Polisemia czy pozory polisemii? Między znaczeniem a użyciem wyrażenia

• Authors: Wołk Mariola

Title variants

EN

Polysemy or a pretence of polysemy? Between the meaning and the usage of an expression

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem analizy w artykule jest zjawisko polisemii (wieloznaczności) w opisie języka. Inspiracją do podjęcia takich badań stały się tezy Magdaleny Danielewiczowej przedstawione w tekście pt. Wieloznaczność – skaza na języku czy na jego opisie? (2011). Autorka postuluje w nim ostrożność w orzekaniu polisemii. W podobnym kierunku zmierzają także niniejsze rozważania, tyle że problem rozstrzygania wieloznaczności wydaje się złożony jeszcze bardziej, niż przedstawia to Danielewiczowa. W proponowanej charakterystyce rozpatruje się osiem polskich, dyskusyjnych pod tym względem, wyrażeń – sześć rzeczowników: kazanie, najazd, wojna, tornado, kaloryfer, akcja i dwa przymiotniki: regularny i rasowy. Podstawowe pytanie sprowadza się do tego, czy możliwość co najmniej dwojakiej interpretacji tych słów to rzeczywiście kwestia ich znaczenia, a więc właściwości semantycznych, czy też może – użycia, a więc właściwości pragmatycznych. W rozwikłaniu postawionego problemu odwołano się do rozwiązań przyjętych w trzech wybranych słownikach języka polskiego (Słowniku języka polskiego pod red. M. Szymczaka, Innym słowniku języka polskiego pod red. M. Bańki i Wielkim słowniku języka polskiego pod red. P. Żmigrodzkiego). Analizie poddano autentyczne konteksty z opisywanymi wyrażeniami (wzięte z Narodowego Korpusu Języka Polskiego), sięgając do prac podejmujących podobne problemy (m.in. tekstów autorstwa A. Bogusławskiego). Analizowany problem wpisuje się w ustalenia z zakresu leksykologii i leksykografii.

EN

The analysis focuses on the phenomenon of polysemy in the description of language. The article was inspired by the theses of Magdalena Danielewicz presented in Wieloznaczność – skaza na języku czy na jego opisie? [Polysemy – a flaw of language or its description?] (2011). The author postulates caution when determining polysemy. This is the perspective also assumed in this article, yet the problem seems to be even more complex than Danielewicz propounds. The proposed description considers eight Polish expressions, which are interesting in the discussed aspect, six nouns: kazanie, najazd, wojna, tornado, kaloryfer, akcja, and two adjectives: regularny and rasowy. The basic question is whether the possibility of at least two interpretations of these words is actually related to their meaning, that is their semantic properties, or to their usage, which means their pragmatic properties. In order to address the question the article references solutions embraced in three selected dictionaries of the Polish language (Słownik języka polskiego ed. by M. Szymczak, Inny słownik języka polskiego ed. by. M. Bańko, and Wielki słownik języka polskiego ed. by. P. Żmigrodzki), analysing authentic contexts with the examined expressions (excerpted from the National Corpus of Polish). Additionally, works which undertook similar problems are mentioned (among others, by A. Bogusławski). The scrutinised issue can be looked at from the perspective of both lexicology and lexicography.

Keywords

PL

polisemia; jednostka języka; semantyka; pragmatyka; leksykografia

EN

polysemy; linguistic unit; semantics; pragmatics; lexicography

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2020
• Volume: 100
• Issue: 1
• Pages: 57-67

Dates

published

2020

Contributors

author

Wołk Mariola

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie