Dochód podstawowy a współczesne zabezpieczenie społeczne

• Authors: Szarfenberg Ryszard

Title variants

EN

Basic income versus contemporary social security

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dochód podstawowy to jedna z koncepcji dyskutowanych w kontekście możliwych reform systemu zabezpieczenia społecznego. Nasuwają się więc pytania: czy, w jakim zakresie i w jakich warunkach dochód podstawowy może stać się alternatywą dla ubezpieczenia społecznego uzupełnianego przez zaopatrzenie i pomoc społeczną. Odpowiedź oparto na przeglądzie literatury anglojęzycznej i polskiej na ten temat. Omówiono problemy z definicją dochodu podstawowego, która pozostawia szerokie pole do interpretacji i proponowania różnych modeli realizacyjnych. Dlatego też przesadzona i niejasna może być jego afirmacja na tle opisów kryzysu oraz krytyki klasycznego zabezpieczenia społecznego, a także innych radykalnych alternatyw (np. gwarantowanego zatrudnienia). Badania możliwych skutków wprowadzenia go w życie wykazują kolejne problemy. Dochód podstawowy traktowany jest zatem głównie jako jedna z radykalnych i kontrowersyjnych odpowiedzi na krytykę niektórych form zabezpieczenia społecznego i jego dominujących reform głównie w świecie anglosaskim. Analizy dotyczące zgodności różnych jego modeli z międzynarodowymi standardami zabezpieczenia społecznego prowadzą do wniosków, że część z nich (zakładających pełną lub nawet częściową alternatywność w stosunku do zabezpieczenia społecznego) nie jest zgodna z tymi normami. Diagnoza wspierająca argumentację za uwzględnianiem dochodu podstawowego w dyskusji o reformach zabezpieczenia społecznego jest więc niepewna, podobnie jak wnioski z analizy porównawczej z dominującym nurtem reformatorskim i niszowymi propozycjami o innym charakterze.

EN

Basic income is one of the concepts discussed in the context of possible reforms of the social security system. Thus, the questions arise: whether, to what extent and in what conditions can basic income become an alternative to social insurance supplemented by supply and social assistance. The answer was based on a review of English and Polish literature on the subject. Problems with the definition of basic income were discussed, which leaves a wide field for interpretation and proposing various implementation models. Therefore, its affirmation against the background of descriptions of the crisis and criticism of classical social security as well as other radical alternatives (e.g. guaranteed employment) may be exaggerated and unclear. Studies on the possible effects of its implementation reveal further problems. Basic income is therefore treated mainly as one of the radical and controversial responses to the criticism of some forms of social security and its main reforms especially in the Anglo-Saxon world. Analyzes regarding the compatibility of its various models with international social security standards lead to the conclusion that some of them (assuming a full or even partial alternative to social security) do not comply with these regulations. The diagnosis supporting the argumentation for taking into account basic income in the discussion on social security reforms is therefore uncertain, as are conclusions of any comparative analysis with the dominant reform trend and differently natured niche proposals.

Keywords

PL

zabezpieczenie społeczne; dochód podstawowy; ubezpieczenie społeczne; bezpieczeństwo społeczno-ekonomiczne; bezpieczeństwo dochodowe; Międzynarodowa Organizacja Pracy

• Publisher: Zakład Ubezpieczeń Społecznych
• Journal: Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka
• Year: 2018
• Issue: 4/2018
• Pages: 3-27

