Badanie zderzenia kultur metodą biograficzną

• Authors: Artur Wysocki

Title variants

EN

Using the Biographical Method in Clash of Cultures Research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje założenia teoretyczne i metodologiczne badania historycznego przypadku zderzenia między kulturą polską i sowiecką na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1939–1941. Badania przeprowadzono metodą biograficzną, bazując na zastanym materiale pamiętnikarskim. W pierwszej części przybliżono kontekst historyczny przedmiotu badań – pierwszą okupację sowiecką, oraz przyjętą perspektywę teoretyczną – kategorię zderzenia kultur. W części drugiej scharakteryzowano wykorzystane w badaniach źródła, sposób wykorzystania metody biograficznej oraz przebieg procedury badawczej. W zakończeniu artykułu zaprezentowano najważniejsze rezultaty badania wybranego przypadku zderzenia kultur metodą biograficzną.

EN

The paper presents the theoretical and methodological foundations for studying the historical case of the clash between Polish and Soviet cultures on the eastern lands of the II Republic of Poland in 1939−1941. The study, based on secondary sources (memoirs), was conducted using the biographical method. The first part of the paper dwells on the historical context of the study covering the period of the first Soviet occupation, as well as presents the adopted theoretical perspective – the category of clash of cultures. In the second part, the sources used in the research are characterized, as well as the way of using the biographical method and the course of the research procedure are presented. The most important results of the case study of culture clash based on the biographical method are introduced in the conclusion.

Keywords

PL

zderzenie kultur; metoda biograficzna; polskość; sowieckość; tożsamość kulturowa

EN

clash of cultures; biographical method; Polishness; Sovietness; cultural identity

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2013
• Volume: 9
• Issue: 4
• Pages: 152-166

Contributors

author

Artur Wysocki

• Instytut Socjologii, Wydział Filozofii i Socjologii UMCS, ul. Langiewicza 6a, 20-031 Lublin

