Starszy pracownik na rynku pracy w Polsce: 40+? 50+? Czy tylko „plus”?

• Authors: Justyna Stypińska

Title variants

EN

Older Worker in the Labour Market in Poland: 40+? 50+? Or only „a plus”?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia proces społecznego konstruowania starości na rynku pracy w Polsce, który dokonuje się za pomocą poszczególnych dystynkcji wiekowych, jakimi są między innymi wiek chronologiczny, społeczny, psychologiczny czy kognitywny. Analiza treści 30 wywiadów pogłębionych z małopolskimi pracodawcami w małych, średnich i dużych przedsiębiorstwach, a także wywiadów eksperckich z przedstawicielami instytucji rynku pracy służy za materiał empiryczny do odpowiedzi na pytanie o istotność poszczególnych progów wiekowych dla sytuacji jednostki w obszarze zatrudnienia. Artykuł ukazuje ponadto działanie mechanizmów wykluczania osób starszych z rynku pracy, które można zaobserwować zwłaszcza w niektórych sektorach gospodarki, choć czynione są postępy w kierunku zwiększenia efektywności obowiązującego w Polsce prawa antydyskryminacyjnego.

EN

The article presents the process of social construction of old age in the labour market in Poland, which manifests itself through different age distinctions, such as chronological, social, psychological or cognitive age. The analysis of 30 indepth interviews with employers in Małopolska region from small, medium and large enterprises, as well as expert interviews with representatives of labour market institutions comprises empirical material to formulate an answer to a question about the consequence of age signifiers for the situation of an individual in employment. Moreover, the article illustrates the functioning of some mechanism of exclusion of older people from labour market, which despite the fact that efforts are being made in order to increase the effectiveness of the anti-discrimination legislation in Poland, are still particularly prominent in certain sectors of economy.

Keywords

PL

socjologia starości; dyskryminacja wiekowa; dystynkcje wiekowe; rynek pracy; ageizm

