Prawno-procesowe ograniczenia w gromadzeniu dowodów w sprawach o nieważność małżeństwa

• Authors: Wojciech Witkowski

Title variants

EN

The Legal and the Procedural Limitations in Collecting Proofs in Nullity of Marriage Cases

FR

Les limitations juridiques et procédurales pendant réunir des preuves dans les cas de nullité du mariage

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy etapu dowodowego w sprawach o nieważność małżeństwa. Przepisy odnoszące się do tego etapu procesowego, nie ograniczają się jedynie do wymienienia i zdefiniowania możliwych w procesie kanonicznym środków dowodowych. W zdecydowanej większości są to normy, które należy zachować przy zbieraniu dowodów. Wśród tych norm należy wskazać wprost te, które można określić jako prawno-procesowe ograniczenia w gromadzeniu dowodów. Pierwszy rodzaj ograniczeń stanowią zakazy dowodowe, które zabraniają dostarczania i przyjmowania określonych dowodów. Wśród nich są: zakaz dotyczący dowodów niegodziwych oraz zakaz składania przez niektóre osoby zeznań w charakterze świadka (np. spowiednik, strona lub sędzia w danej sprawie). Kolejną grupę stanowią ograniczenia zbliżone do zakazów, ale nie mają one charakteru absolutnego, ponieważ w określonych okolicznościach mogą być uchylone przez sędziego. Do nich można zaliczyć dopuszczenie dowodów utajnionych oraz zeznań osoby małoletniej poniżej czternastego roku życia lub upośledzonej umysłowo. Ważna grupa ograniczeń wynika z praw osobowych. Według tych norm nie można zobowiązać do złożenia zeznań osób objętych tajemnicą urzędową lub zawodową oraz obawiających się naruszenia ich dóbr osobistych. Należy wskazać również na wymogi merytoryczne i formalne przedkładanych dowodów. Wiele ograniczeń przy gromadzeniu dowodów będzie dotyczyło przestrzegania procedury sądowej. Do ograniczeń proceduralnych należy zaliczyć przestrzeganie terminów składania dowodów oraz miejsca i sposobu ich przeprowadzenia.

EN

This article applies to the evidentiary procedure in cases of nullity of marriage. The legal provisions which relate to this stage of the process are not limited only to mentioning and defining possible canonical proofs in the process. These norms, in the great majority should be taken during the gathering of the proofs. Among these legal provisions we should indicate directly at those, that can be described as legal and procedural limitations in collecting proofs. The first type of limitations are proof prohibitions, which prohibit the delivery and acceptance of certain facts. Among these are: a ban on illicit proof and the ban on giving testimony by some people as a witness (e.g. a confessor, a party or a judge in a particular case). Another type consists of limitations which are similar to bans. This group has not an absolute character, because in defined circumstances the judge may waive them. These may include: the acceptance of secret proofs or the testimony of minors below the fourteenth year of age and those of limited mental capacity. An important group of limitations stems from personal rights. According to these norms, persons which are bound by professional secrecy or whose fear that from their own testimony ill repute, dangerous hardships, or other grave evils will befall them, their spouses, or persons related to them by consanguinity or affinity, cannot be forced to give testimony. It should be noted also to the substantive and formal requirements of presented proofs. Many limitations in collecting proofs will concern the adherence to judicial procedure. The procedural limitations can include the legal provisions relating to adherence to deadlines for submitting proofs and norms concerning the place and manner of the taking of proofs.

Keywords

PL

proces kanoniczny; sędzia; strony; zakaz dowodowy; dowód niegodziwy

EN

canonical trial; judge; parties; proof prohibition; illicit proof

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Kościół i Prawo
• Year: 2016
• Issue: 5 (18) nr 1
• Pages: 229-245

Contributors

author

Wojciech Witkowski

• Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II; adres do korespondencji: Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Poland

