NIEPEŁNOSPRAWNY czy NAUCZYCIEL? Niepełnosprawni nauczyciele akademiccy w Polsce

• Authors: Bogusz Halina

Title variants

EN

DISABLED or TEACHER? Disabled Academic Teachers in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Nauczyciele akademiccy w Polsce – to przeszło 100 tysięcy dobrze wykształconych specjalistów, badaczy i naukowców. Czy są wśród nich osoby niepełnosprawne? Przedmiotem niniejszego artykułu jest sytuacja niepełnosprawnych nauczycieli akademickich w Polsce. Celem przeprowadzonych badań było określenie, czy temat niepełnosprawnych nauczycieli akademickich jest obecny w literaturze, jaka jest szacunkowa liczba/odsetek niepełnosprawnych nauczycieli akademickich zatrudnionych na uczelniach wyższych w Polsce, jakie napotykają trudności i wyzwania związane z zatrudnieniem i wykonywaniem pracy oraz na jakie wsparcie mogą liczyć ze strony uczelni, w których pracują. W celu udzielenia odpowiedzi na te pytania przeprowadzono badanie składające się z kilku elementów. Były to: przegląd literatury przedmiotu i przepisów prawnych, sondaż telefoniczny oraz studium przypadku. Przedstawione tu badania mają charakter wstępny. Wyniki badań ukazują nieobecność tej problematyki w literaturze przedmiotu. Przepisy dotyczące niepełnosprawnych w środowisku akademickim skupiają się na studentach niepełnosprawnych, nie przewidują żadnego wsparcia dla niepełnosprawnych nauczycieli. Można uznać, że niepełnosprawny nauczyciel wykracza poza stereotyp zarówno postrzegania osób niepełnosprawnych, jak i edukacji widzianej jako relacja wertykalna. Według wstępnych danych odsetek zatrudnionych niepełnosprawnych nauczycieli akademickich wynosi od 0,53% do 3,34%, jednak nie są to dane w pełni reprezentatywne. Problemem jest niedostosowanie ustawodawstwa, gdyż skrócony czas pracy i wydłużony urlop nie mają zastosowania w przypadku nauczycieli akademickich. Sprawa wymaga dalszych badań, a także zmiany nastawienia zarówno ustawodawców, jak i władz oraz administracji uczelni.

EN

There are more than one hundred thousand university teachers in Poland – this is a group of well-educated researchers and teachers. The aim of this study is to establish how many of them are legally disabled, what their situation is, the challenges they face in recruitment, their scientific work as well as teaching. What are the ways in which they are supported by the universities, what legal regulations – if any – promote their employment. In order to achieve the above aim, the literature review was performed, the review of current legislation concerning disability equality in higher education and telephone survey in randomly chosen public universities. To complete the analysis of the subject, a case study is described of a disabled academic teacher working at one of the public universities in Poland to consider the challenges and problems he faces in his everyday academic work. The results of the whole study revealed that the subject of disabled university teachers has been so far absent in literature as well as in legal regulations. The percentage of the disabled teachers in public universities varies from 0,53% to 3,34%, although the data may not be fully representative. The conclusion is that further research on that subject is essential. The presence of disabled academic teachers at universities may be a good example of career possibilities for disabled students. Therefore raising awareness of this problem among academic staff and management is needed.

Keywords

PL

niepełnosprawny nauczyciel akademicki; niepełnosprawność; uniwersytety i niepełnosprawni; zatrudnienie niepełnosprawnych; ustawodawstwo dla niepełnosprawnych; integracja niepełnosprawnych

EN

disabled academic teachers; disability equality in education; disability equality at universities; employment of the disabled; disability social support

• Publisher: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• Journal: Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania
• Year: 2019
• Issue: 4(33)
• Pages: 44-58

Dates

published

2020-05-29

Contributors

author

Bogusz Halina

• Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

References

• Gajdzica Z., Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Wątki zaniechane, zaniedbane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych”, „Człowiek Niepełnosprawność Społeczeństwo” 2005, Nr 1
• Gajdzica Z., Student z niepełnosprawnością w przestrzeni szkoły wyższej – pomiędzy pedagogiką długu a pedagogiką wspólnotowości, „Rocznik Lubuski” 2015, Nr 2
• Giermanowska E., Racław M., Niepełnosprawni absolwenci szkół wyższych: nowy potencjał zawodowy czy narastający problem społeczny, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2014, z. 50
• Grzebinoga A., Osoby niepełnosprawne w środowisku akademickim Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej „Ignatianum” w Krakowie, „Rocznik Wydziału Pedagogicznego Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie” 2008
• Kutek-Sladek K., Piega M., Podsumowanie konferencji Student z niepełnosprawnością w środowisku akademickim – doświadczenia po latach, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” 2016, Nr 2
• Magierowski M., Strzebońska A., Specyfika sytuacji niepełnosprawnych aktywnych zawodowo na polskim rynku pracy. (Nie)wykorzystany potencjał, [w:] Szanse i bariery na polskim rynku pracy. Raport podsumowujący V edycję badań BKL z 2014 roku, red. Górniak J., PARP Warszawa-Kraków, 2015
• Makowska A., Rezerwaty znaczeń niepełnosprawności jako źródła wybranych problemów pedagogicznych, [w:] Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej, red. Gajdzica Z., Kraków, Impuls, 2013
• Moroń D., Studenci niepełnosprawni na publicznych i niepublicznych uczelniach wyższych, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2014, Nr 16
• Nowak-Adamczyk D., Studenci z zaburzeniami psychicznymi w przestrzeni akademickiej – system wsparcia edukacyjnego na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” 2014, Nr 4
• Ochonczenko H., Studenci z niepełnosprawnościami na uczelni wyższej: wybrane aspekty funkcjonowania, „Rocznik Lubuski” 2010, Nr 1,2a
• Paszkowicz M. A., Realizacja prawa do pracy osób z niepełnosprawnościami w świetle Karty Praw Osób Niepełnosprawnych, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” 2013, Nr 3
• Paszkowicz M. A., Garbat M., Studenci niepełnosprawni: dla siebie, dla innych, „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2015, Nr 10
• Śleboda R., Kierunek i poziom wykształcenia oraz aktywność zawodowa osób z niepełnosprawnością, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” 2012, Nr 2
• Tytko M. M., O kształceniu studentów niepełnosprawnych w uniwersytecie, „Polska Myśl Pedagogiczna” 2016, Nr 2
• Żuraw H., Studenci niepełnosprawni doby ponowoczesności w Polsce, „Student niepełnosprawny: szkice i rozprawy” 2014, z. 7
• Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku, Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483 Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. – Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, M. P. 1997, Nr 50, poz. 475
• Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. 1997 Nr 123 poz. 776, ze zm.
• Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, tj. Dz. U. 2012, poz. 572 ze zm.
• Rieser R., Disabled Teachers Survey, September 2008, Disability Equality in Education, London 2008 Szkolnictwo Wyższe w Polsce, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa, 2013
• Szkolnictwo Wyższe w Polsce, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa, 2013
• http://mak.bn.org.pl/w14.htm, [dostęp: 05.05.2017]
• https://polon.nauka.gov.pl/opi/aa/pracnauk?execution=e1s2, [dostęp: 07.05.2017]