Bóg i wiara w słowie Cypriana Norwida

• Authors: Smentek Izabella

Title variants

EN

God and faith in the words of Cyprian Norwid

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Literatura może pełnić funkcję locus theologicus, ponieważ i ona, i teologia są zakotwiczone w misteryjnej rzeczywistości słowa. Wśród polskich autorów najlepszym tego przykładem wydaje się Cyprian Norwid – doceniany przez licznych teologów i często cytowany przez św. Jana Pawła II. Refleksje Norwida współbrzmią z nauką Soboru Watykańskiego II, tak, że bywa nazywany prekursorem współczesnej teologii. Polski poeta i myśliciel zabiera głos wobec dominującej w jego epoce sekularyzacji. Podkreśla, że świat jest Boży, a bycie człowiekiem polega na wznoszeniu się ku temu, co ponadludzkie. Zauważa, że bez odniesienia do Boga nie można odkryć prawdy o człowieku, o jego celu istnienia, zadaniach i pracy. Zwraca też uwagę na potrzebę teologicznej interpretacji dziejów, które z znacznej mierze są historią sumień. Sztuka dla Norwida nie polega na dowolnym eksperymentowaniu formą, jej celem nie jest uzyskanie poklasku publiczności. To wielkie zadanie odkrywania piękna zapisanego w stworzeniu ręką Stwórcy. Artysta spełnia je, aby ukazywać ład ducha w perspektywie piękna wieczności.

EN

The article deals with the theological content in the poetry and prose of polish nineteenth century, late romantic writer Cyprian Norwid. Its title mentions the “words”, because Norwid was also painter and sculpturer. The poet resists to the tendencies of his epoch: secularization and loss of religious interest. His theological reflection was widely quoted by John Paul II and considered as precursory to Vatican II. Norwid points out that the world belongs to its Creator and Redeemer and without acknowledgement of this we cannot reveal the truth about our humanity. The history of nations need theological interpretation as well. It flows according to the stream of consciences, as also remarks John Paul II. Norwid criticize those trends in the art that tends only to please the audience. In his view the artist have mission to seek the beauty of the eternity, and encourage in this way to spiritual efforts and to show the eschatological sense of human life.

Keywords

PL

Norwid; Jan Paweł II; wiara; cywilizacja; sztuka

EN

Norwid; John Paul II; faith; civilization; fine arts

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2024
• Issue: XXI
• Pages: 81-103

