Z rodziny i z kultury – naród u Jana Pawła II

• Authors: Jacek Grzybowski

Title variants

EN

From the family and from the culture – the nation by John Paul II

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W komentarzach i opracowaniach dotyczących osoby, posługi i działalności Jana Pawła II można przeczytać, że był jednym z tych papieży, którzy w ciągu ostatnich dwustu lat podejmowali problemy i zagadnienia społeczne. Jego społeczne przesłanie związane było bardzo mocno z tematyką moralną. Papież – jak właściwie wszystko, co podejmował w swoim bogatym nauczaniu – również i problematykę dotyczącą wspólnot, narodu, państwa, pracy czy ekonomii wiązał za etycznymi wskazaniami i zobowiązaniami. Jan Paweł II był przekonany, że tylko na bazie chrześcijańskiej koncepcji osoby może zostać stworzona właściwa wizja społeczeństwa. Naród jest dla papieża z rodziny i dla rodziny. Więź rodzinna oznacza jednak zarazem przynależność do wspólnoty większej niż rodzina, wspólnoty ludu i narodu, która wychowuje, z którą jesteśmy związani jednością kultury, języka i historii. Dla papieża to wspólnotowe dziedzictwo stanowi zarazem wezwanie w znaczeniu etycznym. Otrzymując język, tradycję, wiarę i dziedzicząc wartości składające się na całokształt kultury własnego społeczeństwa człowiek wzrasta w zrozumieniu siebie i swojego miejsca w świecie. Papież jest zatem przekonany, że droga do narodu prowadzi przez rodzinę i ród, samo słowo „ojczyzna” już suponuje relacje szczególne z rodzicami, ojcem, macierzą, matką. Stąd naród nie może być uważany za społeczność skonstruowaną, powstałą w wyniku pewnej umowy, ale jest wspólnotą naturalną, tak jak naturalne są podstawowe ludzkie więzi i relacje. Dlatego zarówno rodziny jak i narodu nie da się niczym zastąpić. Termin „naród” oznacza więc dla Jana Pawła II tę społeczność, która znajduje swoją ojczyznę w określonym miejscu świata i która wyróżnia się wśród innych własną kulturą, historią i tradycją.

EN

In the commentaries and studies upon John Paul II himself, his ministry and activity you can read that he was one of the popes, who in the past two hundred years, raised the social problems and issues. His social message was very strongly associated with the subject of moral. The Pope – and actually everything that he raised in rich variety of his teaching – also issues concerning communities, nation, state, labour and economics associated with ethical indications and obligations. He saw a man and environment created by him in a wide spectrum of social references – relationship that he takes on in the various communities – family, town, municipality, state, professional and scientific associations. For John Paul II, the nation was a natural community, the community form of life which grows out of existential-relational situation of a person, family, culture. Pope was convinced that only on the basis of the Christian concept of a person, the right vision of society can be created. The Nation is for the Pope out of the family and for the family. The family bond, however, also belongs to a community larger than the family, community of people and nation, who raises, to which we are bound by the unity of culture, language and history. For Pope this community heritage is also a call in the ethical sense. Receiving language, tradition, faith and inheriting values that make up the culture of his society, a man grows in understanding himself and his place in the world. The Pope is therefore convinced that the way to the nation leads through the family and origin, the very word fatherland already presupposes special relationship with his parents, father, mother, motherland. Thus, nation can’t be regarded as a constructed community, resulting from a contract, but it is a natural community, as are the basic natural human bonds and relationships. Therefore, there can be no substitute neither for the family nor the nation. The term nation for John Paul II means, the community, which finds its home in a certain place of the world and which stands out among the others with its own culture, history and tradition.

