Мандрівки галицької молоді наприкінці ХІХ – початку ХХ ст.: організація, характер, маршрути, вплив на формування особистості гімназистів і студентів

• Authors: Мисак Наталія

Title variants

PL

Wycieczki młodzieży galicyjskiej w końcu XIX – na początku XX wieku: organizacja, charakter, szlaki turystyczne, wpływ na kształtowanie się osobowości gimnazjalistów i studentów

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Objazdy i piesze wędrówki były bardzo popularne w środowisku młodzieży galicyjskiej pod koniec XIX i na początku XX w. Ich inicjatorami byli sami gimnazjaliści i studenci pragnący zdobyć doświadczenie, wiedzę i przyjemnie spędzić czas. Przedsięwzięcia te zyskały wsparcie administracji szkolnej oraz kierownictwa poszczególnych szkół średnich i uczelni wyższych, nabierając edukacyjnego i naukowego wymiaru. Czas tych podróży była różny, od jednego do kilku dni czy tygodni. Wycieczki odbywały się pieszo, czasami koleją, końmi lub jako spływ rzeką. Trasy podróży obejmowały tereny Galicji, zwłaszcza szlaki górskie w Karpatach, terytorium imperium Habsburgów, kraje Europy Południowej, Północnej i Zachodniej. W trakcie podróży ich uczestnicy mogli zapoznać się z geografią, historią, gospodarką, obyczajami i tradycjami swojego i sąsiedniego regionu.

EN

Tours and hiking trips were very popular among Galician youth at the end of the 19th century. They were initiated by junior high schools students and university students themselves who wanted to gain experience, knowledge and to spend time in a pleasant way. Such enterprises were supported by the school administration and management of particular secondary school and institutions of higher education, thus acquiring educational and scientific dimension. The length of such trips varied from several days to several weeks. Trips, on foot, sometimes by train, by horse and cart or by means of rafting, included the territory of Galicia, especially mountain trail in the Carpathian Mountains, the territory of the Habsburg Empire, the countries in southern, northern and western Europe. During the travels, the participants could become familiar with geography, history, economy, morals and the traditions of their own and the neighbouring region.

Keywords

PL

stowarzyszenia studenckie; wycieczki; turystyka; krajoznawstwo; Galicja

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2020
• Issue: 6
• Pages: 238-273

