Od proletariatu do prekariatu. Ciągłość czy zmiana? Próba analizy

• Authors: Dominika Polkowska

Title variants

EN

From the proletariat to precariat. Continuity or Change? An attempt to analysis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prekariat dotyczy ludzi, którzy muszą się utrzymać z prac niskiej jakości, czyli niepewnych, tymczasowych, nisko płatnych, bez perspektyw awansu, bez zabezpieczeń, bez umowy itp. Główna teza niniejszego artykułu zakłada, że pomimo licznych podobieństw prekariat nie jest następcą czy kontynuatorem proletariatu. Jest to zupełnie nowe zjawisko, charakterystyczne dla niestabilnego, postfordowskiego ładu XXI wieku. Niestety wciąż brakuje zarówno jednoznacznych mierników, żeby oszacować liczebność prekariatu, jak również wskaźników, które daną jednostkę będą kwalifikowały do grona prekariuszy. Podczas gdy klasa robotnicza zajmuje stabilne miejsce w strukturze społecznej, prekariat przecina na skos wszelkie zastane wcześniej konfiguracje klasowe.

EN

Precarity applies to people who, in order to survive, need to work in a low-quality job, which is uncertain, temporary, low-paid, with no prospect of promotion, no security, no contract. The main thesis of this article assumes that despite numerous similarities precarity is not the successor of the proletariat. This is a completely new phenomenon characteristic of unstable, unsecure postfordism of the twenty-first century. Unfortunately, there is no clear indicators to estimate the number of people in precarity, as well as indicators that qualify the person into precarity. On the other hand, the working class has a stable position in the social structure, while precariat cuts diagonally any existing class-configurations.

Keywords

PL

prekariat; proletariat; klasa społeczna; postfordyzm

EN

precariat; proletariat; social class; postfordism

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2018
• Volume: 160
• Pages: 41-67