Keywords

PL

Jan Paweł II; język; naród; ojczyzna; rodzina; tradycja; wspólnota

EN

community; family; homeland; John Paul II; language; nation; tradition

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2012
• Issue: 30
• Pages: 131-150

Contributors

author

Jacek Grzybowski

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa

References

• Arystoteles, Polityka, tłum. L. Piotrowicz, Warszawa 1964.
• Bartnik C. S., Idea polskości, Radom 2001.
• Bartnik C. S., Teologia narodu, Częstochowa 1999, s. 105.
• Bartnik C. S., Wizja narodu według Jana Pawła II, „Chrześcijanin w świecie”, 1983, nr 121, s. 1–12.
• Berghe P. van den, The Ethnic Phenomenon, New York 1981.
• Bloch M., Społeczeństwo feudalne, tłum. E. Bakowska, Warszawa 1981.
• Błaszczyk A., Ewolucja państwa. Wybór tekstów, Warszawa 1997.
• Bończa Tomaszewski N., Źródła narodowości. Powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX i na początku XX wieku, Wrocław 2006.
• Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 2000.
• Calhoun C., Nacjonalizm, tłum. B. Piasecki, Warszawa 2007.
• Czuba K., Ojczyzna w nauczaniu Jana Pawła II, Olsztyn 1990.
• Dawson Ch., Tworzenie się Europy, tłum. J. W. Zielińska, Warszawa 2000.
• „Do końca ich umiłował”: trzecia wizyta duszpasterska w Polsce 8–14 czerwca 1987 roku, red. S. Dziwisz, J. Kowalczyk, T. Rakoczy, Watykan 1987.
• Eisenstadt S. N., Utopia i nowoczesność, tłum. A. Ostolski, Warszawa 2009.
• Eller J. D., Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy, tłum. A. Gąsior-Niemiec, Kraków 2012.
• Geertz C., Interpretacja kultur. Wybrane eseje, tłum. M. Piechaczek, Kraków 2005.
• Gębski B., Socjologiczne problemy identyfikacji tożsamości społecznej, w: Filozofia tożsamości, red. J. Kojkoł, Gdańsk 2007, s. 175–180.
• Huizinga J., Patriotyzm i nacjonalizm w dziejach Europy, tłum. J. Woźniakowski, „Znak” 1965, nr 6, s. 692–740.
• Jan Paweł II na ziemi polskiej, red. S. Dziwisz, J. Kowalczyk, T. Rakoczy, Watykan 1979.
• Jan Paweł II w pielgrzymce do ojczystej ziemi. Jan Paweł II w Polsce 2–10 czerwca 1979, red. Z. Modzelewski, J. Sadzik, D. Szumska, Paryż 1980.
• Jan Paweł II, Encyklika „Centessimus annus”, Rzym 1991.
• Jan Paweł II, Encyklika „Redemptoris missio”, Rzym 1990.
• Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św. odprawionej pod Szczytem Jasnej Góry,
• 19.06.1983, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. IX, red. zbiorowa, Kraków 2008, s. 216–220.
• Jan Paweł II, Homilia w czasie nabożeństwa maryjnego odprawionego na lotnisku w Muchowcu, Katowice, 20.06.1983, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. IX, red. zbiorowa, Kraków 2008, s. 243–248.
• Jan Paweł II, Od praw człowieka do praw narodów. Przemówienie do Zgromadzenia Ogólnego ONZ, 05.10.1995, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, tom. XII, red. zbiorowa, Kraków 2009, s. 127–135.
• Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005.
• Jan Paweł II, Przemówienie do młodzieży zgromadzonej na Wzgórzu Lecha, Gniezno,
• 03.06.1979, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. IX, red. zbiorowa, Kraków 2008, s. 39–43.
• Jan Paweł II, Przemówienie powitalne na lotnisku Okęcie, 08.06.1987, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. IX, red. zbiorowa, Kraków 2008, s. 299–300.
• Jan Paweł II, Przemówienie powitalne na lotnisku Okęcie, Warszawa, 16.06.1983, w: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. IX, red. zbiorowa, Kraków 2008, s. 173–174.
