Indywidualizm w filozofii społecznej Charlesa Taylora

• Authors: Damian Barnat

Title variants

EN

Individualism in Charles Taylor’s social philosophy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiam poglądy Charlesa Taylora dotyczące pojęcia indywidualizmu w filozofii społeczno-politycznej. Stanowisko Taylora zostaje pokazane w oparciu o krytyczne argumenty, które kanadyjski filozof wysunął pod adresem „teorii uprawnień” R. Nozicka, „negatywnego pojęcia wolności” I. Berlina oraz postulatu „neutralności państwa wobec koncepcji dobrego życia” wysuwanego przez współczesnych myślicieli liberalnych (J. Rawls, B. Ackerman, R. Dworkin). Nicią przewodnią artykułu jest próba pokazania, iż remedium na publiczne niebezpieczeństwa wynikające z indywidualizmu (atomizacja i instrumentalizacja wspólnotowych więzi, groźba utraty wolności politycznej) nie musi wiązać się z dyskredytacją indywidualizmu, ale może być upatrywane w samym tym pojęciu. W ujęciu Taylora indywidualizm jest bowiem moralnym ideałem, który posiada pozapodmiotowe warunki sensowności to jest: wymogi stawiane przez dialogiczność natury ludzkiej oraz przez horyzont znaczeń.

EN

The paper describes Charles Taylor’s views concerning the notion of individualism in social and political philosophy. Taylor’s position in this matter is presented against Nozick’s theory of entitlement, Berlin’s concept of negative freedom, as well as the idea of state neutrality regarding the concept of the good life put forward by such contemporary liberal thinkers as Rawls, Dworkin, and Ackerman. The focal point of the paper is to show that the remedy for the public malaises resulting from individualism (the atomization of social bonds, the threat of loosing political freedom) does not have to lie in the discreditation of individualism but can be found in a certain interpretation of it. According to Taylor, individualism can be seen as a moral ideal whose proper fulfillment has the following conditions of possibility: the demands posed by our dialogical nature and by the horizon of meaning.

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2009
• Issue: 20
• Pages: 1-36