References

• Adamowicz, Leszek. 2015. „Okoliczności osób i rzeczy zezwalające na prowadzenie procesu skróconego.” W Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. Jan Krajczyński, 93-108. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
• Brzemia-Bonarek, Aleksandra. 2007. Dopuszczalność dowodów zdobytych w sposób niegodziwy w kanonicznym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
• Czaja, Arkadiusz M. 2010. Skuteczność zeznań świadka w kanonicznym procesie spornym. Toruń: Zakład Usług Poligraficznych Druk-Tor.
• De Paolis, Velasio, and Davide Cito. 2001. Le sanzioni nella Chiesa. Commento al Codice di Diritto Canonico Libro VI. Roma: Urbaniana University Press Roma.
• Del Amo, León. 2011. „Dowody.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 1147-1190. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
• Dubiel, Stanisław. 1993. Wartość dowodowa anonimów w procesach kościelnych. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Dzięga, Andrzej. 1992. Kościelny proces ustny. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Dzięga, Andrzej. 2007. „Ogłoszenie akt, zamknięcie postępowania dowodowego i dyskusja sprawy.” W Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. Tomasz Rozkrut, 307-323. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
• Erlebach, Grzegorz. 2006. „Illicitas – pojęcie prawne czy tylko moralne.” W Forum externum i forum internum w prawie kanonicznym. Między prawem a sumieniem, red. Ambroży Skorupa, 79-97. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Greszata, Marta. 2008a. „Poszlaka w kanonicznych procesach małżeńskich.” W Matrimonium spes mundi. Małżeństwo i rodzina w prawie kanonicznym, polskim i międzynarodowym. Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. Ryszardowi Sztychmilerowi, red. Tadeusz Płoski, i Justyna Krzywkowska, 194-209. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Greszata, Marta. 2008b. Iudicium cum principiis. Kodeksowa weryfikacja wybranych zasad procesowych w kanonicznych sprawach o nieważność małżeństwa. Lublin: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
• Grocholewski, Zenon. 2000. „Struktura etapu dowodowego procesu.” W Plenitudo legis dilectio. Księga pamiątkowa dedykowana o. prof. Bronisławowi W. Zubertowi z okazji 65 rocznicy urodzin, red. Antoni Dębiński, i Elżbieta Szczot, 355-378. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Grocholewski, Zenon. 2001. „Interrogatorio per lettera o per telefono.” W Divina et humana. Księga Jubileuszowa w 65. rocznicę urodzin księdza profesora Henryka Misztala, red. Antoni Dębiński, Wiesław Bar, i Piotr Stanisz, 553-558. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Krukowski, Józef. 2007. „Sądy w ogólności.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. V: Księga VII. Procesy, red. Józef Krukowski, 12-122. Poznań: Pallottinum.
• Majer, Piotr. 2002. „Ochrona prywatności w kanonicznym porządku prawnym.” W Ochrona danych osobowych i prawo do prywatności w Kościele, red. Piotr Majer, 83-123. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
• Pajszczyk, Rafał. 2006. Dowód ze świadków w postępowaniu kanonizacyjnym. Studium historyczno-prawne. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny.
• Pawluk, Tadeusz. 1990. Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. T. 4, Doczesne dobra Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne.
• Plezia, Marian, red. 1959. Słownik łacińsko-polski. T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Rozkrut, Tomasz. 2007. „Dowody.” W Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. Tomasz Rozkrut, 229-295. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
• Sobański, Remigiusz. 2003. „Czy dokumenty prywatne zdobyte w sposób niegodziwy są dopuszczalne jako dowody w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa.” Ius Matrimoniale 8:133-145.
• Sondel, Janusz. 2006. Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Syryjczyk, Jerzy. 2003. Kanoniczne prawo karne. Część szczególna. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Sztychmiler, Ryszard. 2007. „Proces sporny.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. V: Księga VII. Procesy, red. Józef Krukowski, 123-315. Poznań: Pallottinum.
• Wielec, Marcin. 2012. Zakaz dowodowy tajemnicy spowiedzi w postępowaniu karnym. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Witkowski, Wojciech. 2014. „Kryteria oceny dowodów w procesach o nieważność małżeństwa.” Kościół i Prawo 3 (16), nr 1:87-107.

Identifiers

DOI

10.18290/kip.2016.5.1-13