Behawioralne aspekty baniek cenowych i sposoby ich dezaktywacji

• Authors: Masiukiewicz Piotr , Dec Paweł

Title variants

EN

Behavioral Aspects of Price Bubbles and the Ways of Their Disactivation

RU

Поведенческие аспекты ценовых пузырей и способы их дезактивации

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Spekulacyjne bańki cenowe na rynkach aktywów były przyczyną wielu kryzysów finansowych, łącznie z ostatnim globalnym kryzysem finansowo-ekonomicznym. Celem artykułu jest pokazanie roli czynników behawioralnych w tworzeniu bańki cenowej oraz instrumentów niezbędnych do zapobiegania i dezaktywacji. Autorzy analizują mechanizm powstawania baniek spekulacyjnych i ich pękania, ze szczególnym uwzględnieniem czynników behawioralnych. Następnie przedstawiają dwa przykłady bańki spekulacyjnej na rynku mieszkaniowym (w Hiszpanii i w Polsce). W obydwu przypadkach bańka cenowa powstała i pękła pod silnym wpływem czynników spekulacyjnych. Badanie ankietowe przeprowadzone ostatnio wśród potencjalnych uczestników polskiego rynku nieruchomości wskazuje na ciągłe istnienie motywów spekulacyjnych kształtujących zachowania potencjalnych inwestorów, które mogą prowadzić do ponownego powstania bańki spekulacyjnej, niebezpiecznej dla wszystkich inwestorów. W ostatniej części artykułu autorzy przedstawiają dychotomiczny model dezaktywacji bańki cenowej, łączący ekonomiczne instrumenty polityki pieniężnej, fi skalnej i regulacyjnej z działaniami pozaekonomicznymi ukierunkowanymi na dezaktywację niepożądanych czynników behawioralnych.

EN

Speculative price bubbles in the assets markets were at the roots of many financial crises, including the last global financial and economic crisis. The aim of paper is to show the role of behavioural factors in the creation of a price bubble and the instruments necessary for its avoiding and disactivation. The authors analyse the mechanism of the formation of speculative bubbles and their bursting, with special consideration of behavioural factors. Then they present two case studies of a price bubble in the housing market (Spain and Poland). In both cases, the price bubble was formed and broke down under the strong impact of speculative factors. A questionnaire recently conducted among the potential participants of the Polish immobility market indicates speculative motives underlying the behaviour of potential investors, which can lead to the creation of a new price bubble, dangerous to all investors. In the last part of the paper, the authors present a dychotomic model of disactivation of a price bubble, which combines the economic instruments of monetary, fiscal and regulatory policies with non-economic measures aimed at the disactivation of undesirable behavioural factors.

RU

Спекулятивные ценовые пузыри на рынках активов были причиной многих финансовых кризисов, включая последний глобальный финансово-экономический кризис. Целью статьи является представление роли поведенческих факторов в создании ценового пузыря и инструментов, необходимых для их предотвращения и дезактивации. Авторы анализируют механизм возникновения спекулятивных пузырей и их лопанья с особым учетом поведенческих факторов. Затем даются два примера спекулятивных пузырей на рынке жилья в Испании и в Польше. В обоих случаях ценовый пузырь появился и лопнул под сильным влиянием спекулятивных факторов. Анкетные исследования, проведенные в последнее время среди потенциальных участников польского рынка недвижимости, указывают на постоянное наличие спекулятивных мотивов, формирующих поведение потенциальных инвесторов, которые могут вести к новому возникновению спекулятивного пузыря, опасного для всех инвесторов. В последней части статьи авторы представляют дихотомическую модель дезактивации ценового пузыря, соединяющую экономические инструменты денежной фискальной и регуляционной политики с внеэкономическими мерами, нацеленными на дезактивацию нежелательных поведенческих факторов.

