Katolicka praca społeczno-wychowawcza. Szkic zagadnienia

• Authors: Wiesław Theiss

Title variants

EN

Catholic socio-educational work. Notes on the issue

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Katolicka praca społeczno-wychowawcza obejmuje rozległą perspektywę działań religijno-wychowawczo-opiekuńczych, sięgającą odległych tradycji miłosierdzia pierwszych chrześcijan. W początkach XX w. tradycja ta odeszła od wąsko rozumianej filantropii, by rozwijać się w kierunku racjonalnego i pragmatycznego, celowego i systematycznego działania, wspierającego rozwój jednostki i budującego życie społeczne w duchu chrześcijańskim („środowisko harmonii społecznej”). Mówią o tym m.in., przedstawione w artykule, trzy koncepcje: system wychowania uprzedzającego (ks. Jan Bosko i szkoła salezjańskiej pedagogii), koncepcja „człowieka społecznego” (ks. Aleksander Wóycicki), pedagogia solidarności społecznej (ks. Henryk Szuman). Dzisiaj katolickie pedagogie daleko wykraczają poza granice narodów i państw, łącząc się w globalnych działaniach na rzecz światowego pokoju między ludźmi.

EN

Catholic socio-educational work covers a wide range of religious, educational and welfare activities, dating back to the ancient tradition of the early Christians. At the beginning of the twentieth century, this tradition departed from a narrowly interpreted philanthropy and developed in the direction of rational, pragmatic, deliberate and systematic actions in order to support individual advancement and to build social life based on the spirit of Christianity ('the environment of social harmony'). The article presents three concepts: the system of pre-emptive education (Fr John Bosco and the Salesian school of pedagogy), the concept of 'the social man' (Fr Aleksander Woycicki) and the pedagogy of social solidarity (Fr Henryk Szuman). Nowadays, Catholic pedagogies expand far beyond national and state borders, unifying global efforts towards World peace.

Keywords

PL

zasady życia społecznego; katolicyzm społeczny; praca społeczno-wychowawcza; wychowanie salezjańskie; „człowiek społeczny”; pedagogia solidarności społecznej

EN

the rules of social life; social Catholicism; social and educational work; the Salesians' education; 'social man'; the pedagogy of social solidarity

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2013 (R. XII)
• Issue: 2(48)
• Pages: 47 - 71

