Rytmy somatograficzne - Lucyna Winnicka w filmach Jerzego Kawalerowicza

• Authors: Paulina Kwiatkowska

Title variants

EN

Somatographic Rhythms - Lucyna Winnicka in films of Jerzy Kawalerowicz

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podążając za Pierre’em Brossardem, ale także Romanem Ingardenem i jego koncepcją warstwowej budowy dzieła filmowego oraz Walterem Benjaminem problematyzującym status aktora filmowego, autorka sięga po zaproponowane w swojej wcześniejszej książce pojęcie somatografii, które może ułatwić analizę filmu zorientowaną na kwestię obecności ciała aktora w obrazie filmowym. Analiza postaci kreowanych przez Lucynę Winnicką w trzech filmach Jerzego Kawalerowicza ("Pociąg", "Matka Joanna od Aniołów" i "Gra") pozwala wskazać na dominujące w nich rytmy somatograficzne, które są determinowane przez bardzo różne zabiegi: sposób filmowania, decyzje formalne, techniczne i estetyczne, ekspresję aktora w przestrzeni filmowej i w przestrzeni kadru, interakcje między aktorami oraz między aktorem a kamerą. Ostatecznie celem jest refleksja nad modernistycznym statusem ciała w obrazie filmowym, które nie może być dłużej traktowane ani jako podstawowa obsesja kina, ani jako to, co kino musi przekroczyć czy porzucić, by odkryć myśl.

EN

Following Pierre Brossard, Roman Ingarden and his idea of layered film structure as well as Walter Benjamin’s discussion on the status of a film actor, the author reaches for a concept of somatography formulated in her earlier book, which might help to carry out a film analysis focused on the presence of the actor’s body in film. The analysis of the characters created by Lucyna Winnicka in Jerzy Kawalerowicz’ three films ("The Train", "Mother Joan of the Angels", "The Game") allows one to identify the dominant somatographic rhythms that are determined by various methods: the manner of filming, formal, technical, aesthetic decisions, actor’s expression in the film and the frame, the interactions between actors and between the actor and the camera. Ultimately the goal is a reflection upon modernist status of the body in a movie, which body can no longer be treated as a basic obsession of the cinema, nor as something that film has to cross or abandon in order to discover thought.

Keywords

PL

Somatografia; Winnicka Lucyna; Kawalerowicz Jerzy

EN

Somatography; Winnicka Lucyna; Kawalerowicz Jerzy

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2013
• Issue: 83-84
• Pages: 80-98

Contributors

author

Paulina Kwiatkowska

• Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski

References

• Barthes, Roland. 1996. Światło obrazu. Uwagi o fotografii. Tłum. J. Trznadel. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Benjamin, Walter. 1996. Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej. W: Benjamin, Walter. Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty. Tłum. J. Sikorski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Bialikiewicz, Barbara. 2002. Mistrz i Monica. „Kwartalnik Filmowy” 37–38.
• Brossard, Pierre. 1980. Szkic do portretu aktora. Tłum. E. Niewczas. „Kino” 9.
• Cembrzyńska, Patrycja. 2009. Gołębica w klatce. O „Matce Joannie od Aniołów” Jerzego Kawalerowicza. W: S. Jagielski, A. Morstin-Popławska (red.). Ciało i seksualność w polskim kinie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Farocki, Harun, Kaja Silverman. 1998. Speaking about Godard. New York, London: New York University Press.
• Helman, Alicja. 2005. Jerzy Kawalerowicz – wirtuoz kamery. W: E. Nurczyńska-Fidelska (red.). Kino polskie w trzynastu sekwencjach. Kraków: Rabid.
• Kawalerowicz, Jerzy. 1969. Bez gry nie ma uczuć. „Film” 20.
• Kawalerowicz, Jerzy. 2008. Nie powtarzałem siebie. Rozm. W. Chrostowski, M. Słowiński. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna Adam.
• Kawalerowicz, Jerzy. 1969. Nie trzeba być konsekwentnym. „Kino” 4.
• Kuśmierczyk, Seweryn. 1999. „I stałem się ziemią jałową”. W: Kuśmierczyk, Seweryn. Zagubieni w drodze. Warszawa: Wydawnictwo Skorpion.
• Michałek, Bolesław. 1969. Temat i temperament. „Kino” 8.
• Morin, Edgar. 1972. Les Stars. Paris: Editions de Seuil.
• Oleksiewicz, Maria. 1959. Ludzie w pociągu. „Film” 3.
• Płażewski, Jerzy. 1969. Miłość ma lat dwanaście, czyli subiektywizm reżysera. „Kino” 4.
• Rek, Jan. 2007. „Pociąg” Jerzego Kawalerowicza, czyli mówić swoim głosem. „Kwartalnik Filmowy” 57–58.