EN

sociology of ageing; age discrimination; age distinctions; labour market; ageism

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 2(217)
• Pages: 143-165

Contributors

author

Justyna Stypińska

• Freie Universität Berlin

References

• Ainsworth, Susan i Cynthia Hardy. 2007. The Construction of the Older Worker: Privilege, Paradox and Policy. „Discourse & Communication” 1–2: 267–285.
• Aronsson, Karin. 1997. Age in Social Interaction. On Constructivist Epistemologies and the Social Psychology of Language. „International Journal of Applied Linguistics” 7–1: 49–56.
• Ashon, Kemal i Margaret Bass. 2002. Past it at 40? Bristol: The Policy Press.
• Barak, Benny i Leon G. Schiffman. 1981. Cognitive Age: A Nonchronological Age Variable. „Advances in Consumer Research” 08–81: 602–606.
• Beck, Urlich i Elisabeth Beck-Gernsheim. 2002. Individualization: Institutionalized Individualism and its Social and Political Consequences. London: Sage.
• Blaikie, Andrew. 1999. Ageing and Popular Culture. Cambridge: Cambridge University Press.
• Błędowski, Piotr i Andrzej Szuwarzyński. 2009. Aktywizacja zawodowa osób w wieku 50+ – szanse i ograniczenia (desk research). Sopot: PBS DGA.
• Bourdieu, Pierre. 2006. Dystynkcja: klasy i klasyfikacje. W: A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki i M. Ziółkowski (red.). Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Scholar, s. 634–651.
• Brückner, Hanna i Karl Urlich Mayer. 2005. De-Standardization of the Life Course: What it Might Mean? And if it Means Anything, Whether it Actually Took Place? „Advances in Life Course Research” 9–4: 27–53.
• Catterall, Miriam i Pauline Maclaran. 2001. Body Talk: Questioning the Assumptions in Cognitive Age. „Psychology and Marketing” 18–10: 1117–1133.
• CBOS. 2012. Polacy wobec własnej starości. Warszawa.
• Chang, Chinching. 2008. Chronological Age Versus Cognitive Age For Younger Consumers: Implications for Advertising Persuasion. „Journal of Advertising” 37–3: 19–32.
• Czarnik, Szymon i Konrad Turek. 2012. Aktywność zawodowa Polaków. Praca zawodowa, wykształcenie, kompetencje. Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
• Czekanowski, Piotr. 2012. Społeczne aspekty starzenia się ludności w Polsce. Perspektywa socjologiczna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Dörre, Klaus. 2006. Prekäre Arbeit. Unsichere Beschäftigungsverhältnisse und ihre sozialen Folgen. „Arbeit“ 15–1: 181–193.
• Duncan, Colin i Wendy Loretto. 2004. Never the Right Age? Gender and Age-Based Discrimination in Employment. „Gender, Work and Organization” 11–1: 95–115.
• Frysztacki, Krzysztof. 2005. Wokół istoty „społecznego wykluczania” oraz „społecznego włączania”. W: J. Grotowska-Leder. Ekskluzja i inkluzja społeczna – diagnoza, uwarunkowania, kierunki działań. Toruń: Wydawnicwo Edukacyjne Akapit, s. 14–31.
• Gilleard, Chris i Paul Higgs. 2000. Cultures og Ageing: Self, Citizen and the Body. Harlow: Prentice Hall.
• Góra, Marek, Jerzy Litwiński, Anna Giza-Poleszczuk i Urszula Sztanderska. 2008. Dezaktywizacja osób w wieku okołoemerytalnym. Raport z badań. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, s. 1–139.
• Górniak, Jarosław, Magdalena Jelonek, Karolina Keler, Seweryn Krupnik i Barbara Worek. 2010. Raport baza rynków pracy. Kraków: Obserwatorium Regionalnych Rynków Pracy.
• Hazan, Heim. 1994. Old Age: Constructions and Deconstructions. Cambridge: Cambridge University Press.
• Holstein, Jaber i James F. Gubrium. 2007. Constructionist Perspectives on the Life Course. „Sociology Compass” 1–1: 335–352.
• Kaczmarek, Krzysztof. 2006. Problematyka aktywizacji zawodowej osób w wieku ponad 50 lat, w polityce rządu. W: Z. Olejniczak (red.). Aktywność zawodowa i społeczna osób z grupy wiekowej 50 plus. Leszno: WSMiZ, s. 12–34.
• Kallis, Giorgos, Christian Kerschner i Joan Martinez-Alier. 2012. The Economics of Degrowth. „Ecological Economics” 84–1: 172–180.
• Kluzowa, Krystyna i Krystyna Slany. 2004. Obraz polskiej starości w świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego 2002. W: M. Krobicki i Z. Szarota (red.). Seniorzy w społeczeństwie XXI wieku. Kraków: Krakowska Szkoła Wyższa im. A. Frycza Modrzewskiego, s. 109–119.
• Kononowicz, Marta, Joanna Michałowska i Aleksandra Majewska. 2009. Osoby w wieku 50+ na mazowieckim rynku pracy. Sopot: PBS DGA.
• Laz, Cheryl. 1998. Act Your Age. „Sociological Forum” 13–1: 85–113.
• Loretto, Wendy, Sarah Vickerstaff i Phil White. 2007. The Future for Older Workers. Bristol: Policy Press.
