Badania palinologiczne w regionie łódzkim

• Authors: Balwierz Zofia

Title variants

EN

Palynological studies in the Łódź region

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozwijające się w XX wieku nowe metody badawcze pomocne w badaniach osadów i rekonstrukcjach paleogeograficznych stwarzały zapotrzebowanie na specjalistów w tych dziedzinach. Jedną z takich metod jest metoda analizy pyłkowej, której 100-lecie powstania obchodzono w 2016 roku. Zastosowanie jej w badaniach osadów czwartorzędowych zadecydowało o potrzebie zatrudnienia w Instytucie Geografii Uniwersytetu Łódzkiego osoby zajmującej się analizą pyłkową. Artykuł przybliża historię łódzkiej palinologii, która po dwóch krótkich epizodach, trwała nieprzerwanie od roku 1972 do roku 2006 oraz przedstawia w dużym skrócie problemy związane z organizowaniem pracowni i prezentuje najważniejsze osiągnięcia naukowe jej pracowników.

EN

The new research methods that developed in the 20th century, useful for the studies of sediments and palaeogeographical reconstructions, have caused the need for specialists in these fields to arise. One of such methods is pollen analysis, whose centennial anniversary was celebrated in 2016. Its use in the studies of the sediments of the Quaternary was the decisive factor in employing a pollen analysis specialist by the Institute of Geography, University of Łódź. The article elucidates the history of palynology in Łódź, which, after two short episodes, lasted continuously, between the years 1972–2006 and to presents, very briefly, the problems connected with organizing the laboratory as well as to highlights the most important accomplishments of its employees.

Keywords

PL

historia badań palinologicznych; osady biogeniczne młodszego czwartorzędu; ośrodek łódzki

EN

history of pollen analysia; biogenic sediments of younger Quaternary; Łódź scientific centre

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2017
• Volume: 106
• Pages: 129-138

