Terror ciała i wstrętny stalinizm w filmie "Chrustalow, samochód!" Aleksieja Germana starszego

• Authors: Paulina Gorlewska

Title variants

EN

The Terror of the Body and Repulsive Stalinism in Aleksey German the Elder's Film "Khrustalyov, My Car!"

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza i interpretacja obrazu męskiej cielesności w filmie "Chrustalow, samochód!" (1998). Punktem wyjścia analizy jest pytanie o wygląd socrealistycznego bohatera w kinie stalinowskim i w okresach, gdy był on krytycznie reinterpretowany. Na przykładzie filmu Germana zostały pokazane sposoby, w jakie jednostka była ujarzmiana w totalitarnym systemie za pomocą dyskursu o cielesności. Pokazana w utworze wyobrażona historia tragicznego związku syna z ojcem może być interpretowana jako metafora traumatycznego sowieckiego doświadczenia. Jak każda opowieść o traumie, niedostępnej porządkowi świadomości, a więc i językowi, tak i ten film nośnikiem bolesnej pamięci czyni ciało, w tym wypadku ciało męskie w różnych stadiach rozwoju. Narrator przeżywa terror dorastania w socjalistycznej rzeczywistości, jego ojciec staje się ofiarą czystki i gwałtu, a Stalin doświadcza terroru śmierci. W filmie zostaje zdekonstruowana cielesność ideologicznie poprawna, wyobrażona dzięki socrealistycznym kanonom. Reżyser pokazuje realne ciała zamieszkujące Związek Radziecki: skalane, cierpiące i martwe.

EN

The aim of this article is to analyse and interpret the image of male physicality in the film "Khrustalyov, My Car!" (dir. Aleksey yuryevich German /1998/). The starting point of the analysis is a question about the appearance of the socialist realist hero in the cinema of Stalin’s era and in periods when he was critically reinterpreted. Using German’s film as an example, ways in which an individual was subjugated in a totalitarian system are shown using the discourse of corporeality. The fictitious story of a tragic relationship between father and son can be interpreted as a metaphor of the traumatic soviet experience. Like every story about a trauma, inaccessible to the order of consciousness, and therefore also inaccessible to language, also this film makes the body the vessel of painful memory. In this case the body in question is a man’s body at various stages of development. The narrator experiences the terror of growing up in the socialist reality, while his father becomes a victim of a Stalinist purge and terror, whereas Stalin experiences the terror of death. In the film ideologically correct corporeality, imagined through the canon of socialist realism, is deconstructed. The director shows real bodies inhabiting Soviet Union: defiled, suffering and dead.

Keywords

PL

German Aleksiej Starszy; socrealizm; stalinizm

EN

German Aleksey the Elder; socialist realism; stalinism

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2013
• Issue: 83-84
• Pages: 226-238

Contributors

author

Paulina Gorlewska

• Instytut Sztuk Audiowizualnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński

References

• Bierdiajew, Nikołaj. 1999. Rosyjska idea. Tłum. J.C – S.W. Warszawa: Fronda.
• Boym, Svetlana. 1994. Common Places. Mythologies of Everyday Life in Russia, Cambridge: Harvard.
• Condee, Nancy. 2009. The Imperial Trace. Recent Russian Cinema. Nowy Jork: Oxford UP.
• Costlow, Jane. T., Stephanie Sandler, Judith Volwes. 1993. Sexuality and the Body in Russian Culture. Stanford: Stanford University Press.
• Czernyszewski, Nikołaj. 1951. Co robić?. Tłum. J. Brzęczkowski, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
• Drużnikow, Jurij. 1990. Zdrajca nr 1, czyli wniebowzięcie Pawlika Morozowa. Tłum. E. Michalak i F. Ociepka. Warszawa: Wydawnictwo Zebra.
• Dumanĉić, Marko. https://cdr.lib.unc.edu/indexablecontent?id=uuid:9080556a-0584-4a42-9b6f-a85680bad596&ds=DATA_FILE. 08.09.2013.
• Etkind, Alexander. 2010. The tale of two turns: Khrustalev, My Car! And the cinematic memory of the Soviet past. “Studies in Russian and Soviet Cinema” 1.
• Foucault, Michel. 2009. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum. T. Komendant. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Gilligan, James. 2001. Wstyd i przemoc. Refleksje nad śmiertelną epidemią. Tłum. A. Jankowski, Poznań: Media rodzina.
• Goscilo, Helena, Yana Hashamova. 2010. Cinepaternity. Fathers and Sons in Soviet and Post-Soviet Film. Bloomington: Indiana University Press.
• Jampolski, Michaił. http://www.kinozapiski.ru/ru/article/sendvalues/656/. 30.09.2013.
• Kaganovsky, Lilya. 2008. How the Soviet Man Was Unmade: Cultural Fantasy and Male Subjectivity under Stalin. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
• Kelly, Catriona. 2002. The Education of the Will: Advice Literature, Zakal, and Manliness in Early Twentieth-Century Russia. W: B. Evans Clements, R. Friedman, D. Healey (red.). Russian Masculinities in History and Culture. Houndmills: Palgrave.
• Menninghaus, Winfried. 2009. Wstręt. Teoria i historia. Tłum. G. Sowiński, Kraków: Universitas.
• Nivat, Georges. http://www.kinoart.ru/archive/2000/02/n2-article14. 13.09.2013.
• Siriwlja, Natalia. http://www.kinoart.ru/archive/2000/03/n-sirivlya-diskurs-i-povestvovanie-desyat-let-spustya. 04.10.2013.
• Smaga, Józef. 1992. Narodziny i upadek imperium. ZSRR 1917-1991. Kraków: Znak.
• Stiszowa, Elena. http://www.kinoart.ru/archive/2000/01/n1-article2. 13.09.2013.
• Swiridowa, Aleksandra. http://magazines.russ.ru/studio/2004/8/svir15-pr.html. 03.04.2013.
• Vigarello, Georges. 2010. Historia gwałtu. Od XVI do XX wieku. Tłum. A. Leyk, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.