Rewaloryzacja w polityce przestrzennej małych miast województwa warmińsko-mazurskiego

• Authors: Długozima Anna

Title variants

EN

Revalorization in the spatial policy of small towns in the Warmian-Mazurian Voivodship

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Według danych GUS (2018) małe miasta stanowią najliczniejszą grupę spośród wszystkich ośrodków miejskich w Polsce (76,2 proc., tj. 700 z ogółu 919 miast). Dominują jednostki, w których liczba ludności nie przekracza 5 tysięcy (47,7 proc., tj. 334 z ogółu 700 małych miast). Znaczna ich część wykazuje poważne problemy w aspekcie rozwoju społeczno-gospodarczego i cechuje się dużym udziałem obszarów zdegradowanych. Istotną szansę aktywacji małych miast stanowi proces rewaloryzacji. Celem artykułu jest przedstawienie polityki przestrzennej przez pryzmat zagadnienia rewaloryzacji rzeczonych jednostek osadniczych na przykładzie województwa warmińsko-mazurskiego. Działania rewaloryzacyjne mają zahamować proces postępującej degradacji zabytkowych założeń przestrzennych oraz terenów w ich otoczeniu, co w efekcie ma przyczynić się do poprawy ładu przestrzennego.

EN

According to the data of the Central Statistical Office (GUS, 2018), small towns constitute the largest group among all urban centres in Poland (76.2%, i.e. 700 out of 919 towns and cities). The dominating units are those in which the population does not exceed 5,000 (47.7%, i.e. 334 out of 700 small towns). A significant part of them shows serious problems in the aspect of social and economic development and is characterized by a high share of degraded areas. An important opportunity to activate small towns is the revalorization process. The aim of the article is to present spatial policy through the prism of the issue of revalorization of the abovementioned settlement units on the example of the Warmian-Mazurian Voivodship. The revalorization activities are to halt the process of progressive degradation of historical complexes and areas in their surroundings, which in turn is to contribute to the improvement of spatial order.

Keywords

PL

rewaloryzacja; zabytek; małe miasto; polityka przestrzenna; rozwój; warmińsko-mazurskie

EN

revalorization; monument; small town; spatial policy; development; Warmian-Mazurian

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2019
• Issue: 2
• Pages: 63-92