Keywords

EN

price bubble; behavioural factors; financial and economic crisis; speculation; immobility market

• Publisher: Komitet Nauk Ekonomicznych PAN, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• Journal: Ekonomista
• Year: 2015
• Issue: 4
• Pages: 491-513

Contributors

author

Masiukiewicz Piotr

• Prof. ndzw. dr hab. Piotr Masiukiewicz, Instytut Zarządzania Wartością, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

author

Dec Paweł

• Dr Paweł Dec – Instytut Finansów, Korporacji i Inwestycji, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

References

• Aharon D.Y., Gavious I., Yosef R., Stock Market Bubble Effects on Mergers and Acquisitions, „The Quarterly Review of Economics and Finance” 2010, nr 4.
• Akerlof G.A., Shiller R.J., Animal Spirits, Princeton University Press, Princeton 2009.
• Allen F., Gale D., Understanding Financial Crises, Oxford University Press, New York 2007.
• Blanchard O., Macroeconomics, wyd. 5, Pearson Education Inc., New York 2011.
• Cahuc P., Challe E., Produce or Speculate? Asset Bubbles, Occupational Choice and Efficiency, „International Economic Review” 2012, nr 4.
• Case K., Shiller R.J., Is There a Bubble in the Housing Market?, „Brookings Papers on Economic Activity” 1998, nr 2.
• Chained but Untamed, „The Economist”, 14.05.2011.
• Chen A.S., Cheng L.Y., Cheng K.F., Intrinsic Bubbles and Granger Causality in the S&P 500: Evidence from Long-Term Data, „Journal of Banking and Finance” 2009, nr 12.
• Cheung Y.W., Friedman D., Speculative Attacks. A Laboratory Study Continuous Time, „Journal of International Money and Finance” 2009, nr 6.
• Daniel K., Hirshleifer D., Subramanyam A., Investor Psychology and Security Market Under- and Overreactions, „Journal of Finance” 1998, nr 53.
• Dec P., Masiukiewicz P., Behavioral Aspects of Price Bubbles, „International Journal of Sustainable Economy” 2014, nr 2.
• Fox J., Myth of the Rational Market: a History of Risk, Reward and Delusion on Wall Street, Harper Business, New York 2009.
• Garber P., Famous First Bubbles, „Journal of Economic Perspectives”, Summer 1990.
• Główka G., System fi nansowania nieruchomości mieszkaniowych w Polsce. Doświadczenia i kierunki zmian, Ofi cyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2012.
• Godlewski A., Hiszpańska gospodarka do zdrowia szybko nie wróci, www.obserwatorfinansowy.pl, dostęp 16.02.11.
• Greenwood R., Nagel S., Inexperienced Investors and Bubbles, „Journal of Financial Economies” 2009, nr 2.
• Hirshleifer D.K., Subramanyam A., Investor Psychology and Security Market Under- and Overreactions, „Journal of Finance” 1998, nr 53.
• Hott C., Lending Behaviour and Real Estate Prices, „Journal of Banking and Finance” 2011, nr 9.
• Jaffee D.M., Quigley J.M., Mortgage Guarantee Programs and the Subprime Crisis, „California Management Review” 2009, nr 1.
• Kindleberger C.P., Szaleństwo, panika, krach, WIG-Press, Warszawa 1999.
• Koniunktura gospodarcza od bańki internetowej do kryzysu subprime, red. J. Czech-Rogosz, J. Pietrucha, R. Żelazny, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009.
• Koppel R., Investing and the Irrational Mind. Rethink Risk, Outwit Optimism and Seize Opportunities Others Miss, McGraw Hill, New York 2011.
• Krugman P., Powrót recesji. Kryzys roku 2008, Ofi cyna Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Kwaśniak W., Poprawa bezpieczeństwa rynku kredytów mieszkaniowych w aspekcie polityki nadzorczej, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa 2012, www.knf.gov.pl, dostęp 20.01.2013.
• Levine S.S., Zajac E.J., The Institutional Nature of Price Bubbles, Working Paper Series, Columbia University and Northwestern University – Kellogg School of Business, Evanston 2008, s. 5.