Dates

published

2017

Contributors

author

Balwierz Zofia

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii

References

• Balwierz Z. 1980. Analiza palinologiczna późnoglacjalnych i holoceńskich osadów z torfowiska w Napoleonowie. Acta Universitatis Lodzien¬sis, seria II, 22: 151-157.
• Balwierz Z. 1995. Vegetation of Upper Vistulian cold phases in central Poland. Biuletyn Peryglacjalny 34: 21-36.
• Balwierz Z. 1997. Ekspertyza palinologiczna osadów organicznych stanowiska Józefka. Maszynopis, CAG PIG, Warszawa.
• Balwierz Z. 1999. Wyniki analizy pyłkowej osadu ze stanowiska Dobra i Żeroniczki. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1: 50 000, ark. Dobra (587). CAG PIG, Warszawa.
• Balwierz Z. 2003. Roślinność vistulianu w Polsce Środkowej. W: E. Zastawniak (red.) Paleobotanika na przełomie wieków. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, Botanical Guidebooks, 26: 217-232.
• Balwierz Z. 2007. Roślinność i klimat środkowego i górnego plenivistulianu w regionie łódzkim. Acta Geographica Lodziensia 93: 9-28.
• Balwierz Z. 2010. Analiza pyłkowa osadów torfowiska Żabieniec. W: J. Twardy, S. Żurek, J. Forysiak (red.) Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoeko¬logicznych w jego osadach. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 179-188.
• Balwierz Z. 2011a. Analiza palinologiczna osadów organogenicznych w Aleksandrowie Łódzkim. W: E. Niesiołowska-Śreniowska, K.D. Płaza, P. Marosik, Z. Balwierz (red.) Obozowiska ze starszej i środkowej epoki kamienia na stanowisku 1 w Aleksandrowie Łódzkim w kontekście analizy środowiska naturalnego. Muzeum Archeologiczne w Łodzi, Łódź: 37-63.
• Balwierz Z. 2011b. Wyniki analizy pyłkowej osadu ze stanowiska Polesie-Zwierzynka i Polesie-Ruczaj. W: J. Górski, P. Makarowicz, A. Wawrusiewicz (red.) Osady cmentarzyska społeczności trzcinieckiego kręgu kulturowego w Polesiu, stanowisko 1, woj. łódzkie. Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, seria: Spatium Archeologicum, vol. 2: 251-267.
• Balwierz Z., Goździk J. 1997. Paleośrodowiskowe zmiany w świetle analiz palinologicznych późnovistuliańskich osadów węglanowych w zagłębieniach bezodpływowych w Bełchatowie. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica 1: 7-21.
• Balwierz Z., Goździk J. 2000. Jeziorno-bagienne osady organiczne interstadiału prewarciańskiego w odsłonięciach kopalni „Bełchatów”. Przegląd Geologiczny 48(4): 320-324.
• Balwierz Z., Roman M. 2002. A new Eemian Interglacial to Early Vistulian site at Łanięta, central Poland. Geological Quarterly 46(2): 207-217.
• Balwierz Z., Żurek S. 1987. The Late-glacial and Holocene vegetational history and paleohydrological changes at the Wizna site (Podlasie Lowland). Acta Palaeobotanica 27(1):121-136.
• Balwierz Z., Żurek S. 1989. Type region P-n: Masovia and Podlasie Lowlands, NE part: Podlasie Lowland. Acta Palaeobotanica 29: 65-68.
• Balwierz Z., Forysiak J., Twardy J. 2002. Cechy mineralnej i organicznej sedymentacji w zagłębieniach bezodpływowych w Polsce środkowej w świetle wstępnych wyników badań torfowiska „Żabieniec” k. Łodzi. Materiały Konferencji „Roślinność a procesy erozji, transportu i depozycji.” 21-22.03.2002, Sosnowiec, Uniw. Śl.
• Balwierz Z., Goździk J., Marciniak B. 2008. Palinologiczne i diatomologiczne badania osadów interglacjału mazowieckiego z odsłonięcia kopalni Bełchatów. Przegląd Geologiczny 54,1: 1-8.
• Balwierz Z., Marosik P., Muzolf B., Papiernik P., Siciński W. 2005. Osadnictwo społeczeństw rolniczych i zmiany środowiska naturalnego nad środkową Krasówką (Kotlina Szczercowska). Wstępna charakterystyka. W: K. Wasylikowa, M. Lityńska-Zając, A. Bieniek (red.) Botanical Guidebooks 28, IB PAN Kraków: 53-86.
• Borówko Z. 1954. Wyniki ekspertyzy paleobotanicznej próbek z Łodzi i okolic. Arch. CAG PIG, Warszawa.
• Chmielewski W. 1961. Skaratki. INQUA VIth Congress. Guide-books of excursion C – The Łódź region. Łódź: 71-75.
• Chmielewski W., Kubiak H. 1962. The find of mammoth bones at Skaratki in the Łowicz district. Folia Quaternaria 9: 1-29.
• Dylik J. 1967. The main elements of Upper Pleistocene paleogeography in Central Poland. Biuletyn Peryglacjalny 16: 85-115.
• Dylik J. 1969. Najstarszy „interstadiał” ostatniego piętra zimnego w Polsce (amersfoort). Kwartalnik Geologiczny 13,2: 408-423.