Dates

published

2019

Contributors

author

Długozima Anna

• planista, architekt krajobrazu
• planner, landscape architect

References

• Gminny Program Opieki Nad Zabytkami dla gminy Reszel na lata 2014-2017.
• Lokalny Program Rewitalizacji miasta Górowo Iławeckie w ramach Ponadlokalnego programu rewitalizacji sieci miast Cittaslow, 2015.
• Miejscowy plan ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Jeziorany, uchwała nr XIX/136/92 Rady Miejskiej w Jezioranach z dnia 27 listopada 1992 roku.
• Międzynarodowa Karta ochrony miast historycznych ICOMOS. Charter for the Conservation of Historic Towns and Urban Areas, Toledo–Waszyngton 1987.
• Program opieki nad zabytkami województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2016-2019, uchwała nr XVIII/426/16 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 28 czerwca 2016 roku.
• Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego miasta i gminy Pasym, Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XVII/115/2016 Rady Miejskiej w Pasymiu z dnia 11 marca 2016 roku.
• Strategia Rozwoju Turystyki Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2025, Olsztyn 2016.
• Studium rewaloryzacji śródmieścia Jezioran, Olsztyn 1985.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo, uchwała Nr XLVII/354/09 Rady Miejskiej w Zalewie z dnia 28 października 2009 roku.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Frombork, uchwała nr VI/58/15 Rady Miejskiej we Fromborku z dnia 16 lipca 2015 roku.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze-strzennego miasta i gminy Tolkmicko, uchwała nr XVII/88/15 Rady Miejskiej w Tolkmicku z dnia 16 listopada 2015 roku.
• Ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym, Dz.U. Nr 7, poz. 47.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, Dz.U. Nr 16, poz. 95.
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. Nr 89, poz. 415.
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. 2003, nr 80, poz. 717.
• Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Fromborka – zespołu katedralnego”, „Monitor Polski” 1994, nr 50 z 1994 roku, poz. 414.
• Adamczewska-Wejchert H., Wejchert K., Male miasta: problemy urbanistyczne stale aktualne, Warszawa 1986.
• Bagiński E., Małe miasta w sieci osiedleńczej Polski, Wrocław 1998.
• Balińska G., Przemiany i ochrona krajobrazu małego miasta w Polsce (na przykładzie wybranych miast Kielecczyzny), [w:] Michałowski A. i in. (red.), Strategie rewaloryzacji miast w Polsce i w innych krajach. Studia i Materiały, Warszawa 2000, s. 35-37.
• Batyk I.M., Dziedzictwo kulturowe Warmii, „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich” 2010, nr 2.
• Billert A., Centrum staromiejskie w Żarach. Problemy, metody i strategie rewitalizacji, Słubice 2004, http://www.zary.pl/system/obj/1488_32-strrew-1.pdf [data dostępu: 17.05.2018].
• Borsa M., Podstawy urbanistyki i planowania przestrzennego. Materiały dla studentów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa 2007.
• Braunfels W., Abendländische Stadtbaukunst. Herrschaftsform und Baugestalt, Köln 1987.
• Chmielewski J.M., Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast, Warszawa 2001.
• Cieślak A., Local Spatial Development Plan as a tool for shaping town landscape. Selected issues. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako narzędzie kształtowania krajobrazu małego miasta. Wybrane zagadnienia, „Space & Form. Prze¬strzeń & Forma” 2018, nr 35.
• Cieślak A., Problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego w planowaniu przestrzennym – możliwości, niedobory, potrzeby i tendencje, [w:] Szmygin B. (red.), Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, Warszawa-Lublin 2008.
• Czarnecki B., Rewaloryzacja zespołów zabytkowych w Polsce (Se-minarium Krajowe TUP i TNP), „Notatki Płockie” 1987, nr 32/1-130.
• Czernik Z., Olsztyn i miasta historycznej Warmii po wojnie światowej. Zniszczenia i odbudowa, „Olsztyński Rocznik Konserwatorski”, t. 3, Odbudowa i dekoracje Starego Miasta Rok 2016- 2017, Olsztyn 2017.
• Domino J., Biskupiec, Dąbrówno, Kisielice, Miłomłyn, Susz, Zalewo. Szanse – brak szans, „Kurier Konserwatorski” 2010, nr 9.
• Eysymontt R., Rewaloryzacja miast na Dolnym Śląsku po 1990 roku. Analiza wybranych przykładów, „Ochrona Zabytków” 2004, nr 1-2.
• Figlus T., Lokalne programy rewitalizacji jako instrument odnowy małych miast na wybranych przykładach z obszaru województwa łódzkiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica” 2011, nr 11.
• Górka A., Małe miasta w dużych, duże miasta w małych – wspólnoty lokalne czy alienacja w przestrzeni publicznej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica” 2013, nr 15.
