Filozofia dziejów, historiozofia czy filozofia historii? Próba definicji

• Authors: Piotr Wasyluk

Title variants

EN

The philosophy of history. An attempt to define the concept

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie specyfiki filozoficznej refleksji nad historią. W tym kontekście istotne staje się przedstawienie pojęć, którymi określa się ten rodzaj refleksji, a także obejmowany przez nią zakres problemowy. Filozofię dziejów, historiozofię i filozofię historii, należy więc rozpatrywać z konkretnej perspektywy badawczej, chociaż w potocznym rozumieniu pojęcia te stosowane są zamiennie.

EN

The aim of this article is to show the peculiar character of philosophical reflection on history. In this context, it is important to present notions which will allow us define this type of reflection and its scope of interest. The philosophy of the history and historiosophy refer to distinct perspectives, although in the common understanding these notions are practically interchangeable.

Keywords

PL

filozofia dziejów; historiozofia; filozofia historii; dzieje; historia; przeszłość; F. M. A. Wolter; A. N. Condorcet

EN

philosophy of history; historiosophy; history; the past

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2012
• Issue: 32
• Pages: 215-231

Contributors

author

Piotr Wasyluk

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

References

• Angehrn [2007] – E. Angehrn, Filozofia dziejów, tłum. J. Marzęcki, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2007.
• Bagby [1975] – P. Bagby, Kultura i historia. Prolegomena do porównawczego badania cywilizacji, tłum. J. Jedlicki, PIW, Warszawa 1975.
• Balthasar [1996] – H.U. Balthasar, Teologia dziejów, tłum. J. Zychowicz, Wydawnictwo Znak, Kraków 1996.
• Barraclough [1962] – G. Barraclough, Scientific Method and the Work of the Historian, [w:] Logic, Methodology and Philosophy of Science, red. E. Nagel, P. Suppes, A. Tarski, Stanford University Press, Stanford 1962, s. 584-594.
• Bartnik [1987] – Cz. Bartnik, Historia ludzka i Chrystus, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1987.
• Bury [2006] – J.B. Bury, Idea of Progress. An Inquiry into it’s Origin and Growth, Bibliobazar, Charleston 2006.
• Cieszkowski [2007] - A. Cieszkowski, Prolegomena do historiozofii, PTPN, Poznań 2007.
• Czarnecki [1981] – Z.J. Czarnecki, Przyszłość i historia. Studia nad historyzmem i ideą prospekcji dziejowej w historii filozofii, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981.
• Domańska [1994] – E. Domańska, Filozoficzne rozdroża historii, [w:] E. Domańska, J. Topolski, W. Wrzosek, Między modernizmem a postmodernizmem. Historiografia wobec zmian w filozofii historii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1994, s. 17-30.
• Dray [1993] – W.H. Dray, Philosophy of History, Prentice Hall, Upper Saddle River 1993.
• Edelstein [1967] – L. Edelstein, Idea of Progress in Classical Antiquity, The Johns Hopkins Press, Baltimore, Maryland 1967.
• Eliade [1998] – M. Eliade, Mit wiecznego powrotu, tłum. K. Kocjan, Wydawnictwo KR, Warszawa 1998.
• Feigl [1953] – H. Feigl, The Scientific Outlook: Naturalism and Humanism, [w:] Readings in the Philosophy of Science, red. H. Feigl and M. Brodbeck, Appleton-Century-Croft Inc., New York 1953, s. 8-20.
• Flint [1874] – R. Flint, Philosophy of History in Europe, vol. 1: Philosophy of History in France and Germany, William Blackwood and Sons, Edinburgh and London 1874.
• Fuller [2000] – S. Fuller, Social Epistemology: A Philosophy of Sociology or a Sociology of Philosophy, [w:] „Sociology” Vol. 34, No. 3:2000, s. 573-578.