• Macnicol, John. 2005. The Age Discrimination Debate in Britain: From the 1930s to the Present. „Social Policy and Society” 4–3: 295–302.
• McCann, Robert i Howard Giles. 2002. Ageism in the Workplace: A Communication Perspective. W: T. D. Nelson (red.). Ageism: Stereotyping and Prejudice Against Older Persons. Cambridge: MA: MIT Press, s. 163–199.
• Mcmullin, Julie. 2000. Diversity and the State of Sociological Aging Theory. „The Gerontologist” 40: 517–530.
• Morgan, Leslie i Suzanne Kunkel. 2007. Aging, Society, and the Life Course. New York: Springer Publishing Company.
• Mól, Daniel. 2008. Osoby 50+ na rynku pracy. „Biuletyn FISE” 7: 1–14.
• Muraca, Barbara. 2012. Towards a Fair Degrowth-Society: Justice and the Right to a “Good Life” Beyond Growth. „Futures” 44–6: 535–545.
• Neugarten, Bernice L., Joan W. Moore i John C. Lowe. 1965. Age Norms, Age Constraints, and Adult Socialization. „American Journal of Sociology” 70–6: 710–717.
• Nikander, Pirjo. 2000. “Old” versus “Little Girl” a Discursive Approach to Age Categorization and Morality. „Journal of Aging Studies” 14–4: 335–358.
• Pańków, Maciej. 2012. Młodzi na rynku pracy. Raport z badań. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Parry, Emma i Shaun Tyson. 2011. Managing an Age Diverse Worforce. New York: Palgrave Macmillian.
• Perek-Białas, Jolanta, Konrad Turek i Hanna Strzałkowska. 2010. Analiza desk research w ramach badań dot. stworzenia modelu świadczenia usług doradztwa i rozwoju kariery pracowników 50+. Kraków: PBS DGA.
• Piotrowski, Jerzy. 1973. Miejsce człowieka starego w rodzinie i społeczeństwie. Warszawa: PWN.
• Posthuma, Richard i Michael Campion. 2009. Age Stereotypes in the Workplace: Common Stereotypes, Moderators, and Future Research Directions. „Journal of Management” 35–1: 158–188.
• Powell, James. 2001. Theorizing Gerontology: The Case of Old Age, Professional Power, and Social Policy in the United Kingdom. „Journal of Ageing and Identity” 6–3: 15–21.
• Powell, James. 2009. Social Theory, Ageing, and Health and Welfare Professionals: A Foucauldian “Toolkit”. „Journal of Applied Gerontology” 28–6: 669–682.
• Racław, Mariola. 2011. Publiczna troska, prywatna opieka. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Riach, Peter i Judith Rich. 2006. An Experimental Investigation of Age Discrimination in the French Labour Market. „IZA Discussion Paper” vol. 2522.
• Schimanek, Tomasz. 2006. Sytuacja osób powyżej 50-tego roku życia na rynku pracy oraz rola organizacji pozarządowych świadczących usługi rynku pracy skierowane do tych osób. Warszawa: ARFP.
• Speer, Susan. 2000. Let’s Get Real? Feminism, Constructionism and the Realism/Relativism Debate. „Feminism & Psychology” 10–4: 519–530.
• Standing, Guy. 2011. The Precariat: The New Dangerous Class. London, New York: Bloomsbury Academic.
• Stypińska, Justyna. 2011. Ageizm i dyskryminacja ze względu na wiek jako doświadczenie dojrzałych Polaków na rynku pracy. W: J. Mucha i Ł. Krzyżowski (red.). Ku socjologii starości. Kraków: Wydawnictwo AGH, s. 175–201.
• Szatur-Jaworska, Barbara. 2000. Ludzie starzy i starość w polityce społecznej. Warszawa: ASPRA-JR.
• Szatur-Jaworska, Barbara. 2008. Stan przestrzegania praw osób starszych w Polsce. Analiza i rekomendacje działań. Warszawa: Biuro RPO.
• Szatur-Jaworska, Barbara i Barbara Rysz-Kowalczyk. 2007. Raport z badania “Rynek pracy a osoby bezrobotne 50+. Szanse i bariery”. Warszawa: ARFP.
• Szukalski, Piotr. 2004. Uprzedzenia i dyskryminacja ze względu na wiek (ageizm) – przyczyny, przejawy, konsekwencje. „Polityka Społeczna” 2: 11–15.
• Szukalski, Piotr, Iwona Oliwińska, Elżbieta Bojanowska i Zofia Szweda-Lewandowska. 2008. To idzie starość – polityka społeczna a przygotowanie do starzenia się ludności Polski. Demografia. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Tokarz, Barbara. 2005. Stop dyskryminacji ze względu na wiek. Warszawa: ARFP.
• Trafiałek, Elżbieta. 2002. O nową politykę społeczną wobec starości. W: L. Frąckiewicz (red.). Polska a Europa. Procesy demograficzne u progu XXI wieku. Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, s. 178–196.
• Woodward, Kathleen. 2006. Performing Age, Performing Gender. „NWSA Journal” 18–1:162–189.
• Van Dalen, Henrik P., Kene Henkens i Joop Schippers. 2009. Dealing with Older Workers in Europe: A Comparative Survey of Employers’ Attitudes and Actions. „Journal of European Social Policy” 19(1): 47–60.