Polonika historyczne i prawno-polityczne w księgozbiorze syndyka gdańskiego Gotfryda Lengnicha (1689-1774)

• Authors: Imańska Iwona

Title variants

EN

Polonica concerning history and legal-political issues in the book collection of Gottfried Lengnich

DE

Geschichtsbezogene und rechtspolitische Polonica im Bücherbestand Gottfried Lengnichs

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Gotfryd Lengnich, gdański historyk i prawnik żyjący w XVIII w. pozostawił po sobie ponad czterotysięczny księgozbiór, który po jego śmierci został wystawiony na sprzedaż na dwóch licytacjach w lipcu i listopadzie 1774 r. Katalogi aukcyjne znajdują się w Bibliotece Państwowej w Berlinie – Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kulturalnego i są dostępne on-line. Ze względu na zainteresowania naukowe Lengnicha w bibliotece znajdowało się ok. 600 poloników, z czego większość to prace z zakresu historii, prawa i polityki. Analiza tego fragmentu księgozbioru Lengnicha wykazała, że syndyk stworzył sobie doskonały warsztat pracy, gromadząc dzieła większości najważniejszych autorów polskich i obcych piszących na temat historii i prawa Polski i Prus.

EN

Gottfried Lengnich, a historian and lawyer who lived in Gdańsk in the 18th century left behind a collection of over 4,000 books. The collection was sold during two auctions in July and November 1774. Auction registers found in the State Library in Berlin – the Foundation of the Prussian Cultural Heritage – are available on-line. Owing to Lengnich’s academic interests, the collection includes 600 Polonicas, the majority of which are works concerning history, law and politics. The analysis of this fragment of Lengnich’s collection shows that it includes the majority of the most significant Polish and foreign authors writing about the history and law of Poland and Prussia.

DE

Gottfried Lengnich, der Historiker und Syndikus der Stadt Danzig aus dem 18. Jahrhundert, hinterließ eine Büchersammlung mit über viertausend Büchern, die nach seinem Tode in zwei Auktionen im Juli und November 1774 versteigert werden sollten. Die Auktionskataloge befinden sich in der Staatsbibliothek zu Berlin – Stiftung Preußischer Kulturbesitz und sind auch online zugänglich. Wegen wissenschaftlicher Interessen Lengnichs befanden sich in seiner Bibliothek ca. 600 Polonica-Drucke, die meisten davon waren Abhandlungen im Themenfeld Geschichte, Recht und Politik. Die Analyse dieses Fragments des Bücherbestands Lengnichs bewies, dass der Syndikus eine perfekte Arbeitswerkstatt für sich schuf, indem er die Werke der meisten wichtigsten polnischen und fremden Autoren, die über die Geschichte und die Gesetzgebung Polens und Preußens schrieben, sammelte.

Keywords

PL

Lengnich Gotfryd; biblioteki prywatne; Gdańsk; aukcje książek; XVIII w.; polonika; historia; prawo

EN

Lengnich Gottfried; private libraries; Gdańsk; auctions of books; 18th century; Polonica; history; law

DE

Gottfried Lengnich; Privatbibliotheken; Danzig; Buchauktionen; 18. Jahrhundert; Polonica; Geschichte; Recht

• Publisher: The Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Torun, Poland
• Journal: Folia Toruniensia
• Year: 2017
• Volume: 17
• Pages: 59-74

Dates

published

2017-11-21

Contributors

author

Imańska Iwona

• Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. W. Bojarskiego 1, 87-100 Toruń

