Tendencje rozwoju pasma północnego obszaru metropolitalnego Warszawy

• Authors: Jan Maciej Chmielewski , Agnieszka Turek , Agnieszka Kardaś

Title variants

EN

Development trends of the northern part of the Warsaw metropolitan area

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie procesu zmian, jakie od lat 70. XX w. do roku 2012 zachodziły na obszarach aglomeracji miejskich w Polsce. Cechą charakterystyczną tego procesu była zauważalna tendencja do społeczno-gospodarczej koncentracji funkcji w tych obszarach z równoczesną dekoncentracją ich zagospodarowania. Pod tym względem charakterystyczny jest Warszawski Zespół Miejski (WZM). Odnotowuje się na całym jego obszarze wzrost wskaźników gospodarczych oraz zaludnienia, przede wszystkim w gminach podstołecznych, przy równoczesnym rozpraszaniu się zabudowy na terenach wiejskich, liniową obudową dróg i słabnięciem znaczenia centrów miast otaczających Warszawę. Artykuł ma ukazać te tendencje w gminach północnego pasma rozwoju WZM. Badaniom poddano procesy zachodzące na obszarach trzech miast: Legionowa, Nowego Dworu Mazowieckiego i Zakroczymia oraz w gminach wiejskich Jabłonna i Wieliszew. Wyniki skonfrontowano ze zmianami zachodzącymi w południowej strefie aglomeracji, tj. gminach powiatu piaseczyńskiego. Zbadane procesy zostały porównane z propozycjami i ustaleniami wynikającymi z koncepcji planistycznych WSW, opracowywanych w badanym okresie. Nasilający się proces suburbanizacji, noszący znamiona dezurbanizacji zagospodarowania przestrzennego, wpływa na efektywność nowo powstałych struktur zabudowy i rangę ośrodków usługowych, a także wykazuje zawodność długoterminowych koncepcji planistycznych niepopartych szczegółowymi analizami i badaniami.

EN

The aim of the article is to present the process of changes which occurred from the 1970s until 2012 in the areas of urban agglomerations in Poland. In contemporary agglomerations in Poland, their socio-economic function is centralized while land use and building development become progressively decentralized, which results in dynamic growth of the central metropolitan area, and in simultaneous deurbanization of its zone of influence. The described problem is typical of the Warsaw Urban Agglomeration (Warszawski Zespół Miejski, WZM), where the population of the metropolitan zone increases while the importance of the surrounding towns, particularly in their central areas, decreases. The objective of this paper is to present these contemporary trends in the communes of the northern zone of WZM. The analysis involves three towns: Legionowo, Nowy Dwór Mazowiecki, and Zakroczym, and two communes – Jabłonna and Wieliszew. The results are compared with relevant changes occurring in the communes of the Piaseczno district. The examined processes are also confronted with the proposals and arrangements included in planning concepts prepared in different periods for the agglomeration. The escalating suburbanization, characterized by deurbanization visible in spatial planning, affects the effectiveness of newly created building developments and their rank of service centres, and also shows the failure of long-term planning, which is not supported by detailed analysis and research.

Keywords

PL

Obszar Metropolitalny Warszawy; Warszawski Zespół Miejski; północne pasmo rozwojowe; dekoncentracja zagospodarowania; strefa podmiejska

EN

Warsaw Metropolitan Area; Warsaw Urban Agglomeration; northern zone of development; deconcentration of land use; suburban zone

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2014
• Issue: 2(56)
• Pages: 68-94

Contributors

author

Jan Maciej Chmielewski

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii, Katedra Gospodarki Przestrzennej i Nauk o Środowisku Przyrodniczym

author

Agnieszka Turek

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii, Katedra Gospodarki Przestrzennej i Nauk o Środowisku Przyrodniczym

author

Agnieszka Kardaś

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii, Katedra Gospodarki Przestrzennej i Nauk o Środowisku Przyrodniczym

