Cicli lessicali nei nomi deverbali in "-mento" e "-zione"

• Authors: Insacco Gioia

Title variants

PL

Cykle leksykalne w tworzeniu rzeczowników odczasownikowych zakończonych na "-mento" oraz "-zione"

• Languages of publication: IT

Abstracts

IT

Spesso i nomi deverbali – oltre al significato trasposizionale del verbo di base – sviluppano in diacronia dei ‘cicli lessicali’ (Simone 2000), ovvero estensioni semantiche sistematiche, regolari e gerarchiche. Il meccanismo retorico che opera nei cicli lessicali è la metonimia: essa converte, per contiguità, in entità linguistiche gli argomenti reali, quelli di default e quelli creati per mezzo di un dispositivo metonimico. I nomi deverbali, infatti, procedendo in modo regolare attivano in primis i significati relativi ai sottoeventi, successivamente quelli relativi ai ruoli della struttura argomentale e, infine, quelli degli argomenti metonimici.

PL

Często rzeczowniki odczasownikowe – poza znaczeniem transpozycyjnym czasownika – rozwijają na poziomie diachronicznym tzw. „cykle leksykalne” (Simone 2000), a więc systematyczne rozszerzenia semantyczne, regularne i hierarchiczne. Mechanizmem retorycznym działającym w cyklach leksykalnych jest metonimia: to ona, z uwagi na relację przyległości, przekształca w jednostki językowe argumenty rzeczywiste, te domyślne oraz te utworzone przy pomocy mechanizmu metonimicznego. Zatem rzeczowniki odczasownikowe aktywują regularnie w pierwszej kolejności znaczenia odnoszące się do pod-zdarzeń, następnie znaczenia odnoszące się do funkcji struktury argumentowej, a na koniec, te związane z argumentami metonimicznymi.

Keywords

IT

ciclo lessicale; nome deverbale; metonimia, polisemia; struttura argomentale; struttura eventiva; argomento reale; argomento di default

PL

cykl leksykalny; rzeczownik odczasownikowy; metonimia; polisemia; struktura argumentowa; struktura zdarzeniowa; argument rzeczywisty; argument domyślny

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
• Year: 2017
• Issue: 9(1) "Gli orizzonti dell’italianistica: tradizione, attualita e sfide di ricerca"
• Pages: 72-83

Contributors

author

Insacco Gioia

• Università Roma Tre

References

• Apresjan J. 1973. Regular polysemy. “Linguistics” (12) : 5–32.
• Asher N. 1993. Abstract Objects in Discourse. Dordrecht.
• Baroni M., Bernardini S., Comastri F., Piccioni L., Volpi A., Aston G., Mazzoleni M. 2004. Introducing the La Repubblica Corpus. A Large, Annotated, TEI(XML)-Compliant Corpus of Newspaper Italian”, [in:] Proceeding of the 4th international conference on language resources and evaluation LREC, ELRA European Language Resources Association, Parigi: 1771–1774.
• Benveniste E. 1948. Noms d’agents et noms d’action en indo-européen. Parigi.
• Chomsky N. 1965. Aspects of the theory of Syntax. Cambridge Mass.
• Chomsky N. 1981. Lectures on Government and Building. Dordrecht.
• Fruyt M. 1996. Noms de procès en latin, [in:] Aspects of Latin. Paper from the seventh International Colloquium of Latin: 193–206.
• Gaeta L. 1999. Polisemia e lessicalizzazione: un approccio naturalista. “Italienische Studien” (20) : 7–27.
• Gaeta L. 2002. Quando i verbi compaiono come nomi. Milano.
• Gaeta L. 2004. Nomi d’azione, [in:] La formazione delle parole in italiano, a c. di M. Grossman e F. Rainer, Tubinga: 314–351.
• Giacalone Ramat A. 1974. I derivati latini in -tura. “RIL” (108) : 236–294.
• Grimshaw J. 1990. Argument Structure. Cambridge Mass.
• Gross G., Kiefer F. 1995. La structure événementielle des substantifs. “Folia Linguistica” (29) : 43–65.
• Jezek E. 2008. Polysemy of Italian event nominals. “Faits de Langue” (30) : 251–264.
• Kiefer F. 1998. Les substantifs déverbaux événementiels. “Langages” (131) : 56–64.
• Lazard G. 1994. Actance. Parigi.
• Lyons J. 1977. Semantics, vol. 2°. Cambridge.
• Meillet A. 1905. Comment les mots changent de sens. “Année Sociologique” : 230–271.
• Melloni C. 2006. Logical polysemy in word formation: E and R suffixes. “Lingue e linguaggio” (2) : 281–308.
• Melloni C. 2011. Event and Result Nominals. A morpho-semantic Approach, Bern.
• Mereu L. 2009. Gli aggiunti tra sintassi e pragmatica, [in:] Spazi linguistici. Studi in onore di Raffaele Simone, a c. di E. Lombardi Vallauri e L. Mereu, Roma: 93–109.
• Numberg G. 1995. Transfer of meaning. “Journal of semantics” (2) : 109–132.
• Prandi M. 2004. The building Blocks of Meaning. Amsterdam.
• Pustejovsky J. 1991. The syntax of Event Structure. "Cognition" (41) : 47–81.
• Pustejovsky J. 1995. The Generative Lexicon. Cambridge Mass.
• Simone R. 2000. Cycles lexicaux. “Studi Italiani di Linguistica Teorica e Applicata” (2) : 259–287.
• Tesnière L. 1959. Éléments de Syntaxe Structurale, Parigi.
• Thornton A. 1987–88. Sui ‘nomina actionis’ in italiano. Tesi di Dottorato. Università di Pisa.
• Thornton A. 1990. Sui deverbali italiani in -mento e -zione, I, “Archivio Glottologico Italiano” (75) : 169–207.