Dates

printed

2020-12-13

Contributors

author

Мисак Наталія

• Інститут Українознавства ім. І. Крип’якевича НАН України, Львів

References

• Archiwum Państwowe w Przemyślu, zespół 387: I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu, sygn. 768,
• Archiwum Państwowe w Przemyślu, zespół 387: I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu, sygn. 795.
• Derzhavnyy Arkhiv Lʹvivsʹkoyi Oblasti m. Lʹviv, fond 26: Universytet im. Yana Kazymyra u Lʹvovi, opys 17 Tovarystvo studentiv “Bratnya pomichˮ, spr. 23.
• Derzhavnyy Arkhiv Lʹvivsʹkoyi Oblasti m. Lʹviv, fond 297: Tovarystvo “Akademichne bratstvoˮ u Lʹvovi, op. 1, spr. 4.
• Lʹvivsʹka natsionalʹna naukova biblioteka Ukrayiny imeni V.Stefanyka, viddil rukopysiv, fond 1: NTSH, spr. 42/8.
• Tsentralʹnyy derzhavnyy istorychnyy arkhiv Ukrayiny u m. Lʹvovi,
• Tsentralʹnyy derzhavnyy istorychnyy arkhiv Ukrayiny u m. Lʹvovi, fond 146: Halytsʹke namisnytstvo, op. 25, spr. 251,
• Tsentralʹnyy derzhavnyy istorychnyy arkhiv Ukrayiny u m. Lʹvovi, fond 146: Halytsʹke namisnytstvo, op. 58, spr. 468, 469.
• Tsentralʹnyy derzhavnyy istorychnyy arkhiv Ukrayiny u m. Lʹvovi, fond 146: Halytsʹke namisnytstvo, op. 70, spr. 977.
• Tsentralʹnyy derzhavnyy istorychnyy arkhiv Ukrayiny u m. Lʹvovi, fond 506: Obshchestvo russkykh studentov «Druh» vo Lʹvovđ, op. 1, spr. 1.
• I Sprawozdanie roczne Akademickiego Związku Sportowego Młodzieży Polskiej we Lwowie za rok administracyjny 1906/7, Lwów 1907. [in Polish]
• I Zvit Dyrektsyi ts.k. himnazyi z ruskoiu movoiu vykladovoiu v Stanislavovi za rik shkilnyi 1912/13, Stanislaviv 1913. [in Ukrainian]
• II Sprawozdanie Dyrekcji Pryw. Gimnazjum Realnego z prawami szkół państwowych w Zaleszczykach za rok szkolny 1912/13, Zaleszczyki 1913. [in Polish]
• II Zvit Dyrektsyi pryvatnoi himnazyi z ukrainskoiu vykladovoiu movoiu z pravom pryliudnosty v Yavorovi za rik shkilnyi 1913/14, Yavoriv 1914. [in Ukrainian]
• II Zvit Dyrektsyi ts.k. himnazyi z ruskoiu movoiu vykladovoiu v Stanislavovi za rik shkilnyi 1913– 14, Stanislaviv 1914. [in Ukrainian]
• IV Zvit Dyrektsyi ts.k. himnazyi Frants-Iosyfa I v Ternopoly za rik shkilnyi 1908/1909, Ternopil 1909. [in Ukrainian]
• Barnaś-Baran E. Wycieczki szkolne uczniów gimnazjów galicyjskich w latach 1890–1914, „Roczniki Pedagogiczne” 2017, 9 (45)), 1, s. 49–61. [in Polish]
• Barvinskyi O., Spomyny z moho zhyttia, Kyiv 2004. [in Ukrainian]
• Bukowski L. Okolica Lwowa jako teren szkolnych wycieczek przyrodniczych. Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum VIII we Lwowie za rok szkolny 1911, Lwów 1911, s. 18–41. [in Polish]
• Bykowski L., Wycieczka szkolna na Litwę i do Królestwa [w:] Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum VIII we Lwowie za rok szkolny 1913, Lwów 1913, s. 3–31. [in Polish]
• Dolnytskyi A., Spomyny pro molodoho Ivana Franka [in:] Spohady pro Ivana Franka, Kyiv 1981, pp. 61–67. [in Ukrainian]
• Franko I., Ukrainsko-ruska studentska mandrivkalitom 1884 r. [in:] I. Franko, Zibrannia tvoriv u p’iatdesiaty tomakh, vol. 3: Poeziia, Kyiv 1976, pp. 250–262. [in Ukrainian]
• Franko I., Vandrivka ruskoi molodizhi. 1-sha korespondentsiia u hazeti “Diloˮ [in:] Podorozhi v Ukrainski Karpaty. Lviv 1993. Retrieved from: http://tourlib.net/books_ukr/karpaty5-1. htm. [in Ukrainian]
• Jaworski A., Wycieczki szkolne po kraju, Kraków 1907. [in Polish]
• Kachkan V., Ukrainske narodoznavstvo v imenakh, vol. 1, Kyiv 1994. [in Ukrainian]
• Kapłan J., Akademicki Klub Turystyczny we Lwowie, 2004, http://www.cotg.pttk.pl/encyklopedia_ tresc.php?id=56&szukaj= [in Polish]
• Kyrchiv R., Slidamy odniiei Frankovoi mandrivky [in:] M. Moroz (comp.), Shliakhamy Ivana Franka na Ukraini, Lviv 1982, pp. 59–67. [in Ukrainian]
