Teologicznofundamentalne modele relacji teologii i nauk ścisłych

• Authors: Pokrywiński Rafał

Title variants

EN

Fundamental theological models of the relation between theology and sciences

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje kilka modeli łączności teologii i nauk w perspektywie teologicznofundamentalnej. Pozwalają one bez mieszania metod na interdyscyplinarne badanie i wyjaśnianie niektórych fenomenów oraz unikanie uproszczeń niektórych wniosków filozofii nauki. Zastosowana kategoria modelu unika jednostronności relacji – albo irenicznego dialogu, albo konfrontacyjnej opozycji. Poprzez wprowadzenie kategorii pomocniczej, wokół której zbudowany został konkretny model, uzyskano możliwość wzajemnego uzupełniania się teologii i nauk oraz budowania szerszej płaszczyzny racjonalności. Niektóre modele mogą okazać się użyteczne przy rozwiązywaniu ważnych problemów współczesności. Przedstawione zostały modele: prakseologiczny, ancilla theologiae, personalistyczny i teologii nauki.

EN

This paper presents a couple of models linking theology and science from an fundamental theological perspective. The idea to write such an article was generated from the lectures of Prof. W. Grygiel who represents the M. Heller’s school of philosophy of science. The purpose of this overview aims at showing multiple means of perceiving the relation between theology and science, which may be used in achieving both theological and scientific outcomes without mixing the proper methodology. The article consists of five points. It begins with two main tendencies in the background of creating new models: the dialogical and apological ones that come from the fundamental theological point of view. The next parts describe the following models: praxeological, ancilla theologiae, personalistic and theology of science. Each model was appraised according to its strong and weak points.

Keywords

PL

filozofia nauki; teologia fundamentalna; model; Michał Heller; teologia i nauki;

EN

philosophy of science; fundamental theology; theology and sciences; Michał Heller; model;

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
• Year: 2016
• Volume: 36
• Issue: 36/2
• Pages: 31-61