• Faegri K., Iversen J. 1964. Textbook of Pollen Analysis. Munksgaard, Copenhagen.
• Forysiak J. 2012. Zapis zmian środowiska przyrodniczego późnego vistulianu i holocenu w osadach torfowisk regionu łódzkiego. Acta Geographica Lodziensia 99: 1-164.
• Forysiak J., Twardy J. 2010. Budowa geologiczna i paleogeografia torfowiska Żabieniec i jego otoczenia. W: J. Twardy, S. Żurek, J. Forysiak (red.) Torfowisko Żabieniec. Warunki natural¬ne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych
• w jego osadach. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 17-42.
• Goździk J. 1980. Würmskie osady peryglacjalne w Łodzi-Teofilowie. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica 22: 3-19.
• Goździk J., Balwierz Z. 1993. Utwory organiczne w spągu i stropie osadów uznawanych za warciańskie w kopalni Bełchatów. Acta Geographica Lodziensia 65: 49-72.
• Goździk J., Balwierz Z. 2000. Jeziorno-bagienne osady organiczne interstadiału prewarciańskiego w odsłonięciach kopalni „Bełchatów”. Przegląd Geologiczny 48(4): 320-324.
• Granoszewski W. 2003. Late Pleistocene vegetation history and climatic changes at Horoszki Duże, eastern Poland: a palaeobotanical study. Acta Palaeobotanica, Supplementum 4: 1-95.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1971. Analiza pyłkowa nowych stanowisk interglacjału eemskiego z dorzecza Widawki. Biuletyn Instytutu Geologicznego 254: 65-88.
• Jastrzębska-Mamełka M. 1979. Eemian and early Vistulian organic sediments at Zgierz-Rudunki near Łódź. Bulletin de la Société des Sciences et des Lettres de Łódź XXIX,3: 1-6.
• Jastrzębska-Mamełka M. 1985. Interglacjał eemski i wczesny Vistulian w Zgierzu-Rudunkach na Wyżynie Łódzkiej. Acta Geographica Lodziensia 53: 1-75.
• Jastrzębska-Mamełka M. 1989. Analiza palinologiczna 30 prób z Józefowa dla ark. Łyszkowice Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000. Centr. Arch. Geol. PIG, Warszawa.
• Jastrzębska-Mamełka M. 1992. Analiza palinologiczna interstadiału zlodowacenia środkowopolskiego z kopalni Bełchatów. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica 15: 147-151.
• Jewtuchowicz S. 1970. Rozwój rzeźby okolic Łęczycy po zlodowaceniu środkowopolskim. Prace Geograficzne IG PAN 85: 7-64.
• Klajnert Z., Piechocki A. 1972. Górnoplejstoceńskie osady doliny Bobrówki koło Łowicza i ich zawartość malakologiczna. Folia Quaternaria 40: 2-36.
• Klatkowa H. 1987. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Pabianice (664). Inst. Geol., Warszawa.
• Klatkowa H. 1989. Postwarciańskie kształtowanie górnych odcinków dolin. Przykłady z Wyżyny Łódzkiej. Acta Geographica Lodziensia 59: 61-74.
• Klatkowa H. 1990a. Eemski i vistuliański rozwój osadów zbiornika jeziornego na Chropach koło Pabianic. Acta Geographica Lodziensia 61: 19-38.
• Klatkowa H. 1990b. Występowanie eemskich osadów organogenicznych i uwagi o paleogeografii środkowej Polski u schyłku warty i podczas eemu. Acta Geographica Lodziensia 61: 7-17.
• Klatkowa H., Balwierz Z. 1990. Bezodpływowy zbiornik z florą eemską w Modlnej koło Łodzi. Acta Geographica Lodziensia 61: 39-49.
• Klatkowa H., Jastrzębska-Mamełka M. 1990. Stanowisko eemskich osadów organicznych w Ślądkowicach koło Łodzi. Acta Geographica Lodziensia 61: 51-57.
• Klatkowa H., Winter H. 1990. Interglacjał eemski w Ostrowie koło Grabicy. Acta Geographica Lodziensia 61: 19-38.
• Klatkowa H., Załoba M. 1991. Kształtowanie budowy geologicznej i rzeźby południowego obrzeżenia Basenu Uniejowskiego. W: W. Stankowski (red.) Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek. Wyd. Nauk. UAM: 33-44.
• Kloss M., Żurek S. 2010. Osady torfowiska Żabieniec i ich paleobotaniczna wymowa. W: J. Twardy, S. Żurek, J. Forysiak (red.) Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 115-128.
• Kondracki J. 1998. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Krajewski K., Balwierz Z. 1984. Stanowisko Böllingu w osadach wydmowych schyłku vistulianu w Roślu Nowym k/Dąbia. Acta Geographica Lodziensia 50: 93-112.
• Krzyszkowski D., Balwierz Z., Pyszyński W. 1993. Aspects of Weichselian Middle Pleniglacial stratigraphy and vegetation in central Poland. Geologie en Mijnbouw 72: 131-142.