References

• Allport Gordon W. (1942) The Use of Personal Documents In Psychological Science. New York: Social Science Research Council.
• Babiński Grzegorz (2004) Metodologia a rzeczywistość społeczna. Dylematy badań etnicznych. Kraków: Nomos.
• Bokszański Zbigniew (1996) Obrazy innych etnicznych a tożsamość narodowa [w:] Czyżewski Marek, Piotrowski Andrzej, Rokuszewska-Pawełek Alicja, red., Biografia a tożsamość narodowa. Łódź: Katedra Socjologii Kultury UŁ.
• Burszta Jerzy, Jasiewicz Zbigniew (1962) Zderzenie kultur na ziemiach zachodnich i północnych w świetle materiałów ze wsi koszalińskich. „Polska Sztuka Ludowa”, nr 4(16), s. 197–220.
• Chałasiński Józef (1931) Drogi awansu społecznego robotnika. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
• Chałasiński Józef (1938) Młode pokolenie chłopów. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Pomoc Oświatowa.
• Chodak Jarosław (1999) Perspektywy orientacji historycznej we współczesnej socjologii polskiej. „Przegląd Humanistyczny”, nr 1, s. 5–12.
• Czyżewski Marek, Piotrowski Andrzej, Rokuszewska-Pawełek Alicja, red., (1995) Biografia a tożsamość narodowa. Łódź: Katedra Socjologii Kultury UŁ.
• Dobrowolski Kazimierz (1952) Zderzenie kultur. „Lud”, t. 39, s. 102–109.
• Frankfort-Nachmias Chava, Nachmias David (2001) Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Zysk i s-ka.
• Gross Jan Tomasz (1999) Studium zniewolenia. Wybory październikowe 22 X 1939. Kraków: Universitas.
• Helling Ingeborg K. (1990) Metoda badań biograficznych [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa-Poznań: PWN, s. 13–39.
• Jasiewicz Krzysztof (1998) Zagłada polskich Kresów. Ziemiaństwo polskie na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką 1939–1941. Studium z dziejów zagłady dawnego narodu politycznego. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza Volumen.
• Kaźmierska Kaja (1999) Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej. Analiza narracji kresowych. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Kłoskowska Antonina (2005) Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kolasa-Nowak Agnieszka (2001) Socjolog w badaniu przeszłości. Koncepcja socjologii historycznej Charlesa Tillyego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Krzysztofek Kazimierz (1995/1996) Zderzenia kulturowe w Polsce lat 90. „Transformacje”, nr 1–2(7–8), s. 108–120.
• Kwaśniewski Krzysztof (1982) Zderzenie kultur. Tożsamość a aspekty konfliktów i tolerancji. Warszawa: PWN.
• Lutyński Jan (1983) Metodologiczne problemy użytkowania autobiografii w badaniach społecznych [w:] Naród – kultura – osobowość. Księga poświecona Profesorowi Józefowi Chałasińskiemu. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
• Lutyński Jan (1994) Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
• Mayntz Renate, Holm Kurt, Huber Peter (1985) Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Warszawa: PWN.
• Miles Matthew B., Huberman A. Michael (2000) Analiza danych jakościowych. Białystok: Trans Humana.
• Myśliwski Wiesław, red., (1991) Wschodnie losy Polaków t. I–IV. Łomża: Oficyna Wydawnicza Stopka.
• Nowicka Ewa (1972) Bunt i ucieczka. Zderzenie kultur i ruchy społeczne. Warszawa: PWN.
• Rokuszewska-Pawełek Alicja (2002) Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków – analiza biograficzna. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Silverman David (2007) Interpretacja danych jakościowych Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sołoma Luba (1999) Metody i techniki badań socjologicznych. Wybrane zagadnienia. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• Szacki Jerzy (2006) Socjologia historyczna [w:] Aleksandra Jasińska-Kania i in., red., Współczesne teorie socjologiczne. Tom II. Warszawa: Scholar, s. 1064–1065.
• Szczepański Jan (1973) Odmiany czasu teraźniejszego. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Sztompka Piotr (1988) Historyzm w tradycji socjologii polskiej. „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 5–19.
• Sztompka Piotr (2002) Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
• Tarczyński Andrzej (2001) Wartości i postawy w obliczu zderzenia systemów kulturowych. Hiszpańscy zdobywcy XVI wieku wobec Nowego Świata. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej.
• Thomas William I., Znaniecki Florian (1976) Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1–5, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Wysocki Artur (2008a) Humor jako składnik zderzenia kulturowego na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej w okresie pierwszej okupacji sowieckiej 1939–1941. „Studia Białorutenistyczne”, t. 2, s. 101–142.
• Wysocki Artur (2008b) Problematyka zderzenia kultur w socjologii i antropologii. „Annales UMCS. Sectio I. Philosophia – Sociologia”, vol. 33, s. 23–41.
• Wysocki Artur (2009) Zderzenie kultur na ziemiach wschodnich II RP w latach 1939–1941 na przykładzie sowieckiego systemu edukacji [w:] Barbara Myrdzik, Małgorzata Karwatowska, red., Dialog kultur w edukacji. Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 166–176.
• Wysocki Artur (2010) Sowiecka polityka religijna i reakcje na nią Polaków na ziemiach wschodnich II RP w latach 1939–1941 [w:] Wojciech Polak i in., red., Kościół w obliczu totalitaryzmów. Zbiór studiów dla uczczenia XXV rocznicy męczeńskiej śmierci Księdza Jerzego Popiełuszki. Toruń 16–17 X 2009 r. Toruń: Oficyna Wydawnicza Finna, s. 96–104.
• Wysocki Artur (2011) Вынікі саветызацыі заходнебеларускіх і заходнеўкраінскіх земляў у 1939-1941 г. з перспектывы сутыкнення культур. „Belarusian Historical Review”, tom 18, сшыткі 1–2 (34–35), s. 141–185.