Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Opieki nad Sierotami i jego działalność na rzecz dzieci i młodzieży w latach I wojny światowej

• Authors: SOSNOWSKA Joanna

Title variants

EN

Łódź Jewish Society for Providing Care to Orphans and its Activities for Children and Young People during the World War I

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Geneza Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami (ŁŻTOS) sięga okresu sprzed I wojny światowej i wiąże się z inicjatywą społeczności pochodzenia żydowskiego, która w lipcu 1907 roku podjęła starania o zarejestrowanie organizacji dobroczynnej, ukierunkowanej na pomoc dzieciom i młodzieży. Opracowano statut, w świetle którego Towarzystwo miało troszczyć się o byt materialny, moralny i intelektualny sierot wyznania mojżeszowego. Dzieje Towarzystwa powiązane są również z historią żydowskiej rodziny Henryka i Zofii Hirszbergów. Byli oni bowiem fundatorami budynku, który tuż przed wybuchem I wojny stał się siedzibą ŁŻTOS i miał służyć sierotom pozostającym pod opieką organizacji. Dom Sierot, bo taką nazwę zyskała placówka dla dzieci i młodzieży, mieścił się w Łodzi przy ul. Północnej 38. Misja i zadania ŁŻTOS w latach 1914–1918 nie tylko nie uległy zmianie, ale w obliczu narastającej z dnia na dzień liczby sierot, półsierot, porzuconych i bezdomnych, nabrały nowego znaczenia. Organizacja zintensyfikowała swoją działalność przyjmując pod dach Domu Sierot dzieci i młodzież w wieku od 3. do 18. roku życia. Oprócz codziennej troski o ich byt materialny, w dalszym ciągu celem podejmowanych działań uczyniono kwestie opieki, wychowania i edukacji podopiecznych, nawet w trudnych realiach wojny. Warunki życia podopiecznych Domu Sierot określał regulamin przyjęty uchwałą Zarządu ŁŻTOS 30 stycznia 1916 r. Przez cały okres I wojny pod dachem Domu Sierot mieszkało około 170 dzieci i młodzieży.

EN

The origins of the Łódź Jewish Society for Providing Care to Orphans (Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Opieki nad Sierotami – ŁŻTOS) date back to the period before the World War I and are related to the initiative of the Jewish community, which, in July 1907, applied to register a charitable organization aimed at providing aid to children and young people. The statute of the Society was drawn up. According to the statute, the Society was supposed to take care of the material, moral, and intellectual needs of Jewish orphans. The history of the Society is also related to the history of the Jewish family of Henryk and Zofia Hirszberg, as they were the founders of the building which became the offices of the Society just before the World War I and which was supposed to serve the orphans looked after by the organization. The Orphans’ Home, as that was the name of the centre for children and young people, was located in Łódź at Północna 38. In the face of the numbers of orphans, half-orphans, the abandoned, and the homeless growing day after day in 1914–1918, the mission and the tasks of the Society gained a new meaning. The organization intensified its actions and took children and young people aged 3–18 under the roof of the Orphans’ House. Apart from the day-today care of their material situation, the education and upbringing of the orphans was still the goal of the Society’s actions, even during the difficult times of the war. The living conditions in the Orphans’ Home were specified by the rules adopted by resolution of the Society’s Board on 30 January 1916. During the whole period of the World War I, app. 170 children and young people lived in the Orphans’ Home.

Keywords

PL

opieka nad dziećmi i młodzieżą w Łodzi w czasie I wojny światowej; żydowskie organizacje filantropijne w Łodzi w latach 1914–1918 działalność Łódzkiego; Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami

EN

care of children and young people in Łódź during the World War I Jewish charitable organizations in Łódź in 1914–1918; activities of Łódź Jewish Society for Providing Care to Orphans.