Dates

published

2013-07

Contributors

author

Wiesław Theiss

• Uniwersytet Warszawski

References

• Benedykt XVI (2009), Encyklika: Miłość w prawdzie (Caritas in veritate), Kraków.
• Dobro wspólne (1995), dodatek do kwartalnika „Społeczeństwo”, nr 1.
• Jan Paweł II (1982), Encyklika: O Bożym miłosierdziu (Dives in misericordia), „Znak”, nr 332–334.
• Jan Paweł II (1986), Orędzie na XIX Światowy Dzień Pokoju (www.kns.gower.pl/pokoj1986).
• Jan Paweł II (1996), Encyklika: Centesimus Annus, [w:] Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 2, Kraków.
• Jan Paweł II (1996), Encyklika: O pracy ludzkiej (z okazji 90. rocznicy encykliki Rerum novarum) (Laborem exercens), [w:] Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 2, Kraków.
• Jan Paweł II (1997), Wybór listów Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 2, Kraków.
• Katechizm Kościoła Katolickiego (1994), Poznań.
• Jan Paweł II (2011), Pokój wam! Dar wielkiej miłości, Durepos J. (red.), Warszawa.
• Leon XIII (1982), Encyklika: O kwestii robotniczej (Rerum novarum), „Znak”, nr 332–334.
• Nauka społeczna Kościoła od Rerum Novarum do Centesimus Annus (1993), Wprowadzenie F. Biffi, Pelplin.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (1998), Poznań–Warszawa.
• Pius XI (1982), Encyklika: O odnowieniu ustroju społecznego (Quadragesimo anno), „Znak”, nr 332–334.
• Sirico R.A. (red.) (2000), Program społeczny. Wybór tekstów Magisterium Kościoła, Kraków.
• Sobór Watykański II. Gaudium et spes. Konstytucja duszpasterska o kościele w świecie współczesnym (1986), Wrocław.
• Babicki Z. ks. (2009), Społeczno-wychowawcza działalność Księży Pallotynów w Polsce, Ząbki.
• Cichosz M. (1997), Działalność społeczno-wychowawcza Kościoła Katolickiego w środowisku lokalnym, Bydgoszcz.
• Cichosz M. (2006), Pedagogika społeczna w Polsce w latach 1945–2005, Toruń.
• Cyrański B. (2012), Aksjologiczne podstawy pedagogiki społecznej Heleny Radlińskiej. Przykład zastosowania interpretacji hermeneutycznej, Łódź.
• Domagalski K. (2000), Pionierzy katolickiej nauki społecznej, Ząbki.
• Franczak K. (red.) (2004), Jestem wychowawcą. Model pracy z uczeniem i klasą szkolną według systemu prewencyjnego Jana Bosko, Warszawa.
• Frassati L. (2011), Pier Giorgio Frassati. Człowiek ośmiu błogosławieństw, Kraków.
• Iwan R. ks. (1993), Posługa charytatywna Kościoła w Polsce; Posługa charytatywna Kościoła w świecie, [w:] Piwowarski Wł. ks. (red.), Słownik katolickiej nauki społecznej, Warszawa.
• Kamiński A. (1974), Funkcje pedagogiki społecznej, wyd. 2, Warszawa.
• Kawula S. (1996), Studia z pedagogiki społecznej, wyd. 3, Olsztyn.
• Kawula S. (red.) (2001), Pedagogika społeczna. Dokonania – aktualność – perspektywy, Toruń.
• Kawula S. (2012), Pedagogika społeczna. Dzisiaj i jutro, Toruń.
• Koral J. ks. (2000), Podstawy działalności charytatywnej Kościoła na przykładzie organizacji Caritas. Studium etyczno-społeczne, Kraków.
• Korniłowicz K. (1976), Pomoc społeczno-kulturalna dla młodzieży pracującej i dorosłych. Wybór pism, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
• Kostkiewicz J. (red.) (2012), Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, t. 1, Kraków.
• Kostkiewicz J. (2013), Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918–1939, Kraków.
• Kunowski S. (1993), Podstawy współczesnej pedagogiki, wyd. 2, Warszawa.
• Kustra Cz. (2002), Powściągliwość i praca w wychowaniu człowieka. Współczesne odczytanie koncepcji opiekuńczo-wychowawczej ks. Bronisława Markiewicza (1842–1912), Toruń.
• Kustra Cz. (2005), Działalność edukacyjna Towarzystwa „Powściągliwość i Praca” w latach 1898––1949, Olsztyn.
• Łukasiewicz Ł. (2010), Miejsce Kościoła katolickiego w społeczeństwie obywatelskim. [w:] Animacja środowiska a edukacja i wychowanie na potrzeby jutra, Segiet K., Słupska-Kwiatkowska K. (red.), Gniezno.
• Majka J. ks. (1982), Filozofia społeczna, Warszawa.
• Majka J. ks. (1987), Katolicka nauka społeczna, Rzym.
• Majewski M. (red.) (1988), Wychowanie chrześcijańskie w duchu św. Jana Bosko, Kraków.
• Marynowicz-Hetka E. (red.) (2006–2007), Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, t. 1–2, Warszawa.
• Mazur J. (2003), Katolicka nauka społeczna, [w:] Zwoliński A. (red.), Encyklopedia nauczania społecznego Jana Pawła II, Radom.
• Merton T. (2004), Klimat miłosierdzia, [w:] O miłosierdziu, Warszawa.
• Niewęgłowski J. (1991), Salezjanie i szkolnictwo, „Seminare”, t. 13.