• Majecka A. 2014. The palynological record of the Eemian interglacial and Early Vistulian glaciation in deposits of the Żabieniec Południowy fossil basin (Łódź Plateau, central Poland), and its palaeogeographic significance. Acta Palaeobotanica 54(2): 279-302.
• Majkowska-Wojciechowska B., Balwierz Z., Kowalski M.L. 2008. Charakterystyka stężeń pyłku w powietrzu atmosferycznym Łodzi w sezonie 2008. Alergia Astma Immunologia 13(4), XXX: 1-11.
• Malkiewicz M., Balwierz Z., Chłopek K., Myszkowska D., Weryszko-Chmielewska E., Piotrowska K., Uruska A., Modrzyński M., Tarasewicz A., Lipiec A. 2005. Analiza stężenia pyłku ambrozji w wybranych miastach Polski w 2005 r. Alergoprofil 1,2: 55-59.
• Niesiołowska-Śreniowska E. 2011. Obozowiska ze starszej i środkowej epoki kamienia na stanowisku 1 w Aleksandrowie Łódzkim. W: E. Niesiołowska-Śreniowska, D.K. Płaza, P. Marosik, Z. Balwierz (red.) Obozowiska ze starszej i środkowej epoki kamienia na stanowisku 1 w Aleksandrowie Łódzkim w kontekście analizy środowiska naturalnego. Muzeum Archeologiczne w Łodzi, Łódź.
• Nowacki K. 1993. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Łyszkowice (592). Wyd. Geol., Warszawa.
• Pawłowski D. 2010. Analiza Cladocera z torfowiska Żabieniec. W: J. Twardy, S. Żurek, J. Forysiak (red.) Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 129-139.
• Piech K. 1930. Badania nad dyluwium województwa łódzkiego. Cz. II. Flora warstw międzylodowcowych okolicy Szczercowa, Dzbanek Kościuszkowskich i niektórych innych miejscowości w dorzeczu środkowej Widawki. Rocznik Pol. Tow. Geol. 6: 393-399.
• Płóciennik M. 2010. Sukcesja zgrupowań Chironomidae torfowiska Żabieniec w późnym vistulianie i holocenie. W: J. Twardy, S. Żurek, J. Forysiak (red.) Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 141-150.
• Roman M., Balwierz Z. 2010. Eemian and Vistulian pollen sequence at Kubłowo (Central Poland): implications for the limit of the Last Glacial Maximum. Geological Quarterly 54,1: 55-68.
• Smith M., Skjøth C.A., Myszkowska D., Uruska A., Puc M., Stach A., Balwierz Z., Chłopek K., Piotrowska K., Kasprzyk I., Brandt J. 2008. Long-range transport of Ambrosia pollen to Poland. Agricultural and Forest Meteorology 148: 1402-1411.
• Sobolewska M. 1966. Wyniki badań palinologicznych nad eemskimi osadami z Józefowa na Wyżynie Łódzkiej. Biuletyn Peryglacjalny 15: 303-310.
• Stachowicz-Rybka R., Korzeń K. 2014. Rozwój roślinności w późnym vistulianie oraz funkcjonowanie i zanik ekosystemu leśnego w stano¬wisku Koźmin-Las. Acta Geographica Lodziensia 102: 53-63.
• Turkowska K. 1988. Rozwój dolin rzecznych na Wyżynie Łódzkiej w późnym czwartorzędzie. Acta Geographica Lodziensia 57: 1-157.
• Turkowska K. 2006. Geomorfologia regionu łódzkiego. Wyd. UŁ, Łódź: 1-237.
• Twardy J. 2010. Położenie i ogólna charakterystyka torfowiska Żabieniec. W: J. Twardy, S. Żurek, J. Forysiak (red.) Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 11-16.
• Twardy J., Forysiak J. 2011. Charakterystyka środowiska geograficznego okolic stanowiska archeologicznego Polesie 1 oraz neoholoceńskie zmiany jego budowy geologicznej i rzeźby. W: J. Górski, P. Makarowicz, A. Wawrusiewicz (red.) Osady cmentarzyska społeczności trzcinieckiego kręgu kulturowego w Polesiu, stanowisko 1, woj. łódzkie. Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, seria: Spatium Archeologicum, vol. 2: 227-250.
• Wasiak G. 1977. Kształtowanie północno-zachodniego przedpola Wyżyny Łódzkiej podczas zanikania lodowca warciańskiego. Maszynopis pracy doktorskiej. Uniwersytet Łódzki.
• Wasiak G. 1979. Północno-zachodnie przedpole Wyżyny Łódzkiej podczas zaniku lodowca warty. Acta Geographica Lodziensia 41: 1-82.
• Wasylikowa K. 1964. Roślinność i klimat późnego glacjału w środkowej Polsce na podstawie badań w Witowie koło Łęczycy. Biuletyn Peryglacjalny 13: 261-417.
• Załoba M., Jastrzębska-Mamełka M. 1990a. Kopalny zbiornik eemski w Raczkowie koło Warty. Acta Geographica Lodziensia 61: 69-74.
• Załoba M., Jastrzębska-Mamełka M. 1990b. Stanowisko interglacjału eemskiego w Zagajewie koło Warty. Acta Geographica Lodziensia 61: 75-82.
• Żelazna-Wieczorek J. 2010. Zmiany warunków środowiska na podstawie okrzemek (Bacillariophyceae). W: J. Twardy, S. Żurek, J. Forysiak (red.) Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 151-162.

Identifiers

ISSN

0065-1249