References

• Brzeszkiewicz-Kowalska B., 2011, Opracowanie ekofizjograficzne do Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego, Warszawa: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie.
• Buczek G., 2005, „Przyszłość Warszawy – zmieniające się cele strategii rozwoju i polityki przestrzennej stolicy Polski”, Kronika Warszawy, t. 32, s. 9–16.
• Chmielewski J., Syrkus S., 1935, Warszawa funkcjonalna, Warszawa: Stowarzyszenie Architektów Polskich.
• Chmielewski J.M., 2002, Osiągnięcia i perspektywy warszawskiego środowiska urbanistów i planistów przestrzennych (u progu 80-lecia TUP), Warszawa: Oddział Warszawski Towarzystwa Urbanistów Polskich, s. 58–73.
• Chmielewski J.M. (red.), 2004, Atlas historyczny Warszawy: Plany zagospodarowania przestrzennego z lat 1916–2002, Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Archiwum Państwowego m.st. Warszawy.
• Chmielewski J.M., 2002, „Dezurbanizacja niweczy ład przestrzenny”, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 47, z. 3, s. 243–250.
• Chmielewski J.M., Majewska A., 2009, „Procesy urbanizacyjne na gruntach rolnych w strefie podmiejskiej Warszawy”, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 54, z. 1, s. 22–40.
• Degórska B., Deręgowska A., 2008, Zmiany krajobrazu Obszaru Metropolitalnego Warszawy na przełomie XX i XXI wieku, seria Atlas Warszawy, z. 10, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania (IGiPZ) PAN.
• Dziewulski S., 1961, Studium planu kierunkowego z roku 1961–1962, Warszawa: Pracownia Urbanistyczna Warszawy.
• Gutry-Korycka M. (red.), 2005, Urban Sprawl. Warsaw Agglomeration Case Study, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Jastrzębski B., 1963, Techniczno-ekonomiczne studium kierunków rozwoju przestrzennego m.st. Warszawy w okresie planu perspektywicznego 1965–1980, Warszawa.
• Kaczorowski M., 1974, Plan przestrzennego zagospodarowania kraju do roku 1990, Biuletyn KPZK PAN, z. 85.
• Kolipiński B., 2010, „Ocena Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego”, Projekt, Warszawa: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie.
• Korcelli-Olejniczak E., 2012, Region metropolitalny – pojęcie, struktura przestrzenna, dynamika, Warszawa: IGiPZ PAN.
• Lorens P. (red.), 2005, Problem suburbanizacji, Warszawa: Wydawnictwo Urbanista. Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), 2010, Zarządzanie rozwojem przestrzennym miast, Gdańsk: Wydawnictwo Urbanista.
• Malisz B. (red.), 1978, 40 lat planowania struktury przestrzennej Polski, „Studia” KPZK PAN, t. LXIV.
• Mantey D., 2013, „Pułapka suburbanizacji, czyli o planach migracyjnych młodych piaseczan”, Przegląd Geograficzny, t. 85, z. 2, s. 271–289.
• Masica, K., Mucha, K., Wesołowska, J., Wiśniewska, B., Analiza wschodniej części Obszaru Metropolitalnego Warszawy, praca stworzona na zaliczenie Podyplomowego Studium Urbanistyki i Gospodarki Przestrzennej, Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej.
• Perspektywiczny plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Stołecznego Warszawskiego, 1977, Warszawa: Biuro Planowania Rozwoju Warszawy.
• Plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta stołecznego Warszawy, 1992, http://www.architektura.um.warszawa.pl/plan1992 [dostęp: 24.03.2013].
• Plan rozwoju lokalnego miasta Nowy Dwór Mazowiecki na lata 2008–2015 z rozszerzoną prognozą do roku 2020, 2008, http://bip.nowydwormaz.pl/public/get_file_contents.php?id=7275 [dostęp: 24.03.2013].
• Plan rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego Warszawskiego Zespołu Miejskiego do roku 1990, cz.1: Podstawowe złożenia, Projekt, 1975, Warszawa: Naczelny Architekt Warszawy, Główny Architekt Województwa Warszawskiego, Biuro Planowania Rozwoju Warszawy, Wojewódzka Pracownia Urbanistyczna w Warszawie, Pracownia Planu Regionalnego Warszawy i Województwa Warszawskiego.
• Raport o stanie gminy Jabłonna, http://www.jablonna.pl/gmina/pliki/prezentacja////raport_o_stanie_gminy.pdf [dostęp: 02.04.2013].
• Rutkiewicz , J., 1974, Warianty „strategii” opracowane w ramach planu rozwoju WZM na 1990 r., Warszawa: Biuro Planowania Rozwoju Warszawy.
• Sławiński T., 2011, Studium planu zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego Warszawy, Warszawa: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego.
• Smętkowski M., 2007, „Delimitacja obszarów metropolitalnych – nowe spojrzenie”, w: G. Gorzelak, A. Tucholska (red.), Rozwój, region, przestrzeń, Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
• Stołeczna Komisja Planowania, Naczelny Architekt Warszawy, 1978, Perspektywiczny plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Stołecznego Warszawskiego, Warszawa: Biuro Planowania Rozwoju Warszawy.
• Studium możliwości rozwoju Obszaru Metropolitalnego Warszawy. Raport końcowy, 1995, Warszawa: Biuro Zarządu m. st. Warszawy, Urząd Wojewódzki w Warszawie.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Nowy Dwór Mazowiecki, 1999, http://bip.nowydwormaz.pl/public/popup.php?id_menu_item=43442 [dostęp: 24.03.2013].
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wieliszew,
• 2000, Łódź, http://www.bip.wieliszew.pl/public/popup.php?id_menu_item=82230 [dostęp: 25.03.2013].
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zakroczym, 2011, Warszawa–Zakroczym: Biuro Planowania Rozwoju Warszawy, http://www.zakroczym.pl/667-Studium.htm, [dostęp: 25.03.2013].
• Śleszyński, P., 2011, „Oszacowanie rzeczywistej liczby ludności gmin województwa mazowieckiego z wykorzystaniem danych ZUS”, Studia Demograficzne, nr 2 (160), s. 35–57.
• Śleszyński, P., 2012, Warszawa i Obszar Metropolitalny Warszawy a rozwój Mazowsza, seria Trendy Rozwojowe Mazowsza, nr 8, Warszawa: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie.
• Towarzystwo Urbanistów Polskich, 1990, Plany urbanistyczne Warszawy, Warszawa: Oddział Warszawski TUP.
• Trębacz, P., 2009, Związki międzygminne na obszarach metropolitalnych na przykładzie południowej strefy podmiejskiej Warszawy (praca doktorska), Warszawa: Politechnika Warszawska.
• Wilski J., Kowalewski A., Chmielewski J.M., Karbownik W., 1972, Opracowanie wariantowe koncepcji rozwoju WZM, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.7366/1509499525604