Contributors

author

Dominika Polkowska

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Amamiya K., 2009, The Gloom of the Precariat, Tokyo, Kodansha.
• Barbier J.-C., Brygoo A., Viguier F., 2002, Defining And Assessing Precarious Employment In Europe: A Review Of Main Studies And Surveys A Tentative Approach To Precarious Employment in France, ESOPE Project.
• Blachnicki B., 2006, Klasa robotnicza w transformacji struktury społecznej, „Państwo i Społeczeństwo”, VI (3): 75–87.
• Bosmans K., Hardonk S., De Cuyper N., Louckx F., Vanroelen Ch., 2016, Expert views on the manifestations of precarious employment in Flanders, „Interface Demography Working Paper”, Vrije Universiteit Brussel: 3: 1–22.
• Bourdieu P., 1998, Acts of Resistance, Against the New Myths of our Time, Cambridge, Polity Press.
• Butler J., 2006, Precarious Life: The Powers of Mourning and Violence, London, New York, Verso.
• Butler J., 2015, Foreword, w: I. Lorey (ed.), State of Insecurity. Government of the Precarious, London, Verso.
• Castel R., Dörre K., 2009, Prekarität, Abstieg, Ausgrenzung – Die soziale Frage am Beginn des 21. Jahrhunderts, Frankfurt am Main, New York, Campus.
• Csoba J., 2014, Labour Market Flexibility and Precarity in Hungary, w: P. Herrmann, V. Bobkov, J. Csoba (eds), Labour Market and Precarity of Employment. Theoretical Refl ections and Empirical Data from Hungary and Russia, Bremen, Wiener Verlag für Sozialforschung, 67–150.
• Domański H., 1998, Klasa robotnicza w tle innych klas, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 3–4: 373–395.
• Domański H., 2004, Struktura społeczna, Warszawa, Scholar.
• Domański H., 2015, Czy są w Polsce klasy społeczne?, Warszawa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Duell N., 2004, Defining and Assessing Precarious Employment in Europe: A Review of Main Studies and Surveys, Munich, ESOPE Project.
• Eberle M. L., Holliday I., 2011, Precarity and political immobilisation: Migrants from Burma in Chiang Mai, Thailand, „Journal of Contemporary Asia”, 41(3): 371–392.
• Fantone L. 2007, Precarious changes: Gender and generational politics in contemporary Italy, „Feminist Review”, (87), 5–20.
• Bednarski M., Frieske K. (red.), 2012, Zatrudnienie na czas określony w polskiej gospodarce: społeczne i ekonomiczne konsekwencje zjawiska: praca zbiorowa, Warszawa, IPiSS.
• Gardawski J., 1996, Przyzwolenie ograniczone. Robotnicy wobec rynku i demokracji, Warszawa, PWN.
• Gardawski J., (red.), 2009, Polacy pracujący a kryzys fordyzmu, Warszawa, Scholar.
• Giddens A., 1973, The Class Structure of the Advanced Societes, London, Hutchinson.
• Giełda M., 2014, Prekarność a ubóstwo, w: E. Rutkowska-Tomaszewska, J. Blicharz, L. Klat-Wertelecka, Ubóstwo w Polsce, Wrocław, E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Goldring L., Landolt P., 2011, Caught in the Work-Citizenship Matrix: The Lasting Effects of Precarious Legal Status on Work for Toronto Immigrants, „Globalizations” 8(3): 325–341.
• Hamilton M., Hirszowicz M., 1995, Klasy i nierówności społeczne w perspektywie porównawczej, Warszawa, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
• Hardt M., Negri A., 2012, Rzecz-pospolita, Kraków, Wydawnictwo Korporacja Ha!art.
• Hardy J., 2015, The institutional, structural and agential embeddedness of precarity: An Engagement with Guy Standing, „Warsaw Forum of Economic Sociology”, 1(11): 7–24.
• Kalleberg A., 2009, Precarious work, insecure workers: Employment relations in transition, „American Sociological Review”, 74: 1–22.
• Kalleberg A., 2014, Measuring Precarious Work, „A working paper of the Einet Measurement Group”, University of North Carolina, Chapel Hill, November 2014.
• Knapińska M., 2014, Prekariat jako zjawisko występujące na współczesnym rynku pracy w Polsce i UE, „Studia Oeconomica Posnaniensia”, 2(7): 94–112.
• Krzynówek J., 1993, Precarium a klientela, „Przegląd Historyczny”, 84(4): 427–432.
• Kulpińska J. 1985, Hipoteza o nowej klasie robotniczej, w: Kulpińska J. (red), Społeczeństwo i socjologia. Księga poświęcona profesorowi Janowi Szczepańskiemu, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kumaniecki K., 1964, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa, PWN.
• Lockwood D., 1966, Sources of variation in working-class images of society, „Sociological Review”, 14: 249–267.
• Lorey I., 2014, Urządzanie i samoprekaryzacja: O normalizacji wytwórców kultury, „Praktyka Teoretyczna”, 4(14), http://www.praktykateoretyczna.pl/PT_nr14_2014_Polityki_popkultury/05.Lorey.pdf [dostęp 26.01.2018].
• Mallet S., 1969, La nouvelle classe ouvriere, Paris, Le Seuil.
• Marks K., Engels F., 1962, Dzieła, t. 4, Warszawa, Książka i Wiedza.
• Marks K., Engels F., 2011, Manifest komunistyczny, Warszawa, Jirafa Roja.
• Mrozowicki A., Krasowska A., Karolak M., 2013a, From permanent employment to precariat: contemporary transformations in the sphere of work in Poland, w: L. Huculak, B. Skowron, K. Dabrowska, J. Jernajczyk, M. Zakrzewska, R. Zarzycki (eds), Excess and Lack, Wrocław, The Eugeniusz Geppert Academy of Art and Design, The City of Wroclaw, Wroclaw Academic Hub: 35–43.
• Mrozowicki A., Roosalu T., Bajuk Sencar T., 2013b, Migrant precarity and future challenges to labour standards in Sweden, „Transfer”, 19(2): 267–278.
• Munck, R., 2013, The precariat: A view from the South, „Third World Quarterly”, 34(5): 747–762.
• Murgia A., 2014, Representations of Precarity in Italy, „Journal of Cultural Economy”, 7(1): 48–63.