Contributors

author

Pokrywiński Rafał

• Wydział Teologii KUL

References

• Barrow J., Tipler F., The Anthropic Cosmological Principle, New York 1988.
• Bartnik Cz.S., Szkice do systemu personalizmu, Lublin 2006.
• Bielawski M., Mikroteologie, Kraków 2008.
• Bronk A., Metoda naukowa, „Nauka” (2006), nr 1, s. 47–64.
• Brosnan M.J., Technophobia: the Psychological Impact of Information Technology, London 1998.
• Condorcet J.N.C. de, Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje, tłum. E. Hartleb, J. Strzelecki, Warszawa 1957.
• Cuda J., Teologia – filozofia: antropo-logika komplementarnej służby, SSHT 46 (2013), nr 1, s. 65–75.
• Ellis G.F.R., Maartens R., MacCallum M.A.H., Relativistic Cosmology, New York 2012.
• Gadamer H.G., Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, tłum. M. Łukasiewicz, K. Michalski, Warszawa 1979.
• Gilkey L., Nazwanie wichru – odnowa języka religijnego, tłum. J. Bronisławski, Warszawa 1976.
• Gilson E., Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu, tłum. J. Rybałt, Warszawa 1960.
• Gödel K., On Formally Undecidable Propositions of Principia Mathematica and Related Systems, tłum. B. Meltzer, Philadelphia 2005.
• Hawking S., Ilustrowana teoria wszystkiego, tłum. P. Amsterdamski, Poznań 2004.
• Heller M., Czy fizyka jest nauką humanistyczną?, Tarnów 1998.
• Heller M., Dowód na istnienie Boga. Wywiad Jerzego Baczyńskiego i Adama Szostkiewicza z ks. M. Hellerem, „Polityka” (2004), nr 52–53, s. 4–12.
• Heller M., Nowa fizyka i nowa teologia, Tarnów 1992.
• Heller M., Wszechświat i Słowo, Kraków 1981.
• Heller M., Życiński J., Wszechświat – Maszyna czy Myśl, Kraków 1988.
• Herbut J., Współczesna teologia a filozofia, w: E. Kopeć (red.), Chrystocentryzm w teologii, Lublin 1977, s. 147–156.
• Hryniewicz W., Chrześcijaństwo a świat przyrody, „Znak” 60 (2008), nr 637, s. 29–48.
• https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Christians_in_science_and_technology (07.12.2015).
• Jaroszyński P., Ancilla theologiae, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. I, Lublin 2000, s. 224–225.
• Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Sandomierz 20135.
• Kamiński S., Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Pisma wybrane, t. IV, Lublin 1992.
• Kaucha K., Transcendencja, w: M. Rusecki i in. (red.), Leksykon teologii fundamentalnej, Lublin – Kraków 2002, s. 1274–1276.
• Kaucha K., Wiara i wiarygodność w ujęciu lubelskiej szkoły teologii fundamentalnej, w: D. Wąsek (red.), Wiara – wiarygodność, Kraków 2014, s. 49–85.
• Kaucha K., Znaki wiarygodności Kościoła, WrPT 19 (2011), nr 1, s. 249–269.
• Laplace P.S., A Philosophical Essay on Probabilities, tłum. F.W. Truscott, F.L. Emory, New York 1951.
• Lizut R., Techniki Filozofia, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. IX, Lublin 2008, s. 387–389.
• Lonergan B., Metoda w teologii, tłum. A. Bronk, Warszawa 1976.
• Lorenz E.N., Deterministic Nonperiodic Flow, „Journal of the Atmospheric Sciences” 20 (1963), nr 2, s. 130–141.
• Lovelock J.E., Gaia – A New Look at Life on Earth, New York 1979.
• Macek W.M., Teologia nauki według księdza Michała Hellera, Warszawa 2010.
• McGrath A., A Scientific Theology, t. I: Nature, t. II: Reality, t. III: Theory, Edinburg – Grand Rapids 2001–2003.
• McGrath A., The Science of God. An Introduction to a Scientific Theology, Edinburg – Grand Rapids 2004.
• Moltmann J., Gerechtigkeit schafft Zukunft. Friedenspolitik und Schöpfungsethik in einer bedrohten Welt, München – Mainz 1989.
• Moltmann J., The Coming of God. Christian Eschatology, tłum. M. Kohl. Minneapolis 1996.
• Naumowicz C., Eko-teologia jako forma chrześcijańskiej diakonii wobec stworzenia, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 7 (2009), nr 1, s. 221–233.
• Pietrzak A., Modele ewangelizacji kultur i inkulturacji w teologii latynoamerykańskiej, Lublin 2013.
• Pokrywiński R., Prakseologiczna koncepcja Objawienia Bożego i jego wiarygodność w świetle wybranej literatury, Lublin (KUL) 2015 (mps).
• Popper K., Logika odkrycia naukowego, tłum. U. Niklas, Warszawa 2002.
• Popper K.P., The Open Universe. An Argument for Indeterminism, New York 1988.
• Rahner K., Człowiek dzisiejszy a religia, w: tenże, O możliwości wiary dzisiaj, tłum. A. Morawska, Kraków 1965.
• Rusecki M., Traktat o religii, Warszawa 2007.
• Rusecki M., Traktat o wiarygodności chrześcijaństwa. Dlaczego wierzyć Chrystusowi? Lublin 2010.
• Rusecki M., Wiarygodność chrześcijaństwa, t. I: Z teorii teologii fundamentalnej, Lublin 1994.
• Rusecki M., Wprowadzenie, „Studia Nauk Teologicznych PAN” (2007), t. II, s. 5–9.
• Sokal A.D., Transgressing the Boundaries: Towards a Transformative Hermeneutics of Quantum Gravity, „Social Text” (1996), nr 46–47, s. 217–252.
• Schrödinger E., Czym jest życie? Fizyczne aspekty żywej komórki, tłum. S. Amsterdamski. Warszawa 1998.
• Szacki J., Historia myśli socjologicznej (wyd. nowe), Warszawa 2006.
• Taylor Ch., A Secular Age, Cambridge – London 2007.
• Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, Alba – Roma 1955.
• Turgot A.J.R., Discours sur l’histoire universelle, Paris 1750.
• Węcławski T., Co rozstrzyga o naukowej/metodologicznej odrębności teologii?, „Nauka” (2006), nr 3, s. 95–109.
• Węcławski T., Teizm, w: M. Rusecki i in. (red.), Leksykon teologii fundamentalnej, Lublin – Kraków 2002, s. 1218–1220.