• Michalski C., Z dziejów kultury fizycznej we Lwowie w II połowie XIX stulecia [w:] Lwów: miasto – społeczeństwo – kultura. Studia z dziejów Lwowa, t. I, red. H. Żaliński i K. Karolczak, Kraków 1995, s. 72–77. [in Polish]
• Michalski C., Pierwsze kluby sportowe we Lwowie do 1914 roku [w:] Lwów: miasto – społeczeństwo – kultura. Studia z dziejów Lwowa, t. IV, red. K. Karolczak, Kraków 2002, s. 247–259. [in Polish]
• Michalski C., Prekursorzy kultury fizycznej we Lwowie [w:] Lwów: miasto – społeczeństwo – kultura. Studia z dziejów Lwowa t. V: Ludzie Lwowa, red. K. Karolczak, Kraków 2005, s. 343–350. [in Polish]
• Michalski C., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, t. I: 1909–1945, Kraków 2007. [in Polish]
• Michalski C., Akademicki Związek Sportowy we Lwowie [w:] Lwów: miasto – społeczeństwo – kultura. Studia z dziejów Lwowa, t. VII: Urzędy, urzędnicy, instytucje, red. K. Karolczak, Kraków 2010, s. 448–456 [in Polish]
• Moroz M., Etnohrafichno-statystychnyi hurtok (do 100-richchiavidpochatkuyohodiialnosti, „Narodna tvorchist i etnohrafiia” 1983, (6), 42–45. [in Ukrainian]
• Mysak N., Studentski tovarystva ta yikh rol u rozvytku turystychno-kraieznavchoho rukhu v Halychyni naprykintsi XIX – na pochatku XX st. Proceedings of the All-Ukrainian Scientific-Practical Conference: Istoryko-kulturni pam’iatky Prykarpattia ta Karpat – vazhlyvi ob’iekty v rozvytku turyzmu, Lviv, 21–22 bereznia 2013, Lviv 2013. [in Ukrainian]
• Petranivskyi V., Rutynskyi M., Z istorii halytskoho turystychnoho kraieznavstva (druha polovyna XVIII st. – 1945 r.): rozvytok mandrivnytstva, „Istoriia ukrainskoi heohrafii. Vseukrainskyi naukovo-teoretychnyi chasopys” 2005, (2 (12)), 48–54. [in Ukrainian]
• Pierwsze sprawozdanie Dyrekcji c.k. Wyższej Szkoły realnej w Żywcu za rok szkolny 1911, Żywiec 1911. [in Polish]
• Program c.k. Szkoły politechnicznej we Lwowie na rok naukowy 1905/1906, Lwów 1905. [in Polish]
• Program c.k. Szkoły politechnicznej we Lwowie na rok naukowy 1910/11, Lwów 1910. [in Polish]
• Program c.k. Szkoły politechnicznej we Lwowie na rok naukowy 1913/14, Lwów 1913. [in Polish]
• Pudłocki T., Gimnazjum w Samborze za czasów dyrektury Franciszka Tomaszewskiego (1896– 1904), „Krakowskie Pismo Kresowe” 2018, (10), s. 51–86. [in Polish]
• Simenovych V., Vandrivka ruskoi molodizhi. 3-tia korespondentsiia u hazeti “Diloˮ [in:] Podorozhi v Ukrainski Karpaty, Lviv 1993. Retrieved from: http://tourlib.net/books_ukr/karpaty5-3.htm. [in Ukrainian]
• „Slovo” 1883, (63). [in Ukrainian]
• „Slovo” 1884, (40). [in Ukrainian]
• Snitynskyi V.V. (Ed.), Lvivskyi natsionalnyi ahrarnyi universytet, Lviv, Kyiv. [in Ukrainian]
• Sobieski S., O majówkach i wycieczkach młodzieży szkolnej, „Szkoła. Dodatek miesięczny poświęcony sprawom szkół średnich” 1869, (12), s. 273–286. [in Polish]
• Spravozdanie Dyrektsyi ts.k. Akademychnoi himnazii u Lvovi za rik shkilnyi 1894, Lviv 1894. [in Ukrainian]
• Spravozdanie Dyrektsyi ts.k. II himnazyi v Peremyshly za rik shkilnyi 1897/8, Peremyshl 1898. [in Ukrainian]
• Sprawozdanie c.k. Rady szkolnej krajowej o stanie szkół średnich galicyjskich w roku szkolnym 1890/91, Lwów 1891. [in Polish]
• Sprawozdanie c.k. Rady szkolnej krajowej o stanie szkół średnich galicyjskich w roku szkolnym 1905/06, Lwów 1906. [in Polish]
• Sprawozdanie Czytelni Akademickiej we Lwowie za rok administracyjny 1903/4, Lwów 1904. [in Polish]