References

• Bogucka, Maria. 1972. „Książka jako element kultury masowej w Gdańsku w XVII w.” W Polska w świecie. Szkice z dziejów kultury polskiej, red. J. Dowial et al., 267–276. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Chodyński, Antoni Romuald. 1981. „Najwcześniejsze zbiory dzieł sztuki w Gdańsku”. Gdańskie Studia Muzealne 3: 239–263.
• Chodyński, Antoni Romuald. 2002. „Kolekcjonerzy i kolekcje w Gdańsku XVI–XIX wieku (do 1872 roku). Inventarium et taxam dzieł sztuki”. Rocznik Historii Sztuki 27: 171–210.
• Cieślak, Edmund. 1997. „Lengnich Gotfryd”. W Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. t. 3. red. Z. Nowak, 45–47. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie.
• Durbas, Małgorzata. 2013. Akademia Stanisława w Nancy (1750–1766). Kraków: Wydawnictwo LIBRON.
• Dygdała, Jerzy. 1994. Adam Stanisław Grabowski (1698–1766) biskup, polityk, mecenas. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.
• Fischer, Samuel Gottlieb. 1774. „Bibliothecae Lengnichianae pars posterior. Hastae publicae subjicietur, in aedibus, quas b. DN. Syndicus (auf dem langen Markte) inhabitavit, a Sam. Gottl. Fischer, d. 7 [rz.] Nov. seqv.” Gedani: Typis Schreiberianis. http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB0001A0ED00020000.
• Fischer, Samuel Gottlieb. 1774. „Bibliothecae Lengnichianae pars prior. Hastae publicae subjicietur, in aedibus, quas b. DN. Syndicus (auf dem langen Markte) inhabitavit, a Sam. Gottl. Fischer, d. 25 [rz.] Jul. seqv”. Gedani: Typis Schreiberianis. http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB0001A0ED00010000.
• Imańska, Iwona. 2013. Per medium auctionis. Aukcje książek w Rzeczypospolitej (XVII–XVIII w.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Index Librorum qui ex donatione, munificentia et liberalitate philomusorum Bibliothecae Magnifici et Amplissimi Senatus Gedanensis inserti sunt. Cat. Bibl. 1. Rękopis, PAN Biblioteka Gdańska, Polska.
• Kasprzyk, Jerzy. 1968. „Gdańskie czasopiśmiennictwo naukowe i moralne pierwszej połowy XVIII wieku”. Rocznik Gdański 27: 33–68.
• Kurdybacha, Łukasz. 1937. Stosunki kulturalne polsko-gdańskie w XVIII wieku. Gdańsk: Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki.
• Nowak, Zbigniew. 2008. „Wytwarzanie książek w Gdańsku w XVI i XVII wieku”. W Po starą księgę sięgam ze wzruszeniem. Szkice z dziejów i kultury książki w Prusach Królewskich od XV do XVIII wieku, 139–154. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Paluchowski, Piotr. 2012. „Lengnich Gottfried”. W Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński et al., 569. Gdańsk: Fundacja Gdańska, cop.
• Paszkiewicz, Urszula. 1990. Bibliografia inwentarzy i katalogów księgozbiorów polskich i założonych w Polsce do 1939 roku. cz. 2, Księgozbiory prywatne w układzie abecadłowym nazwisk właścicieli. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Piotrowska, Elżbieta. 1989. „Gdańskie kolekcje biblioteczne XVI–XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN”. Gdański Rocznik Kulturalny 12: 60–90.
• Podlaszewska, Krystyna. 1970. „Księgozbiory mieszczan gdańskich w XVIII wieku”. Zapiski Historyczne 35 (1): 51–63.
• Podlaszewska, Krystyna. 1995–1996. „Książka w środowisku mieszczan gdańskich w XVIII wieku”. Libri Gedanenses 13/14: 93–107.
• Rudnicka, Jadwiga. 1975. Bibliografia katalogów księgarskich wydanych w Polsce do końca wieku XVIII. Warszawa: Biblioteka Narodowa. Prace Instytutu Bibliograficznego nr 19.
• Salmonowicz, Stanisław. 1972. „Lengnich Gotfryd”. W Polski Słownik Biograficzny. t. 17, red. E. Rostworowski, s. 46–49.Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Salmonowicz, Stanisław. 1976. „Toruńskie czasopisma naukowe w XVIII wieku”. Rocznik Toruński 11: 215–227.
• Salmonowicz, Stanisław. 1995. „Gotfryd Lengnich (1689–1774)”. W „…nie będzie nigdy Niemiec Polakowi bratem”…? Z dziejów niemiecko-polskich związków kulturowych, red. M. Zybura, 17–43. Wrocław: Wydawnictwo OKIS.
• Serczyk, Jerzy. 1994. 25 wieków historii. Historycy i ich dzieła. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Sławoszewska, Maria. 1964. „Gdańska „Bibliotheca Archivi”. Archeion 40: 131–135.
• Szafran, Przemysław. 1967. „Katalog aukcyjny i aukcja biblioteki Fryderyka Fabriciusa w 1727 roku na tle aukcji bibliofilskich w Gdańsku do końca XVIII wieku”. Libri Gedanenses 1: 55–106.
• Zientara, Włodzimierz. 1989. „Gotfryd Lengnich, profesor Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego w latach 1729–1750”. Rocznik Gdański 49(1): 149–163.
• Zientara, Włodzimierz. 1996. Gottfried Lengnich ein danziger Historiker in der Zeit der Aufklärung. Tl. 2. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Identifiers

DOI

10.12775/FT.2017.005