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe EDUsfera
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2014
• Volume: X (2/2014)
• Pages: 77-94

Dates

published

2014

Contributors

author

SOSNOWSKA Joanna

• Uniwersytet Łódzki

References

• Archiwum Państwowe w Łodzi Zespół: Główny Komitet Obywatelski w Łodzi: – sygn. 93: Korespondencja „Różnych” do Komitetu Tanich i Bezpłatnych Kuchen (12 II – 30 VIII 1915); – sygn. 94: Korespondencja „Różnych” do Komitetu Tanich i Bezpłatnych Kuchen (29 III – 30 VI 1915). Zespół: Akta miasta Łodzi, Wydział Opieki Społecznej: – sygn. 18206: Wohltätigkeit – organisationen 1915–1918; – sygn. 18239: Subsydia instytucji dobroczynnych 1917–1928; – sygn. 18440: Żydowska Ochrona Ludowa 1919–1929; – sygn. 18452: Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Opieki nad Sierotami 1918– 1919; – sygn. 18519: Sprawozdanie z działalności Łódzkiej Miejscowej Rady Opiekuńczej za rok 1917.
• Badziak K., Walicki J., Żydowskie organizacje społeczne w Łodzi (do 1939 r.), Wydawnictwo Ibidem, Łódź 2002.
• Bortnowski W., Ziemia łódzka w ogniu, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1969. „Czas”. Kalendarz na rok 1914, [b.w.], Łódź 1913.
• Fijałek J., Indulski J., Opieka zdrowotna w Łodzi do roku 1945. Studium organizacyjno- -historyczne, Z. G. W. N., Łódź 1990.
• Jagiełło M., Operacja łódzka – wielka bitwa manewrowa I wojny światowej, [w:] J.A. Daszyńska (red.), Operacja Łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy, Łódź 2011.
• Janczak J. K., Ludność, [w:] R. Rosin (red.), Łódź. Dzieje miasta, t. I: Do 1918 r., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Łódź – Warszawa 1980.
• Jaskulski M., Władze administracyjne Łodzi do 1939 roku, Muzeum Historii Miasta Łodzi, Łódź 2001.
• Kowalczyński K.R., Łódź 1914. Kronika oblężonego miasta, KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy, Łódź 2010.
• Kronika. Z Łódzkiej Rady Opiekuńczej, „Nowy Kurjer Łódzki” 1916, nr 74.
• Łódzka Okręgowa Rada Opiekuńcza, „Nowy Kurjer Łódzki” 1916, nr 58.
• Łódzkie Żyd. Tow. Opieki nad Sierotami, „Nowy Kurjer Łódzki” 1916, nr 53.
• Otwarcie wystawy „Dziecko”, „Gazeta Łódzka” 1917, nr 244.
• Puś W., Ludność żydowska w Łodzi w latach 1793–1914. Liczebność i struktura społeczno- zawodowa, [w:] P. Samuś (red.), Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi w XIX– XX w. Sąsiedzi dalecy i bliscy, Wydawnictwo Ibidem, Łódź 1997.
• Puś W., Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793–1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2003.
• Puś W., Badziak K., Gospodarka Łodzi w okresie kapitalistycznym (do 1918 r.), [w:] R. Rosin (red.), Łódź. Dzieje miasta, t. I: Do 1918 r., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Łódź – Warszawa 1980.
• Regulamin wewnętrzny Łódzkiego Żydowskiego Tow. Opieki nad Sierotami [b.m.w.], 1916.
• Rzepkowski A., Ludność Łodzi w okresie I wojny światowej, [w:] J.A. Daszyńska (red.), Łódź w drodze do niepodległości, KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy, Łódź 2013.
• Sprawozdanie Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami za rok 1917, Łódź [b.r.w.].
• Sprawozdanie Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami za rok 1918, Łódź [b.r.w.].
• Szymański M.J., Wojenny chleb (nie)powszedni. Łódź w niemieckim systemie zaopatrzenia w produkty i surowce zbożowe na terenie okupowanego Królestwa Polskiego podczas I wojny, [w:] J.A. Daszyńska (red.), Operacja Łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy, Łódź 2011.
• Tow. Opieki nad sierotami, „Rozwój” 1908, nr 260.
• Z Żyd. Domu Sierot, „Nowy Kurjer Łódzki” 1916, nr 83.

Identifiers

ISSN

2082-9019

ISSN

2300-5866

ISBN

978-83-62618-16-3