzysztof Podemski i Dorota Rancew-Sikora (red.). 2017. Polskie sprawy 1945–2015. Warszawa: Sedno.
  • Czyżewski, Marek, Michał Otrocki, Tomasz Piekot i Jerzy Stachowiak (red.). 2017. Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych. Warszawa: Sedno.
  • Denzin, Norman K. 2009. K. On understanding emotion. New Brunswick and London: Transaction Publishers.
  • Duszak, Anna i Norman Fairclough. 2008. Wstęp: Krytyczna analiza dyskursu – nowy obszar badawczy dla lingwistyki i nauk społecznych. W: A. Duszak i N. Fairclough (red.). Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas, s. 7–29.
  • Encyklopedia muzyczna PWM: część biograficzna. [T. 12], W-Ż. 2012. E. Dziębowska (red.). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
  • Firth, Simon. 2011. Rytuały sceniczne. O wartości muzyki popularnej. Tłum. M. Król. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • Gajda, Krzysztof. 2009. To moja droga: biografia Jacka Kaczmarskiego. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
  • Geertz, Clifford. 2005. Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Tłum. M. Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • Gnoiński, Leszek. 2000. Kult Kazika. Poznań: In Rock.
  • Gorbaniewska, Natalia i Jacek Kaczmarski. 1982. Solidarność z Polską powinna mieć swój odrębny wyraz, http://www.kaczmarski.art.pl/media/wywiady-z-jackiem-kaczmarskim/solidarnosc-z-polska-powinna-miec-swoj-odrebny-wyraz/ Dostęp 07.08.2018.
  • Hałas, Elżbieta. 2007. Symbole i społeczeństwo. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
  • Hendrykowski, Marek. 2014. Autobus Linkego jako parodia PRL. Studium intertekstualne. „Images” 23(14): 65–79.
  • Horolets, Anna (red.). 2008. Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
  • Jasieński, Jerzy. 1953. Referat na I Ogólnopolskiej Naradzie Muzycznej, „Muzyka” 7–8.
  • Kaczmarski, Jacek. 1997. Nie walczyłem z ustrojem. http://www.kaczmarski.art.pl/media/wywiady-z-jackiem-kaczmarskim/nie-walczylem-z-ustrojem/ Dostęp 07.08.2018.
  • Kaczmarski, Jacek i Waldemar Maszenda. 1990. Chcę konfrontacji. „Tygodnik Solidarność” 18(85), 4.05.1990, s. 8.
  • Kaczmarski, Jacek i Jolanta Piątek. 2002. Za dużo czerwonego. „Odra” 2(483): 30–36.
  • Kaczmarski, Jacek i Grażyna Preder. 1996. Pożegnanie barda. Koszalin: Wydawnictwo Nitrotest.
  • Kiec, Izolda. 2014. Historia polskiego kabaretu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
  • Kövecses, Zoltán. 2002. Metaphor. A Practical Introduction. New York, Oxford: Oxford University Press.
  • Kövecses, Zoltán. 2011. Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie. Tłum. A. Kowalcze-Pawlik i M. Buchta. Kraków: Universitas.
  • Lakoff, George P. 2011. Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle. Tłum. M. Buchta, A. Kotarba i A. Skucińska. Kraków: Universitas.
  • Lakoff, George P. i Mark Johnson. 1988. Metafory w naszym życiu. Tłum. P. Krzeszowski. Warszawa: PIW.
  • Lipowski, Krzysztof. 2014. Skorpion na policzku: słowo i obraz w twórczości Bronisława Linkego. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
  • Lissa, Zofia. 1968. Muzyka polska w latach 1945–1956. W: E. Dziębowska (red.). Polska współczesna kultura muzyczna 1944–1965. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, s. 11–60.
  • Luckmann, Thomas. 1989. O granicach świata społecznego. Tłum. D. Lachowska. W: Z. Krasnodębski (red.). Fenomenologia i socjologia. Warszawa: PWN, s. 287–323.
  • Łempicka, Aniela. 1978. Posłowie. W: S. Wyspiański. Wesele. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 216–279.
  • Majewski, Jerzy Stanisław i Tomasz Markiewicz. 2012. Budujemy nowy dom: odbudowa Warszawy w latach 1945–1952.Warszawa: Dom Spotkań z Historią.
  • Pawliszak, Piotr i Dorota Rancew-Sikora. 2012. Wprowadzenie do socjologicznej analizy dyskursu „Studia Socjologiczne” 1(204): 5–15.
  • Rancew-Sikora, Dorota. 2016. Storytelling of Iceland: Creating imaginations of the place on the base of reading literary translations. W: D. Rancew-Sikora i Unnur Dis Skaptadottir (red.). Mobility to the edges of Europe: the case of Iceland and Poland. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 84–108.
  • Rancew-Sikora, Dorota i Magdalena Steciąg. 2017. „Niech się bawią”? O związkach radykalności z karnawałem na demonstracjach publicznych kobiet. „Czas Kultury” 195(4): 27–34.
  • Rzanna-Szczepaniak, Ewa. 2009. Polityka kulturalna a rozwój kultury muzycznej w Polsce w latach 1944–1956. Poznań: Wydawnictwo Contact.
  • Staszewski, Kazik. 1993. Dlaczego Kazik nie wierzy politykom. „Gazeta Wyborcza” 1(1080), 2–3.01.1993, s. 4.
  • Staszewski, Kazik. 2015. Idę tam, gdzie idę: autobiografia. Warszawa: Wydawnictwo Kosmos.
  • Szpilman, Władysław. 2018. Pianista: warszawskie wspomnienia 1939–1945. Kraków: Znak.
  • Van Dijk, Teun. 2001. Badania nad dyskursem. W: T. van Dijk (red.). Dyskurs jako struktura i proces. Tłum. G. Grochowski. Warszawa: WN PWN, s. 9–44.
  • Van Dijk, Teun. 2008. Kontekstualizacja w dyskursie parlamentarnym. Aznar, Irak i pragmatyka kłamania. Tłum. G. Kowalski. W: A. Duszak i N. Fairclough (red.). Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas, s. 215–244.
  • Weiss, Wiesław. 2017. Kazik: biała księga, czyli wszystko o wszystkich piosenkach. Warszawa: Wydawnictwo Kosmos.
  • Weiss, Gilbert i Ruth Wodak. 2003. Introduction: Theory, Interdisciplinarity and Critical Discourse Analysis. W: G. Weiss i R. Wodak (red.). Critical Discourse Analysis. Theory and Interdisciplinarity. London: Palgrave Macmillan, s. 1–34.
  • Wierzbicka, Anna. 2012. Język i metajęzyk: kwestie kluczowe w badaniach nad emocjami. Tłum. A. Burek. W: M. Rajtar i J. Straczuk (red.). Emocje w kulturze. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego i Narodowe Centrum Kultury, s. 245–277.
  • Wolański, Ryszard. 2003a. Pop, rock, jazz, folk: leksykon polskiej muzyki rozrywkowej. T. 1, A-M. Warszawa: Agencja artystyczna MTJ.
  • Wolański, Ryszard. 2003b. Pop, rock, jazz, folk: leksykon polskiej muzyki rozrywkowej. T. 2, N-Ż. Warszawa: Agencja artystyczna MTJ.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-a963e5fb-9251-418d-840b-ab299ea9af8e
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.