• Jasiński J., Suchta J., Turystyka jako funkcja rozwoju małych miast województwa warmińsko-mazurskiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica” 2013, t. 15.
• Jaszczak A., Antolak M., Tożsamość krajobrazu a przestrzeń społeczna, [w:] Myga-Piątek U., Plit J. (red.), Fenomen miejsca – w poszukiwaniu tożsamości krajobrazu, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, nr 29, 2015.
• Kachniarz T., Zagospodarowanie przestrzenne małych miast, Warszawa 1993.
• Kostrowicki J., Problematyka małych miast w Polsce w związku z badaniami nad warunkami ich aktywizacji, „Czasopismo Geograficzne” 1953, t. 25, z. 4.
• Krier L., Architektura Wspólnoty, Gdańsk 2011.
• Kuśnierz K., Bieżące problemy ochrony miasta zabytkowego na przykładzie Tarnobrzega, [w:] Michałowski A. i in. (red.), Strategie rewaloryzacji miast w Polsce i w innych krajach. Studia i Materiały, Warszawa 2000.
• Latour S., Paszkowski Z., Strategie konserwatorskie stosowane w miastach zachodnio-europejskich: przykłady angielskie i niemieckie, [w:] Michałowski A. i in. (red.), Strategie rewaloryzacji miast w Polsce i w innych krajach. Studia i Materiały, Warszawa 2000.
• Liżewska I., Zarządzanie krajobrazem kulturowym małego miasta. Przeobrażenia urbanistyczno-architektoniczne miasta Szczytno na przestrzeni XX wieku, [w:] Myga-Piątek U., Pawłowska K. (red.), Zarządzanie krajobrazem kulturowym, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, nr 10, Sosnowiec 2008.
• Lubocka-Hoffmann M., Miasta historyczne zachodniej i północnej Polski. Zniszczenia i programy odbudowy, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Elbląg 2004.
• Lubocka-Hoffmann M., Retrowersja Starego Miasta w Elblągu, [w:] M. Lubocka-Hoffmann (red.), Odbudowa miast historycznych, Elbląg 1998.
• Miasta w liczbach 2016. Basic urban Statistics, GUS, Warszawa 2018.
• Michałowski A., Strategia rewaloryzacji a ochrona krajobrazu historycznego miasta (kilka cytatów i uwag), [w:] Michałowski A. i in. (red.), Strategie rewaloryzacji miast w Polsce i w innych krajach. Studia i Materiały, Warszawa 2000.
• Ostrowski W., Zespoły zabytkowe a urbanistyka, Warszawa 1980.
• Pawłowski K., Zasady ochrony, odbudowy i rewaloryzacji historycznych zespołów urbanistycznych, [w:] Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce, t. 1, Warszawa 1986.
• Polska Polityka Architektoniczna. Polityka jakości krajobrazu, przestrzeni publicznej, architektury, Warszawa 2009.
• Przestrzeń życia Polaków, Warszawa 2014.
• Raport o stanie zachowania zabytków nieruchomych w województwie warmińsko-mazurskim. Zabytki wpisane do rejestru zabytków (Księgi rejestru A i C), Rozbicka M. (red.), Warszawa 2017.
• Robertson K.A., Downtown development principles for small cities, [w:] M. Burayidi (red.), Downtowns: Revitalizing the Centers of small Urban Communities, Garland, New York 2001.
• Skalski K., Rewitalizacja obszarów starej zabudowy w miastach, Kraków 2004, mps, [za:] Przewodnik dotyczący kryteriów planowania oraz zarządzania projektami dotyczącymi rewi-talizacji zdegradowanych obszarów miejskich, przemysłowych i powojskowych w ramach ZPORR finansowanego ze środków Funduszy Strukturalnych, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa 2004, http://www.umwd.dolnyslask.pl/fileadmin/user.../ZPORR/.../Przewodnik_rewitalizacja.doc [data dostępu: 17.05.2018].
• Tomkowicz S., Szpecenie kraju (Z powodu broszury Pawła Schultze: „Die Entstellung unseres Landes”), Kraków 1909, cyt. za: Beiersdorf Z., Rewaloryzacja miast w przyszłości funkcją współczesnych doświadczeń, „Ochrona Zabytków” 1991, nr 3.
• Tuszyński M., Przekształcenia historycznej struktury przestrzenno-funkcjonalnej w centrach małych miast Pomorza Zachodniego w II połowie XX w., [w:] Zarządzanie krajobrazem kul-turowym, „Prace Komisji Krajobrazu kulturowego”, nr 10, Sosnowiec 2008.
• Twardzik M., Wyzwania rozwojowe dla małych miast w Polsce – przegląd wybranych koncepcji, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2017, nr 327.
• Wejchert K., Miasteczka polskie jako zagadnienie urbanistyczne, Warszawa 1947.
• Welc-Jędrzejewska J., Ochrona zabytków w planowaniu przestrzennym, „Kurier Konserwatorski” 2008, nr 1.
• Wróblewski S., Odbudowa zespołów staromiejskich – wybrane zagadnienia dotyczące współczesnych realizacji w Polsce, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2013, nr 9.
• Zagroba M., Zagospodarowanie terenów zieleni wokół zespołu staromiejskiego w Jezioranach – wybrane aspekty projektowe, „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2012, nr 6-A, zeszyt 19.

Identifiers

ISSN

0029-8247