Dates

published

2024-12-31

Contributors

author

Smentek Izabella

• UKSW Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-7798-9967

References

• Benedykt XVI (2007). Encyklika Spe salvi.
• Benedykt XVI. Incontro con gli Artisti nella Cappella Sistina (21 novembre 2009). Pobrano z: https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/it/speeches/2009/november/documents/hf_ben-xvi_spe_20091121_artisti.html [12.01.2024].
• Chlebowski, P. (2002). Epopeja chrześcijaństwa a epopeja chrześcijańska w twórczości Norwida. W: J. Fert, P. Chlebowski (red), Norwid a chrześcijaństwo (249-293). Lublin: TN KUL.
• Dunajski, A. (2002). Teologiczny wymiar twórczości Norwida na przykładzie jego refleksji o pochodzeniu człowieka. W: J. Fert, P. Chlebowski (red), Norwid a chrześcijaństwo (117-138). Lublin: TN KUL.
• Dziwisz, S. i in. (red.), (1991). Bogu dziękujcie, ducha nie gaście! Czwarta wizyta duszpasterska w Polsce. Watykan: Libreria Editrice Vaticana.
• Jan Paweł II (1978). Homilia, Nowy Targ, 8.06.1979. Pobrano z: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/homilies/1979/documents/hf_jp-ii_hom_19790608_polonia-nowy-targ.html [8.09.2022].
• Jan Paweł II (1979). Discorso del Santo Padre Giovanni Paolo II, Aeroporto di Okęcie, 2.06.1979. Pobrano z: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/speeches/1979/june/documents/hf_jp-ii_spe_19790602_polonia-varsavia-okecie-arrival.html [8.09.2022].
• Jan Paweł II (1980). Homélie. Lisieux, 2 juin 1980. Pobrano z: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/fr/homilies/1980/documents/hf_jp-ii_hom_19800602_lisieux-francia.html [12.01.2024].
• Jan Paweł II (1981). Encyklika Laborem exercens.
• Jan Paweł II (1983). Homilia podczas uroczystej jubileuszowej Mszy Świętej. Częstochowa, 19.06.1983. W: A. Szafrańska (red.), Pokój Tobie Polsko! Druga pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, 16-23 VI 1983 (143-147). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Jan Paweł II (1983). Homilia podczas uroczystej Mszy Świętej na hipodromie wrocławskim, 21.06.1983. W: A. Szafrańska (red.), Pokój Tobie Polsko! Druga pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, 16-23 VI 1983 (219-226). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Jan Paweł II (1987). Przemówienie do młodzieży. Westerplatte, 12.06. 1987. W: M. Nowaczyńska, D. Strzałko (red.), Trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Polski (118-126). Poznań-Warszawa: Pallotinum.
• Jan Paweł II (1987). Przemówienie do przedstawicieli środowisk twórczych w kościele św. Krzyża w Warszawie, 13.06.1983. W: M. Nowaczyńska, D. Strzałko (red.), Trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Polski (173-180). Poznań-Warszawa: Pallotinum.
• Jan Paweł II (1991). Jesteście pogłębioną świadomością, intelektem, twórczą perspektywą narodu, jesteście tego narodu miłośnikami, Warszawa 8.06.1991. W: S. Dziwisz i in. (red.), Bogu dziękujcie, ducha nie gaście! Czwarta wizyta duszpasterska w Polsce (249-255). Watykan: Libreria Editrice Vaticana.
• Jan Paweł II (1991). Słowo ludzkie narzędziem prawdy. Homilia wygłoszona 6.06.1991, Olsztyn. W: S. Dziwisz i in. (red.), Bogu dziękujcie, ducha nie gaście! Czwarta wizyta duszpasterska w Polsce (158-169). Watykan: Libreria Editrice Vaticana.
• Jan Paweł II (1998). Encyklika Fides et ratio.
• Jan Paweł II (1999). List do osób w podeszłym wieku.
• Jan Paweł II (2005). Przekroczyć próg nadziei. Jan Paweł II odpowiada na pytania Vittoria Messoriego (red. A. Dobak). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Jan Paweł II. Via Crucis Colosseo Venerdì Santo, 21 aprile 2000, meditazioni e preghiere del Santo Padre, Via Crucis: preghiera iniziale. Pobrano z: www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/speeches/2000/apr-jun/documents/hf_jp-ii_spe_20000421_via-crucis.html [8.09.2022].
• Jan Paweł II. Audiencja papieska dla przedstawicieli Instytutu Dziedzictwa Narodowego, 1 lipca 2001, Rzym. Pobrano z: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/speeches/2001/july/documents/hf_jp-ii_spe_20010701_norwid.html [25.08.2022].
• Jan Paweł II. Homilia. Częstochowa 6.06.1979. Pellegrinaggio Apostolico in Polonia: 6 giugno 1979, Santa Messa per gli operai di Jasna Gora. Pobrano z: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/homilies/1979/documents/hf_jp-ii_hom_19790606_polonia-jasna-gora-operai.html [8.09.2022].
• Jan Paweł II. List do tych, którzy z pasją i poświęceniem poszukują nowych «epifanii» piękna, aby podarować je światu w twórczości artystycznej, 4.04.1999. Pobrano z: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/letters/1999/documents/hf_jp-ii_let_23041999_artists.html [8.09.2022].
• Kadyjewska, A. (2002). "Ten, który jest wszystko, jest wszędzie". O Bogu w pismach Cypriana Norwida. W: J. Fert, P. Chlebowski (red.), Norwid a chrześcijaństwo (403-420). Lublin: TN KUL.
• Katechizm Kościoła Katolickiego (1994). Poznań: Pallottinum (= KKK).
• Kudyba, W. (2000). "Aby mowę chrześcijańską odtworzyć na nowo". Norwida mówienie o Bogu, Lublin: TN KUL.
• Norwid chrześcijanin. Jan Paweł II w kulturze wskazuje na Norwida. Pobrano z: https://www.cypriannorwid.pl/desk/nawiazania.php [25.08.2022].
• Norwid, C. (1968). Pisma wybrane, t. 1-4, (red. J. Gomulicki). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Salij, J. (2002). Problem męczeństwa u Norwida. W: J. Fert, P. Chlebowski (red.), Norwid a chrześcijaństwo (31-51). Lublin: TN KUL.
• Sobór Watykański II (1968). Konstytucje, dekrety, deklaracje. Poznań: Pallottinum [Skróty: DK - Dekret o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis; DWR - Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis humanae; KDK - Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes; KK - Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium; KL – Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum concilium].
• Stróżewski, W. (2002). Filozofia człowieka w "Vade-mecum" Cypriana Norwida. W: J. Fert, P. Chlebowski (red.), Norwid a chrześcijaństwo (9-30). Lublin: TN KUL.
• Szafrańska, A. (red.), (1983). Pokój Tobie Polsko! Druga pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, 16-23 VI 1983. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Szymik, J., (1992-1993). Relacja "teologia — literatura piękna" we współczesnej refleksji metodologicznej. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 25/26, 171-177.
• Wolicka, E. (2002). "Przymierza łuk" - o sztuce w pismach Cypriana Norwida. W: J. Fert, P. Chlebowski (red), Norwid a chrześcijaństwo (67-101). Lublin: TN KUL.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.14905522