• Haldane [1914] – R.B. Haldane, The Meaning of Truth in History, University of London Press Ltd., London 1914.
• Hempoliński [1989] – M. Hempoliński, Filozofia współczesna. Wprowadzenie do zagadnień i kierunków, PWN, Warszawa 1989.
• Husserl [1993] – E. Husserl, Kryzys europejskiego człowieczeństwa a filozofia, tłum. J. Sidorek, Biblioteka ALETHEIA, Warszawa 1993.
• Jakubowski [2004] – M.N. Jakubowski, Ciągłość historii i historia ciągłości. Polska filozofia dziejów, Wydawnictwo UMK, Toruń 2004.
• Ker [1909] – W.P. Ker, On the Philosophy of History, James MacLehose and Sons, Glasgow 1909.
• Kuderowicz [1973] – Z. Kuderowicz, Filozofia dziejów, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.
• Litwin [1977] – J. Litwin, Przedmowa, [w:] Zagadnienia historiozoficzne, red. J. Litwin, Ossolineum, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1977, s. 5-8.
• Lloyd [1988] – G.E.R. Lloyd, Czas w myśli greckiej, tłum. B. Chwedeńczuk, [w:] Czas w kulturze, red. A. Zajączkowski, PIW, Warszawa 1988, s. 207-260.
• Löwith [2002] – K. Löwith, Historia powszechna i dzieje zbawienia. Teologiczne przesłanki filozofii dziejów, tłum. J. Marzęcki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2002.
• Moszczeńska [1968] – W. Moszczeńska, Metodologia historii. Zarys krytyczny, PWN, Warszawa 1968.
• Nietzsche [2003] – F. Nietzsche, Niewczesne rozważania, tłum. L. Staff, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2003.
• Nordau [1911] - M. Nordau, The Interpretation of history, tłum. M.A. Hamilton, Moffat, Yard and Company, New York 1911.
• Nowak [2002] – W.M. Nowak, Robina G. Collingwooda filozofia historii, Wydawnictwo KUL, Lublin 2002.
• Piskozub [1994] – A. Piskozub, Między historiozofią a geozofią. Szkice z filozofii czasoprzestrzeni ludzkiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1994.
• Swieżawski [1966] – S. Swieżawski, Zagadnienie historii filozofii, PWN Warszawa 1966.
• Swieżawski [1978] – S. Swieżawski, Człowiek i tajemnica, Wydawnictwo Znak, Kraków 1978.
• Teggart [1916] – F. Teggart, Prolegomena to History. The Relation of History to Literature, Philosophy, and Science, University of California Press, Berkeley 1916.
• Topolski [1984] – J. Topolski. Metodologia historii, PWN, Warszawa 1984.
• Topolski [1976] – J. Topolski, Świat bez historii, Wiedza Powszechna, Warszawa 1976.
• Topolski [1978] – J. Topolski, Rozumienie historii, PIW, Warszawa 1978.
• Voltaire [1901a] – Voltaire, Essays on Literature, [w:] The Works of Voltaire. A contemporary Version, Vol. XXXVII, tłum. W.F. Fleming, ed. J. Morley, The Werner Company, Paris. London. New York. Chicago 1901.
• Voltaire [1901b] – Voltaire, History of Charles XII in Two Volumes, Vol. I, [w:] The Works of Voltaire. A contemporary Version, Vol. XX, tłum. W.F. Fleming, ed. J. Morley, The Werner Company, Paris. London. New York. Chicago 1901.
• Voltaire [1901c] – Voltaire, Philosophical Dictionary in Ten Volumes, Vol. VI, [w:] The Works of Voltaire. A contemporary Version, Vol. X, tłum. W.F. Fleming, ed. J. Morley, The Werner Company, Paris. London. New York. Chicago 1901.
• Wichrowski [1995] – M. Wichrowski, Spór o naturę czasu historycznego (Od Hebrajczyków do śmierci Fryderyka Nietzchego), Wydawnictwo Semper, Warszawa 1995.
• Withrow [1988] – G.J. Withrow, Czas w dziejach. Poglądy na czas od prehistorii po dzień dzisiejszy, tłum. B. Orłowski, Prószyński i S-ka, Warszawa 1988.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.32.2012.484