• Lim B.Y., Short Sale Constraints and Price Bubbles, „Journal of Banking and Finance” 2011, nr 9.
• Lind H., Price Bubbles on the Housing Market: Concept, Theory and Indicators, Section for Building and Real Estate Economics, Department of Real Estate and Construction Management School of Architecture and the Built Environment, Royal Institute of Technology, Working Paper nr 58, Stockholm 2008.
• Lusztyn M., Model wartości zagrożonej z uwzględnieniem baniek spekulacyjnych – przykład polskiego rynku akcji, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów SGH” 2013, nr 2.
• Łaszek J., Bańki cenowe na rynkach mieszkaniowych i wybrane problemy ich pomiaru, „Finansowanie Nieruchomości” 2008, nr 9.
• Mackay C., Extraordinary Popular Delusions and the Madness of Crowds, Harriman House, Hampshire 2003, s. 65.
• Masiukiewicz P., Dec P., Behavioral Factors of Price Bubbles and Their Infl uence on the Formation of a Crisis, „International Journal of Multidisciplinary Research & Advances in Engineering” 2013, nr 2.
• Masiukiewicz P., Dec P., Czynniki kreacji bańki cenowej na rynku nieruchomości, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H Oeconomia, UMCS, Lublin 2013.
• Masiukiewicz P., Ryzyko dużych banków. Perspektywa Polski, CeDeWu.pl, Warszawa 2012.
• Millet D., Toussaint E., Triple AAA. Audit. Annulation. Autre politigue, Editions du Seuil, Paris 2012.
• Pesen R., Dunn L., Housing Price Decline and Household Balance Sheets, „Economics Letters” 2010, nr 2.
• Raport o stabilności systemu fi nansowego, NBP, Warszawa 2012.
• Raport o sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w 2010 r., NBP, Warszawa 2011.
• Raport o sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych w Polsce w latach 2002–2009, NBP, Warszawa 2010.
• Risso W.A., The Role of the Informational Effi ciency in the Dotcom Bubble, Department of Economics, University of Siena, Siena 2008.
• Rosati D., Geneza i mechanizm kryzysu fi nansowego w Stanach Zjednoczonych, w: Światowy kryzys finansowy: przyczyny i skutki, red. P. Bożyk, Wydawnictwo Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Informatyczna w Warszawie, Warszawa 2009, s. 31.
• Roubini N., Mihm S., Crisis Economics: A Crash Course in the Future of Finance, Penguin Press, New York 2010.
• Schafer D., Financial Transaction Tax Contributes to More Sustainability in Financial Markets, „Intereconomics” 2012, nr 2.
• Shahid Ebrahim M., Hussan S., Financial Development and Asset Valuation: the Special Case of Real Estate, „Journal of Banking and Finance” 2010, nr 1.
• Shiller R.J., Bubbles, Human Judgment and Expert Opinion, „Financial Analyst Journal” 2002, nr 58(3).
• Słojewska A., Niemcy kontra reszta Europy, „Rzeczpospolita”, 16.05.2013.
• Smith V.L., Suchanek G.L., Williams A.W., Bubbles, Crashes, and Endogenous Expectations in Experimental Spot Asset Markets, „Econometrica” 1988, nr 56(5).
• Stiglitz J., Freefall – Jazda bez trzymanki, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2010.
• Szyszka A., Behawioralne aspekty kryzysu w strefi e euro, „Zeszyty Naukowe”, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2012
• Uhlig H., A Model of a Systemic Bank Run, „Journal of Monetary Economics” 2010, nr 1.
• Wadhwani S., Should Monetary Policy Respond to Asset Price Bubbles? Revisiting the Debate, „National Institute Economic Review” 2008, nr 206.
• White L.H., Federal Reserve Policy and the Housing Bubble, „The Cato Journal” 2009, nr 1.
• Yao S., Lou D., The Economic Psychology of Stock Market Bubbles in China, „The World Economy” 2009, nr 5.