Kompetencje słowotwórcze dzieci w normie intelektualnej na przykładzie kategorii nazw narzędzi

• Authors: Marciniak-Firadza Renata

Title variants

EN

Word-formative competence of children in intellectual norm on the example of the category names of tools

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Słowotwórstwo odgrywa istotną rolę w rozwoju językowym i poznawczym dziecka, ponieważ umiejętność interpretacji formacji słowotwórczych, a także aktywne wykorzystanie znajomości reguł tworzenia derywatów to najważniejsze przejawy kompetencji językowej na poziomie leksykalnym. Celem artykułu jest interpretacja lingwistyczna wybranych nazw narzędzi uzyskanych od dzieci w wieku 7–9 lat. Uwaga została w nim zwrócona przede wszystkim na sposób istnienia konstrukcji słowotwórczych w świadomości językowej dzieci w omawianym wieku oraz na to, czy nowo powstałe wyrazy utworzone są zgodnie z istniejącymi w języku polskim wzorcami słowotwórczymi, czy też od tych wzorców odbiegają.

EN

Word formation plays an important role in the linguistic and cognitive development of children because the ability to interpret derivational patterns and active use of the rules of creating derivatives are the most important display of linguistic competence at lexical level. The purpose of the article is to present linguistic interpretation of selected names of tools from the vocabulary of 7–9 year old children. I will pay attention mainly to the existence of word formative structures in the linguistic awareness of children of these ages. I will also examine the question of whether the newly created words are formed according to word formative patterns of the Polish language.

Keywords

PL

słowotwórstwo; nazwy narzędzi; kompetencje słowotwórcze

EN

word formation; names of tools; word formation skills/competences

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2018
• Volume: 65
• Pages: 101-117

Contributors

author

Marciniak-Firadza Renata

• Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego

References

• Aitchison Jean, 2002, Ziarna mowy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Borowiec Helena, 2007, Kategorie interpretowania rzeczywistości w języku dzieci, w: T. Woźniak, A. Domagała, red., Język. Interakcja. Zaburzenia mowy. Metodologia badań, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 107–132.
• Chmura-Klekotowa Maria, 1971, Neologizmy słowotwórcze w mowie dzieci, „Prace Filologiczne”, t. XXI, s. 99–235.
• Dokulil Miloš, 1979, Teoria derywacji, tłum. A. Bluszcz, J. Stachanowski, Ossolineum, Wrocław.
• Doroszewski Witold, 1946, Kategorie słowotwórcze, „Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”, Wydz. I, XXXIX, s. 18–39.
• Dziurda-Multan Amelia, 2008, Dziecięce sposoby tworzenia nazw, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin. Giermakowska Alicja, 2012, Ocena kompetencji słowotwórczej uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu na poziomie edukacji wczesnoszkolnej, „Szkoła Specjalna”, nr 5, s. 356–366.
• Grabias Stanisław, 1981, O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
• Grabias Stanisław, 2007, Język, poznanie, interakcja, w: T. Woźniak, A. Domagała, red., Język. Interakcja. Zaburzenia mowy. Metodologia badań, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 355–377.
• Grzegorczykowa Renata, 1982, Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Grzegorczykowa Renata, 1995, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Grzegorczykowa Renata, Puzynina Jadwiga, 1999, Słowotwórstwo. Problemy ogólne słowotwórstwa, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, red., Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, wyd. III popr., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 361–388.
• Kaczmarek Leon, 1966, Nasze dziecko uczy się mowy, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
• Krasowicz-Kupis Grażyna, 2004, Rozwój świadomości językowej dziecka. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Kreja Bogusław, 2000, Słowotwórstwo a problem tworzenia nowych wyrazów, w: tegoż, Z zagadnień ogólnych polskiego słowotwórstwa. Studia 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 191–195.
• Łuczyński Edward, 2002, Fleksja języka polskiego z punktu widzenia ontogenezy mowy, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. LVIII, s. 157–165.
• Mnich Małgorzata, 2002, Sprawność językowa dzieci w wieku wczesnoszkolnym, Wydawnictwo Impuls, Kraków.
• Muzyka Ewa, 2007, Sposoby interpretowania konstrukcji słowotwórczych przez dzieci niesłyszące, „Logopedia”, nr 36, s. 95–115.
• Muzyka-Furtak Ewa, 2010, Konstrukcje słowotwórcze w świadomości językowej dzieci niesłyszących, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Porayski-Pomsta Jerzy, 2015, O rozwoju mowy dziecka. Dwa studia, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
• Przetacznik-Gierowska Maria, 1996, Zmiany rozwojowe aktywności i działalności jednostki, w: M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, red., Psychologia rozwoju człowieka, t. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 151–188.
• Rozwadowski Jan, 1921, O zjawiskach i rozwoju języka. 9. O dwuczłonowości wyrazów, „Język Polski”, R. VI, s. 129–139.
• Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/sjp/lokowac;2566330.html (dostęp 25.05.2018).
• Stawinoga Renata, 2007, Twórczość językowa dziecka w teorii i praktyce edukacyjnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Szuman Stefan, 1968, Rozwój treści słownika dzieci. Zagadnienie i niektóre wyniki badań, w: tenże, red., O rozwoju języka i myślenia dziecka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Uszyńska-Jarmoc Janina, 2000, Problemy diagnozowania zdolności i uzdolnień kreatywnych dzieci we wczesnym dzieciństwie, „Edukacja”, nr 4, s. 83–91.
• Waszakowa Krystyna, 1996a, Kategorie słowotwórcze z perspektywy semantyki kognitywnej ( zarys problematyki), w: R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, red., Językowa kategoryzacja świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 285–295.
• Waszakowa Krystyna, 1996b, Słowotwórstwo w gramatyce kognitywnej (problem nominalizacji), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. LII, s. 113–125.
• Waszakowa Krystyna, 2002, Perspektywy kognitywnego opisu słowotwórstwa (kognitywna interpretacja znaczenia derywatu), „Z polskich studiów slawistycznych”, Seria 10 „Językoznawstwo. Prace na XIII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Lublanie 2003”, Warszawa, s. 253–262.
• Waszakowa Krystyna, 2003, Kognitywne aspekty tworzenia nowych derywatów słowotwórczych (na przykładzie języka polskiego), w: I. Ohnheiser, red., Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich. Słowotwórstwo/Nominacja, Universität Innsbruck, Uniwersytet Opolski, Opole, s. 411–435.
• Waszakowa Krystyna, 2004a, Punkt widzenia konceptualizatora jako kategoria kognitywnego opisu derywatów słowotwórczych, w: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska- Bartmińska, R. Nycz, red., Punkt widzenia w języku i w kulturze, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 197–208.
• Waszak owa Krystyna, 2004b, Słowotwórstwo a niektóre założenia kognitywizmu, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 67–80.
• Waszak owa Krystyna, 2015, Kognitywistyczne ujęcia derywatów słowotwórczych a koncepcja Miloša Dokulila, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. LXXI, s. 111–126.
• Waszak owa Krystyna, 2017, Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.