Contributors

author

Damian Barnat

References

• Abbey [2001] – R. Abbey, Charles Taylor, Princeton University Press, 2001.
• Ackerman [1980] – B. Ackerman, Social Justice in The Liberal State, Yale University Press, New Haven 1980.
• Berlin [1991] – I. Berlin, Dwie koncepcje wolności, przeł. D. Grinberg, [w:] tenże, Dwie koncepcje wolności i inne eseje, wyb. i oprac. J. Jedlicki, Res Publica, Warszawa 1991, s. 108-192.
• Berlin [2000] – I. Berlin, Wstęp, przeł. D. Lachowska, [w:] tenże, Cztery eseje o wolności, przeł. D. Grinberg, D. Lachowska, J. Łoziński, Zysk i S-ka, Poznań 2000, s. 7-62.
• Buchanan [1975] – J.M. Buchanan, The Limits of Liberty, The University of Chicago Press, Chicago 1975.
• Dworkin [1986] – R. Dworkin, A Matter of Principle, Clarendon Press, Oxford 1986. Frankfurt [1971] – H. Frankfurt, Freedom of the Will and the Concept of a Person, “Journal of Philosophy”, (67:1), January 1971, s. 5-20.
• Gauthier [1986] – D. Gauthier, Morals by Agreement, Clarendon Press, Oxford 1986.
• Gawkowska [2004] – A. Gawkowska, Biorąc wspólnotę poważnie? Komunitarystyczne krytyki liberalizmu, IFiS PAN, Warszawa 2004.
• Gawkowska [2004a] – A. Gawkowska, Komunitaryzm, [w:] Słownik społeczny – praca zbiorowa, red. B. Szlachta, Wyd. WAM, Kraków 2004, s. 560-573.
• Hobbes [1954] – T. Hobbes, Lewiatan, przeł. Cz. Znamierowski, PWN, Kraków 1954.
• Kuniński [1999] – M. Kuniński, Podmiot moralny a trwałość wspólnoty politycznej. O Hayekowskiej wizji człowieka i polityki, [w:] Liberalizm u schyłku XX wieku, red. J. Miklaszewska, Wyd. Meritum, Kraków, 1999, s. 319-348.
• Kwiek [1997] – M. Kwiek, Indywidualizm jako ideał moralny (czytając Charlesa Taylora), [w:] Kulturowe konteksty idei filozoficznych, red. A. Pałubicka, Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań 1997, s. 21-36.
• Kymlicka [1998] – W. Kymlicka, Współczesna filozofia polityczna. Wprowadzenie, przeł. A. Pawelec, Znak, Kraków 1998.
• Larmore [1987] – Ch. Larmore, Patterns of Moral Complexity, Cambridge University Press, Cambridge 1987.
• Legutko [1999] – R. Legutko, Sir Isaiah – liberał naiwny, [w:] tenże, O czasach chytrych i prawdach pozornych, Wyd. Stalky i Spółka, Kraków 1999, s. 69-75.
• Lovejoy [1999] – A.O. Lovejoy, Wielki łańcuch bytu, przeł. A. Przybysławski, Wyd. KR, Warszawa 1999.
• Macpherson [1962] – C.B. Macpherson, The Political Theory of Possessive Individualism, University of Toronto Press 1962.
• Miklaszewska [1994] – J. Miklaszewska, Libertariańskie koncepcje wolności i własności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1994.
• Miklaszewska [1999] – J. Miklaszewska, Libertariańska teoria państwa, [w:] Liberalizm u schyłku XX wieku, red. taż, Wyd. Meritum, Kraków 1999, s. 39-58.
• Miklaszewska [2004] – J. Miklaszewska, Liberalizm, [w:] Słownik społeczny – praca zbiorowa, red. B. Szlachta, Wyd. WAM, Kraków 2004, s. 621-636.
• Mill [1999] – J.S. Mill, O wolności, przeł. A. Kurlandzka, Wyd. Akme, Warszawa 1999. Mulhall [2004] – S. Mulhall, Articulating the Horizons of Liberalism. Taylor’s Political Philosophy, [w:] Charles Taylor. Contemporary Philosophy in Focus, red. R. Abbey, Cambridge University Press 2004, s. 105-126.
• Nowak [2008] – W.M. Nowak, Spór o nowoczesność w poglądach Charlesa Taylora i Alasdaira MacIntyre’a. Analiza krytyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
• Nozick [1999] – R. Nozick, Anarchia, państwo, utopia, przeł. P. Maciejko, M. Szczubiałka, Aletheia, Warszawa 1999.
• Pawelec [1998] – A. Pawelec, Metafizyk w świecie polityki. Poglądy Charlesa Taylora, „Znak” (nr 61) 1998, s. 86-93.
• Prostak [2005] – R. Prostak, Liberalna autonomia, komunitarystyczna heteronomia. Charles Tay- lor jako krytyk Teorii sprawiedliwości Johna Rawlsa, [w:] Aktualność wolności. Wybór tekstów, red. B. Misztal, M. Przychodzeń, Aletheia, Warszawa 2005, s. 239-266.
• Rawls [1994] – J. Rawls, Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, PWN, Warszawa 1994.