• Sprawozdanie dwudzieste dziewiąte Dyrekcji c.k. Gimnazjum III w Krakowie za rok szkolny 1912, Kraków 1912. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum im. Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1908, Sambor 1908. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok szkolny 1914, Drohobycz 1914. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum VIII we Lwowie za rok szkolny 1909, Lwów 1909. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum VIII we Lwowie za rok szkolny 1910, Lwów 1910. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum VIII we Lwowie za rok szkolny 1911, Lwów 1911. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum VIII we Lwowie za rok szkolny 1913, Lwów 1913. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1902, Nowy Sącz 1902. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum І w Tarnowie za rok szkolny 1913/14, Tarnów 1914. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum І wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1910, Nowy Sącz 1910. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum І wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1913, Nowy Sącz 1913. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Wyższej szkoły realnej w Stanisławowie za rok szkolny 1910/1911, Stanisławów 1911. [in Polish]
• Sprawozdanie Dyrekcji prywatnego Gimnazjum żeńskiego z prawem publiczności w Stanisławowie za rok szkolny 1909/10, Stanisławów 1910. [in Polish]
• Sprawozdanie roczne Akademii Rolniczej w Dublanach za rok 1904/5, Lwów 1905. [in Polish]
• Sprawozdanie ХІ c.k. Dyrekcji Gimnazjum realnego (IV) w Krakowie za rok szkolny 1911/12, Kraków 1912. [in Polish]
• Szulakiewicz W., Stanisław Sobieski – życie i poglądy na wychowanie narodowe [w:] Galicja i jej dziedzictwo, t. IX, red. C. Majorek i J. Potoczny, Rzeszów 1997, s. 59–68. [in Polish]
• Trylovskyi K., Ivan Franko v chas studentskoi mandrivky [in:] Spohady pro Ivana Franka, Lviv 1997, pp. 393–396. [in Ukrainian]
• Turystychnymy stezhkamy Ivana Frank, 2004. Retrieved from: http://lib.if.ua/franko/1310569981. html [in Ukrainian]
• V Zvit Dyrektsii pryvatnoi himnazii z ukrainskoiu vykladovoiu movoiu Kruzhka Ukrainskoho Tovarystva Pedahohichnoho v Rohatyni za rik shkilnyi 1913/14 z pravom pryliudnosty, Lviv 1914. [in Ukrainian]
• VI Zvit Dyrektsyi ts.k. himnazyi Frants-Iosyfa I v Ternopoly za rik shkilnyi 1910/1911, Ternopil 1911. [in Ukrainian]
• VII Zvit Dyrektsyi ts.k. himnazyi Frants-Iosyfa I v Ternopoly za rik shkilnyi 1911/1912, Ternopil 1912. [in Ukrainian]
• VIII Zvit Dyrektsyi ts.k. himnazii Frants-Iosyfa I v Ternopoly za rik shkilnyi 1912/1913, Ternopil 1913. [in Ukrainian]
• Yakymovych B., Knyha, prosvita, natsiia. Vydavnycha diialnist Ivana Franka u 70–80 rokakh XIX st., Lviv 1996. [in Ukrainian]
• Zaborniak S., Szmyd Ł., Activity of the Students’ Tourist Club – first in Poland of academic sports club (1906–1914, “Scientific Review of Physical Culture” 2004, (4), 26–45. [in English, Polish]
• Zaklynskyi M., Piznai svii ridnyi krai (Opys mandrivky po Karpatakh, Lviv 1937. [in Ukrainian]
• Zvit Dyrektsyi ts.k. akademichnoi himnazyi u Lvovi za rik shkilnyi 1901/1902, Lviv 1902. [in Ukrainian]
• Zvit Dyrektsyi ts.k. akademichnoi himnazyi u Lvovi za shkilnyi rik 1910/1911, Lviv 1911. [in Ukrainian]
• Zvit Dyrektsyi ts.k. Akademychnoi himnazyi u Lvovi za shkilnyi rik 1911/12, Lviv 1912. [in Ukrainian]
• Zvit Dyrektsyi ts.k. himnazii z ruskoiu vykladovoiu movoiu v Peremyshly za shkilnyi rik 1912/1913, Peremyshl 1913. [in Ukrainian]
• Zvit Dyrektsyi ts.k. himnazyi z ruskoiu movoiu vykladovoiu v Stanislavovi za rik shkilnyi 1912/13, Stanislaviv 1913. [in Ukrainian]
• Zvit Dyrektsyi ts.k. II himnazyi v Kolomyi za rik shkilnyi 1900/1901, Kolomyia 1901. [in Ukrainian]
• Zvit Dyrektsyi ts.k. II himnazyi v Kolomyi za rik shkilnyi 1901/1902, Kolomyia 1902. [in Ukrainian]

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2020.6.12