• Niewęgłowski J. ks. (2009), Religia i wychowanie w myśli Luigiego Stefaniniego, Warszawa.
• Niewęgłowski J. ks. (2011), Wychowawczo-społeczna działalność salezjanów w Polsce w latach 1898–1989, Warszawa.
• Niewęgłowski J. (red.) (2000), Ksiądz Bosko i jego system wychowawczy, Warszawa.
• Pastuszka J. ks. (1947), Miłość jako „eros” i jako „caritas”, „Caritas”, nr 26.
• Pelczar J. bp (1915), Zarys dziejów miłosierdzia w Kościele katolickim, Kraków.
• Pilch T., Lepalczyk I. (red.) (1995), Pedagogika społeczna, wyd. 2, Warszawa.
• Piwowarski W. ks. (1993), Słownik katolickiej nauki społecznej, Warszawa.
• Radlińska H. (1935), Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej, Warszawa.
• Radlińska H. (1961), Pedagogika społeczna, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Radziewicz-Winnicki A. (2008), Pedagogika społeczna, Warszawa.
• Rahner K. (2004), Pochwała miłosierdzia, [w:] O miłosierdziu, Warszawa.
• Różański M.A. (2005), Historia wspólnot michalickich, t. 1, Marki.
• Rudzińska R. (1929), Bibliografia pracy społecznej 1900–1928, Warszawa.
• Rynio A. (red.) (1999), Pedagogika katolicka. Zagadnienia wybrane, Stalowa Wola.
• Sajewicz J. ks. (1985), Głos mają sieroty. Życie i działalność wielkiego opiekuna sierot ks. prałata Henryka Antoniego Szumana, proboszcza starogardzkiego, zamordowanego w Fordonie w 1939 r., Londyn.
• Sawicki F. ks. (1949), Caritas w oświetleniu społecznym i moralno-religijnym. „Caritas” 1949, nr 10–11.
• Skarżyńska J. (oprac.) (1929), Bibliografia oświaty pozaszkolnej (1900–1928), Warszawa.
• Smolińska-Theiss B. (1994), Źródła pracy socjalnej. Od chrześcijańskiego miłosierdzia do liberalnej demokracji, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 5.
• Strzeszewski Cz. i in. (red.) (1981), Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832–1939, Warszawa.
• Sztaba M. (2011), Troska bł. Jana Pawła II o etyczno-moralne podstawy życia społecznego, Lublin.
• Sztaba M. (2012), Wychowanie społeczne w świetle nauczania Karola Wojtyły Jana Pawła II, Lublin.
• Szuman W. (1927), Zakłady dla sierot w Miejscy Piastowym. „Opieka nad Dzieckiem”, nr 6–7.
• Teodorowicz J. bp (1948, tekst przemówienia z 1932 r.), Miłosierdzie chrześcijańskie, „Caritas”, nr 35–36.
• Theiss W. (1994), Pomorskie Towarzystwo Opieki nad Dziećmi (1918–1948). Zarys działalności, „Kultura i Edukacja” nr 4.
• Theiss W. (1994b), Pomorskie Towarzystwo Opieki nad Dziećmi. 1918–1948, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. 36.
• Theiss W. (2000), Społeczno-wychowawcza działalność ks. Henryka Szumana, [w:] Walewander E. ks. (red.), Katolicka a liberalna myśl wychowawcza w Polsce w okresie międzywojennym. Zagadnienia wybrane, Lublin.
• Theiss W. (2006), Apostoł miłosierdzia. Ks. Henryk Szuman (1882–1939), „Czas Serca” nr 3.
• Theiss W. (2006), Caritas i pedagogika, „Wychowanie na co Dzień”, nr 12.
• Theiss W. (2007), Szuman Henryk Antoni, [w:] Pilch T. (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 6, Warszawa.
• Theiss W. (2009), Ks. Henryk Szuman – redaktor „Naszego Przewodnika” (1913–1919), [w:] Konopczyński M., Kunikowski J., Tomiuk S. (red.), Myślenie i działanie pedagoga, Warszawa.
• Theiss W. (2012), Troska i nadzieja. Działalność społeczno-wychowawcza ks. Henryka Szumana na Pomorzu w latach 1908–1939, Toruń.
• Walewander E. (1996), Wychowanie chrześcijańskie w nauczaniu i praktyce Kościoła katolickiego, wyd. 2, Lublin.
• Weinschenk R. (1996), Podstawy pedagogiki Księdza Bosko, Warszawa.
• Woroniecki J. (1999), Program pedagogiki katolickiej, [w:] Rynio A. (red.), Pedagogika katolicka. Zagadnienia wybrane, Stalowa Wola.
• Wóycicki A. (1936), Rola wychowania w naprawie niesprawiedliwości społecznej, Poznań.
• Wóycicki A. (1937), Praca społeczna w parafii. Szkic historyczno-społeczny, Poznań.
• Wroczyński R. (1985), Pedagogika społeczna, wyd. 4, Warszawa.
• Wyszyński S. ks. (2001), Zasięg i charakter zainteresowań Katolickiej Nauki Społecznej, [w:] Początki nauczania społecznego (1934–1939), Warszawa.
• Żeleźnik T. (oprac.) (1998), O nauce społecznej Kościoła, Warszawa.
• Żukiewicz A. (2009), Wprowadzenie do ontologii pracy społecznej. Odniesienia do społeczno-pedagogicznej refleksji Heleny Radlińskiej, Kraków.
• Żurek W. (1996), Salezjańskie szkolnictwo ponadpodstawowe w Polsce 1900–1963. Rozwój i organizacja. Lublin.

Identifiers

ISSN

1642-672X