• Jan Paweł II, Przyszłość człowieka zależy od kultury, „Więź”, 1980, nr 7–8, s. 5–18.
• Kilias J., Wspólnota abstrakcyjna. Zarys socjologii narodu, Warszawa 2004.
• Kłoskowska A., Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 2005.
• Koneczny F., O wielości cywilizacyj, Kraków 1935.
• Koneczny F., Prawa dziejowe, Komorów 1997.
• Kowalczyk S., Naród, państwo, Europa. Z problematyki filozofii narodu, Rzeszów 2003.
• Kustra E., Wstęp do nauki o państwie, Toruń 1999.
• Lawrence P., Nacjonalizm. Historia i teorie, Warszawa 2007.
• Legutko R., Esej o duszy polskiej, Kraków 2008.
• Leśniak K., Arystoteles, Warszawa 1989.
• Lorenz Ch., Przekraczanie granic. Eseje z filozofii historii i teorii historiografii, Poznań 2009.
• Łużyński W., Naród – ojczyzna – patriotyzm w nauczaniu społecznym Jana Pawła II, „Studia Gnesnensia”, 2006, t. XX, s. 531–543.
• Malinowski B., Plamię-naród i plemię-państwo, w: Sto lat socjologii polskiej, red. J. Szacki, Warszawa 1995, s. 487–516.
• Ossowski S., Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny, w: Z zagadnień psychologii społecznej, Warszawa 1967.
• Plessner H., Władza a natura ludzka. Esej o antropologii światopoglądu historycznego, tłum. E. Paczkowska-Łagowska, Warszawa 1994.
• Pokój Tobie, Polsko! Ojczyzno moja! Jan Paweł II znów na polskiej ziemi, red. S. Dziwisz, J. Kowalczyk, T. Rakoczy, Watykan 1983.
• Rybicki P., Arystoteles. Początki i podstawy nauki o społeczeństwie, Wrocław 1963.
• Samsonowicz H., Do roku 1506, w: Polska na przestrzeni wieków, red. J. Kowalczuk, Z. Stefaniak, Warszawa 2007, s. 11–155.
• Seidler G., Groszyk H., Malarczyk J., Pieniążek A., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin 1996.
• Skorowski H., Naród, w: Encyklopedia nauczania społecznego Jana Pawła II, red. A. Zwoliński, Radom 2003, s. 307.
• Skorowski H., Naród, Warszawa 2006.
• Skreczko A., Rodzina i naród jako „rzeczywistości nie do zastąpienia”. Refleksje na podstawie książki Jana Pawła II „Pamięć i tożsamość”, „Studia Teologiczne”, 2005, nr 23, s. 19–27.
• Smith A. D., Etniczne źródła narodów, tłum. M. Głowacka-Grajper, Kraków 2009.
• Smith A. D., Kulturowe podstawy narodów. Hierarchia, przymierze i republika, tłum. W. Usakiewicz, Kraków 2009.
• Sobór Watykański II, Deklaracja o wolności religijnej, n. 5.
• Szacki J., O narodzie i nacjonalizmie, „Znak”, 1997, nr 3, s. 4–31.
• Szul R., Język, naród, państwo. Język jako zjawisko polityczne, Warszawa 2009. Tarasiewicz P., Spór o naród, Lublin 2003.
• Tischner J., Naród i jego prawa, „Znak”, 1997, nr 4, s. 27–45.
• Tischner J., Polska jest ojczyzną, Paris 1985.
• Vernant J. P., Źródła myśli greckiej, tłum. J. Szacki, Gdańsk 1996.
• Walicki A., Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Kraków 2009.
• Wojtyła K., Osoba i czyn, Kraków 1969.
• Woroniecki J., Katolicka etyka wychowawcza, t. II, Lublin 1986.
• Zientara B., Świt narodów europejskich. Powstawanie świadomości narodowej na obszarze Europy pokarolińskiej, Warszawa 1985.
• Zientara B., Wiek XIII – wielkie przemiany, obce wpływy i świadomość narodowa, w: Uniwersalizm i swoistość kultury polskiej, red. J. Kłoczowski, Lublin 1989, s. 57–80.
• Znaniecki F., Współczesne narody, tłum. Z. Dulczewski, Warszawa 1990, s. 71nn.
• Żelazny W., Etniczność. Ład – konflikt – sprawiedliwość, Poznań 2006.