Dates

published

2019-03-11

Contributors

author

Szarfenberg Ryszard

• Instytut Polityki Społecznej

References

• Atkinson A.B., Incomes and the Welfare State, Cambridge 1995.
• Atkinson A.B., Nierówności. Co da się zrobić?, tłum. M. Ratajczak, M. Szlinder, Warszawa 2017.
• Atkinson A.B., Public Economics in Action: The Basic Income/Flat Tax Proposal, Oxford 1995.
• Baranowski M., Mika B., Wielokryterialna ocena projektów bezwarunkowego dochodu podstawowego i gwarantowanego zatrudnienia, „Praktyka Teoretyczna” 2017, 2(24).
• Barr N., Economics of the Welfare State, Oxford 1998, 2012.
• Barr N., Negative Income Taxation and the Redistribution of Income, „Oxford Bulletin of Economics and Statistics” 1975, Vol. 37, No. 1.
• Behrendt C., At the Margins of the Welfare State Social Assistance and the Alleviation of Poverty in Germany, Sweden and the United Kingdom, London 2002.
• Colin N., Palier B., The Next Safety Net: Social Policy for a Digital Age, „Foreign Affairs” 2015, July/August issue.
• Corujo B.S., The „Gig” Economy and its Impact on Social Security: The Spanish example, „European Journal of Social Security” 2017, Vol. 19(4).
• Deniszczuk L., Czy podstawowy dochód gwarantowany mógłby spełniać funkcje integracyjne? [w:] Więzi społeczne i przemiany gospodarcze. Polska i inne kraje europejskie, red. S. Golinowska, J. Wilkin i in., Warszawa 2009.
• Dzierzgowski J., Radykalizm wyobrażony? Niektóre kontrowersje wokół idei powszechnego dochodu gwarantowanego, „Problemy Polityki Społecznej” 2009, nr 11.
• Economic Security for a Better World, ed. G. Standing, Geneva 2004.
• Eyal N., Near-Universal Basic Income, „Basic Income Studies” 2010, Vol. 5, No. 1.
• Ferge Z., In Defence of Messy or Multi-Principle Contracts, „European Journal of Social Security” 2000, Vol. 2/1.
• Flora P., Solution or source of crises: The welfare state in historical perspective [w:] Emergence of the Welfare State in Britain and Germany, ed. W. J. Mommsen, London 1981.
• Gilbert N., From entitlements to incentives: The changing philosophy of social protection, „International Social Security Review” 1992, Vol. 45, No. 3.
• Gołebiowski G., Powszechny dochód podstawowy – argumenty za i przeciw, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe” 2017, nr 334.
• Golinowska S., Od państwa opiekuńczego (welfare state) do państwa wspierającego pracę (workfare state) [w:] Praca i polityka społeczna wobec wyzwań integracji, red. B. Balcerzak-Paradowska, Warszawa 2003.
• Golinowska S., Modele polityki społecznej w Polsce i Europie na początku XXI wieku, Warszawa 2018.
• Golinowska S., O polskiej biedzie w latach 1990–2015. Definicje, miary i wyniki, Warszawa 2018.
• Golinowska S., wystąpienie podczas seminarium Fundacji Batorego zorganizowanego 28.06.2018 r., https://www.youtube.com/watch?v=ydnIod9NMK4&feature=youtube&t=6842) (15.10.2018).
• Grabiec R., Zabezpieczenie społeczne. Istota i elementy systemu, Częstochowa 2008.
• Gray A., Integrating citizen’s income with social insurance, „International Social Security Review” 1993, Vol. 46, No. 2.
• Guczalska K., Carole Pateman o dochodzie podstawowym, „Problemy Polityki Społecznej” 2017, 37(2).
• Harvey P.L., More for less: The job guarantee strategy, „Basic Income Studies” 2012, 7(2).
• Islam N., Colombino U., The case for negative income tax with flat tax in Europe. An empirical optimal taxation exercise, 2018.
• Kurowska A., Pieliński B. i in., Perspektywa gender w polityce społecznej, Toruń 2016.
• Lee S., Attitudes Toward Universal Basic Income and Welfare State in Europe: A Research Note, „Basic Income Studies” 2018, 13(1).
• Lister R., Social Security in the 1980s, „Social Policy & Administration” 1991, Vol. 25, No. 2.
• Martin J., Universal Credit to Basic Income: A Politically Feasible Transition?, „Basic Income Studies” 2016, 11(2).
• Martinelli L., Making It Simple? Universal Basic Income [w:] Understanding Social Security, ed. J. Millar, R. Sainsbury, Bristol 2018.
• Martinelli L., The Fiscal and Distributional Implications of Alternative Universal Basic Income Schemes in the UK, Bath 2017.
• Nicaise I., Groenez S. i in., Gaps, traps and springboards in the floor of social protection systems. A comparative study of 13 EU countries, 2004, https://www.researchgate.net/publication/254238097 (13.10.2018).
• Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), The welfare state in crisis: an account of the Conference on Social Policies in the 1980s, Paris 20–23.04.1981.
• Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Basic income as a policy option: Can it add up? Policy Brief on the Future of Work, 2017.
• Opielka M., The likelihood of a basic income in Germany, „International Social Security Review” 2008, Vol. 61, No. 3.
• Ortiz I., Behrendt Ch. i in., Universal Basic Income Proposals in Light of ILO Standards: Key Issues and Global Costing, Geneva 2018.