• Sandel [1982] – M. Sandel, Liberalism and Limits of Justice, Cambridge University Press, Cambridge 1982.
• Sandel [2004] – M. Sandel, Republika proceduralna i nieuwarunkowana jaźń, [w:] Komunitarianie. Wybór tekstów, red. P. Śpiewak, przeł. P. Rymarczyk, T. Szubka, Biblioteka Polityczna Aletheia, t. XVI, ALETHEIA, Warszawa 2004, s. 71-90.
• Szahaj [2000] – A. Szahaj, Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska”, Aletheia, Warszawa 2000.
• Szahaj, Jakubowski [2005] – A. Szahaj, M.N. Jakubowski, Filozofia polityki, PWN, Warszawa 2005.
• Szlachta [2004] – B. Szlachta, Indywidualizm, [w:] Słownik społeczny – praca zbiorowa, red. tenże, Wyd. WAM, Kraków 2004, s. 412-446.
• Śpiewak [2004] – P. Śpiewak, Poszukiwanie wspólnot, [w:] Komunitarianie. Wybór tekstów, red. tenże, przeł. P. Rymarczyk, T. Szubka, Biblioteka Polityczna Aletheia, t. XVI, ALETHEIA, Warszawa 2004 s. 5-15.
• Środa [2003] – M. Środa, Indywidualizm i jego krytycy. Współczesne spory między liberałami, komunitarianami i feministkami na temat podmiotu, wspólnoty i płci, Aletheia, Warszawa 2003.
• Polanowska-Sygulska [1998] – B. Polanowska-Sygulska, Filozofia wolności Isaiaha Berlina, Znak, Kraków 1998.
• Taylor [1984] – Ch. Taylor, Hegel: History and Politics, [w:] Liberalism and Its Critics, red. M. Sandel, Basil Blackwell, Oxford 1984, s. 177-197.
• Taylor [1985a] – Ch. Taylor, Atomism, [w:] tenże, Philosophical Papers 2, Philosophy and Human Sciences, Cambridge University Press, Cambridge 1985, 187-210.
• Taylor [1985b] – Ch. Taylor, What is Human Agency? [w:] tenże, Human Agency and Language. Philosophical Papers 1, Cambridge University Press, Cambridge 1985, s. 15-44.
• Taylor [1985c] – Ch. Taylor, What’s Wrong with Negative Liberty? [w:] tenże, Philosophical Papers 2, Philosophy and Human Sciences, Cambridge University Press, Cambridge 1985, s. 211-229.
• Taylor [1993] – Ch. Taylor, Teoria społeczna jako praktyka, przeł. D. Lachowska, [w:] Świat przeżywany. Fenomenologia i nauki społeczne, red. Z. Krasnodębski, PIW, Warszawa 1993, s. 347-408.
• Taylor [1994] – Ch. Taylor, Kiedy mówimy: społeczeństwo obywatelskie, przeł. A. Pawelec, [w:] Europa i społeczeństwo obywatelskie. Rozmowy w Castel Gandolfo, red. K. Michal- ski, Znak, Kraków 1994, s. 54-80.
• Taylor [1995] – Ch. Taylor, Politics of Recognition, [w:] tenŜe, Philosophical Arguments, Harvard University Press, Cambridge 1995, s. 225-256.
• Taylor [1996] – Ch. Taylor, Polityka liberalna a sfera publiczna, przeł. A. Pawelec, [w:] Społeczeństwo liberalne. Rozmowy w Castel Gandolfo, red. K. Michalski, Znak, Kraków 1996, s. 19-58.
• Taylor [2001a] – Ch. Taylor, Samointerpretujące się zwierzęta, przeł. A. Sierszulska, [w:] Filozofia podmiotu. Fragmenty Filozofii Analitycznej, red. J. Górnicka-Kalinowska, t. VIII, Aletheia, Warszawa 2001, s. 261-295.
• Taylor [2001b] – Ch. Taylor, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przekład zbiorowy pod redakcją T. Gadacza, Wyd. PWN, Warszawa 2001.
• Taylor [2002] – Ch. Taylor, Etyka autentyczności, przeł. A. Pawelec, Znak, Kraków 2002.
• Taylor [2004] – Ch. Taylor, Nieporozumienia wokół debaty liberalno-komunitariańskiej, [w:] Komunitarianie. Wybór tekstów, red. P. Śpiewak, przeł. P. Rymarczyk, T. Szubka, Biblioteka Polityczna Aletheia, t. XVI, ALETHEIA, Warszawa 2004, s. 37-69.
• Tocqueville [2005] – A. de Tocqueville, O demokracji w Ameryce, przeł. B. Janicka i M. Król, Fundacja Aletheia, Warszawa 2005.
• Weber [1998] – M. Weber, Nauka jako zawód i powołanie, przeł. P. Dybel, [w:] Max Weber polityka jako zawód i powołanie, przedmowa, wstęp i opracowanie Z. Krasnodębski przekład A. Kopacki, P. Dybel, Wyd. Znak, Kraków 1998, 111-140.
• Weber [2004] – M. Weber, Wprowadzenie, [w:] Max Weber. Racjonalność, władza, odczarowanie, wybór, wstęp, przekład M. Holona, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004, s. 64-97.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.20.2009.342