• Neilson B., Rossiter N., 2005, From Precarity to Precariousness and Back Again: Labour, Life and Unstable Networks, „Fibreculture”, 5.
• Neilson,B., Rossiter N., 2008, Precarity as a Political Concept, or, Fordism as Exception, „Theory, Culture & Society”, 25(7–8): 51–72.
• Osawa M., Jung Kim M., Kingston J., 2013, Precarious work in Japan, „American Behavioral Scientist”, 57(3): 309–334.
• Pawłowski Ł., 2015, Prekariat nie istnieje. Rozmowa z Joanną Tyrowicz, „Kultura Liberalna”, 338, http://kulturaliberalna.pl/2015/06/30/prekariat-nie-istnieje/ [dostęp 24.08.2015].
• Pitrou A., 1978a, Vivre sans famille? Les solidarités familiales dans le monde d’aujourd’hui, Toulouse, Privat.
• Pitrou A., 1978b, La vie précaire, des familles face à leurs diffi cultés, Paris, Études CNAF.
• Polkowska D., 2016, Feminizacja prekariatu. Polska na tle innych krajów Europy, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym”, 19(2): 31–49.
• Poławski P., 2012a, Generacja prekariuszy na polskim rynku pracy, „Polityka Społeczna”, 9 (462): 16–22.
• Poławski P., 2012b, Prekariat: stabilizacja w gorszym segmencie rynku pracy, w: M. Bednarski, K. W. Frieske (red.), Zatrudnienie na czas określony w polskiej gospodarce: społeczne i ekonomiczne konsekwencje zjawiska: praca zbiorowa, Warszawa, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
• Puig-Barrachina V., Vanroelen C., Vives A., Martinez J. M., Muntaner C., Levecque K., Louckx F., 2014, Measuring employment precariousness in the European Working Conditions Survey: The social distribution in Europe, „Work”, 49(1): 143–161.
• Raghuram P., 2014, Brain circulation or precarious labour? Conceptualising temporariness in the UK’s National Health Service, w: Vosko, L.F., Preston, V., Latham, R. (Eds.), Liberating Temporariness? Migration, Work, and Citizenship in an Age of Insecurity, Montreal, McGill¬Queen’s University Press: 177–200.
• Rodgers G., J. Rodgers (red.), 1989, Precarious Jobs in Labour Market Regulation: The Growth of Atypical Employment in Western Europe, Geneva, International Institute for Labour Studies.
• Savage M., Devine F., Cunningham N., Taylor M., Li Y., Hjellbrekke J., Le Roux B., Friedman S., Miles A., 2013, A new model of social class? Findings from the BBC’s Great British Class Survey experiment, „Sociology”, 47 (2): 219–250.
• Sennett R., 2006, Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie. Warszawa, Wyd. Muza.
• Sowa J., 2010, Prekariat – globalny proletariat w epoce pracy niematerialnej, w: J. Sokołowska (red.), Robotnicy opuszczają miejsca pracy, Łódź, Muzeum Sztuki.
• Standing G., 2014a, Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa, Warszawa, Wydawnictwo PWN.
• Standing G., 2014b, A Precariat Charter: From Denizens to Citizens, Bloomsbury Academic.
• Standing G., 2015, Karta prekariatu, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Swider S., 2015, Building China: precarious employment among migrant construction workers, „Work, employment and society”, 29(1): 41–59.
• Szarfenberg R., 2016, Prekarność, prekaryjność, prekariat–krótkie wprowadzenie, tekst w ramach projektu Zakładu Teorii i Metodologii Polityki Społecznej oraz Zakładu Polityki Społecznej w Środowisku Lokalnym UW, www.rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/prekariat.pdf [dostęp 17.01.2017].
• Tompa E., Scott-Marshall H., Dolinschi R., Trevithick S., Bhattacharyya S., 2007, Precarious employment experiences and their health consequences: towards a theoretical framework, „Work”, 28(3): 209–224.
• Urbański J., 2014, Prekariat i nowa walka klas: przeobrażenia współczesnej klasy pracowniczej i jej form walki, Warszawa, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Vij R., 2013, Affective Fields of Precarity: Gendered Antinomies in Contemporary Japan, „Alternatives: Global, Local, Political”, 38(2): 122–138.
• Vosko L.F., 2000, Temporary Work: The Gendered Rise of a Precarious Employment Relationship. Toronto, University of Toronto Press.
• Vosko L.F., 2006, Precarious employment: towards an improved understanding of labour market insecurity, w: L.F. Vosko (ed.), Precarious Employment: Understanding Labour Market Insecurity in Canada, Montreal and Kingston, McGill-Queen’s University Press.
• Vosko L. F. 2010, Managing the Margins: Gender, Citizenship, and the International Regulation of Precarious Employment, Oxford, Oxford University Press.
• Warciński, M., 2013, Ochrona posiadania nieruchomości i służebności gruntowych, „Prawo w działaniu, Sprawy Cywilne”, 15: 223–268.
• Weber M., 2002, Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej, Warszawa, PWN.
• Wesołowski W., 1974, Perspektywy rozwojowe klasy robotniczej, w: J. Szczepański (red.), Narodziny socjalistycznej klasy robotniczej, Warszawa, Instytut Wydawniczy CRZZ.
• Wilson S., N. Ebert, 2013, Precarious work: Economic, sociological and political perspectives, „The Economic and Labour Relations Review”, 24(3): 263–278.
• Wright E., 1978, Class, Crisis and the State, London, Verso.
• Wright E., 1985, Classes, London–New York, Verso.
• Wright E., 1997, Class Counts: comparative studies in class analysis, Cambridge, Cambridge University Press.
• Wright, E., 2016, Is the Precariat a Class? „Global Labour Journal”, 7(2): 123–135.
• Żakowski J., 2015, Przegrani, obcy, sfrustrowani. Rozmowa z prof. Guyem Standingiem o tym, jak poczucie życiowej niepewności wytwarza potężne fale antysystemowego buntu, „Polityka”, 25(3014): 18–20.
• Żuk P., 2007, Struktura a kultura: o uwarunkowaniach orientacji emancypacyjnych w społeczeństwie polskim, Warszawa, Scholar.