• Peck J., Workfare States, New York 2001.
• Peck J., Workfare: a geopolitical etymology, „Environment and planning D: Society & Space” 1998, Vol. 16, No. 2.
• Piotrowski J., Zabezpieczenie społeczne. Problematyka i metody, Warszawa 1966.
• Polakowski M., Szarfenberg R., Polityka społeczna dojrzałego socjalizmu [w:] Stulecie polskiej polityki społecznej 1918–2018, red. E. Bojanowska, M. Grewiński i in., Warszawa 2018.
• Richardson S.O., Entitlement Reform: From Tangled Web to Safety Net, „Basic Income Studies” 2013, 8(1).
• Rowlingson K., „From cradle to grave”: social security and the lifecourse [w:] Understanding Social Security, ed. J. Millar, Bristol 2009.
• Rymsza M., Aktywna polityka społeczna w teorii i praktyce [w:] W stronę aktywnej polityki społecznej, red. T. Kazimierczak, M. Rymsza, Warszawa 2003.
• Sepúlveda M., Nyst C., The Human Rights Approach to Social Protection, 2012.
• Social insurance in Europe, ed. J. Clasen, Bristol 1997.
• Špeciánová Š., Unconditional Basic Income in the Czech Republic: What Type of Taxes Could Fund It? A Theoretical Tax Analysis, „Basic Income Studies” 2018.
• Standing G., Basic income: and how we can make it happen, London 2017.
• Standing G., Beyond the new paternalism: basic security as equality, London–New York 2002.
• Standing G., Global labour flexibility: seeking distributive justice, Basingstoke 1999.
• Standing G., Karata prekariatu, Warszawa 2015.
• Standing G., Prekariat: nowa niebezpieczna klasa, Warszawa 2014.
• Standing G., The need for a new social consensus [w:] Arguing for basic income: ethical foundations for a radical reform, ed. P. Van Parijs, London 1992.
• Surdykowska B., Dochód podstawowy, „Polityka Społeczna” 2006, nr 4.
• Szarfenberg R., Minimalny dochód gwarantowany, bezwarunkowy dochód podstawowy, płaca minimalna [w:] W kręgu pojęć i zagadnień współczesnej polityki społecznej, red. B. Szatur-Jaworska, B. Rysz-Kowalczyk, Warszawa 2016.
• Szarfenberg R., Prekariat i pojęcia pokrewne [w:] W kręgu pojęć i zagadnień współczesnej polityki społecznej, red. B. Szatur-Jaworska, B. Rysz-Kowalczyk, Warszawa 2016.
• Szarfenberg R., Świadczenia prozatrudnieniowe [w:] W kręgu pojęć i zagadnień współczesnej polityki społecznej, red. B. Szatur-Jaworska, B. Rysz-Kowalczyk, Warszawa 2016.
• Szarfenberg R., Minimalny dochód gwarantowany a polski system zabezpieczenia społecznego, „Polityka Społeczna” 2004, nr 11–12.
• Szarfenberg R., Pieniądze dla każdego, czyli o dochodzie powszechnym, „Nowy Obywatel” 2013, nr 10(61).
• Szarfenberg R., Prawo do podstawowego bezpieczeństwa dochodowego na podstawie artykułów Guy Standinga i nie tylko, 2005, maszynopis: http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/PDO.pdf (13.10.2018).
• Szarfenberg R., Rosnąca rola warunkowości pomocy społecznej a dochód powszechny, „Praktyka Teoretyczna” 2014, Vol. 12, No. 2.
• Szlinder M., Bezwarunkowy dochód podstawowy: rewolucyjna reforma społeczeństwa XXI wieku, Warszawa 2018.
• Therborn G., Roebroek J., The Irreversible Welfare State: Its Recent Maturation, its Encounter with the Economic Crisis, and its Future Prospects, „International Journal of Health Services” 1986, Vol. 16, Issue 3.
• Understanding Social Security, ed. J. Millar, R. Sainsbury, Bristol 2003, 2009, 2018.
• United Nations Human Rights, Report of the Special Rapporteur on extreme poverty and human rights, A/HRC/35/26, 2017, s. 5.
• Uścińska G., Świadczenia z zabezpieczenia społecznego w regulacjach międzynarodowych i polskich. Studium porównawcze, Warszawa 2005.
• Van Parijs P., Dochód podstawowy dla wszystkich. Jeżeli rzeczywiście leży nam na sercu wolność, dajmy ludziom bezwarunkowy dochód, „Problemy Polityki Społecznej” 2009, nr 11.
• Van Parijs P., Real freedom for all: what (if anything) can justify capitalism?, Oxford 1995.
• Van Parijs P., Vanderborght Y., Basic income: a radical proposal for a free society and a sane economy, Cambridge 2017.
• Van Trier W.E., Who framed social dividend? A tale of the unexpected, Antwerpen 1989.
• Warda J., Potencjalne konsekwencje wdrożenia podatku negatywnego dla systemu socjalnego państwa, „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy w kontekście spójności społeczno-ekonomicznej” 2008, zeszyt 12.
• Zabezpieczenie społeczne, red. Z. Pisz, Wrocław 1998.
• Zabezpieczenie społeczne w Polsce. Problemy do rozwiązania w najbliższej przyszłości, red. G. Uścińska, Warszawa 2008.
• Zamorska K., Prawo do dochodu obywatelskiego jako alternatywa dla prawa do pracy [w:] Międzynarodowa polityka społeczna – aspekty porównawcze, red. B. Balcerzak--Paradowska, A. Rączaszek, Katowice 2010.
• Zelleke A., Targeting Benefit Levels to Individuals or Families?, „Basic Income Studies” 2007, Vol. 2, No. 1.

Identifiers

ISSN

1731-0725