Psychologiczne koncepcje przebaczenia w relacjach międzyludzkich

• Authors: Zarzycka Beata

Title variants

EN

Psychological Concepts of Forgiveness in Interpersonal Relations

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przebaczenie ma długą historię rozważań na polu filozofii i teologii, zwłaszcza teologii chrześcijańskiej. W psychologii wzrost zainteresowania problematyką przebaczenia datuje się na koniec lat 80. XX wieku. Miało ono swoje źródło przede wszystkim w praktyce klinicznej. Psychologowie praktycy dostrzegli możliwość zastosowania przebaczenia w terapii osób skrzywdzonych, zwłaszcza ofiar nadużyć seksualnych, kazirodztwa i przemocy domowej. Badacze poczynili z kolei postępy w definiowaniu i pomiarze przebaczenia, a także w eksploracji jego predyktorów i funkcji w obszarze dobrostanu oraz jakości życia. Celem prezentowanego artykułu jest ukazanie zjawiska przebaczenia w perspektywie psychologicznej. Część pierwsza zawiera przegląd definicji przebaczenia wypracowanych na obszarze psychoterapii, psychologii pastoralnej, psychologii społecznej i rozwojowej. Następnie przedstawiono psychologiczne modele przebaczenia oraz metody jego pomiaru. Ostatnia część zawiera omówienie niektórych rezultatów badań nad psychospołecznymi korelatami przebaczenia oraz jego związkiem ze wskaźnikami zdrowia psychicznego i dobrostanu.

EN

In philosophy and theology, in particular Christian theology, the notion of forgiveness has been discussed since a long time ago. In psychology, the increase in interest in forgiveness is dated back to the end of the 80’s of the 20th century. It had its origins in the clinical practice. On  one hand, practitioners of psychology noticed that it is possible to apply forgiveness in the therapy of those who were wronged, in particular those who fell victim to sexual abuse, incest and domestic violence. Researchers of psychology, on the other hand, took steps to define and measure forgiveness, and to explore its predictors and functions in the area of well-being and the quality of life. The aim of the present research is showing forgiveness from the psychological perspective. The first part includes the overview of definitions of forgiveness elaborated within psychotherapy, pastoral psychology, social psychology and developmental psychology. Next, the authors presented psychological models of forgiveness and methods of its measurement. The last part includes the preview of certain results of research on psychological-social correlates of forgiveness and on its relationship with the indicators of mental health and well-being.

Keywords

PL

przebaczenie w psychologii; modele przebaczenia; pomiar przebaczenia; korelaty przebaczenia

EN

forgiveness in psychology; models of forgiveness; measurement of forgiveness; correlates of forgiveness

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2016
• Volume: 1/37
• Pages: 163-181

Contributors

author

Zarzycka Beata

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Augsburger, David W. Sztuka przebaczania. Warszawa: Vocatio, 1995.
• Bartczuk, Rafał P. „Postawa religijna a gotowość do przebaczenia. Badania empiryczne”. Niepublikowana praca magisterska, Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1999.
• Benson, Colleen K. „Forgiveness and the psychotherapeutic process”. Journal of Psychology and Christianity 11 (1992): 76–81.
• Droll, David M. „Forgiveness, Theory and research”. Niepublikowana rozprawa doktorska, Uniwersytet Nevady, 1984.
• Enright, Robert D. The Human Development Study Group, „Counseling with the forgiveness triad: On forgiving, receiving forgiveness, and self-forgiveness”. Counseling & Values 40, 2 (1996): 107–126.
• Enright, Robert D. „Piaget on the moral development of forgiveness: Identity or reciprocity?”. Human Development 37, 2 (1994): 63–80.
• Enright, Robert D. „The moral development of forgiveness”. Handbook of moral behavior and development 1 (1991): 123–152.
• Enright, Robert D, The Human Development Study Group, „The moral development of forgiveness”. W: Moral behavior and development, t. 1, red. William M. Kurtines, Jacob Gewirtz, 123–152. Hillsdale, NJ: Erlbaum, 1991.
• Enright, Robert D., Catherine T. Coyle. „Researching the process model of forgiveness within psychological interventions”. W: Dimensions of forgiveness: Psychological research and theological perspectives, red. Everett L. Worthington jr, 139–161. Philadelphia–London: Templeton Foundation Press, 1998.
• Enright, Robert D., Elizabeth A. Gassin, Ching-Ru Wu. „Forgiveness: A developmental view”. Journal of Moral Education 21 (1992): 99–114.
• Enright, Robert D., Maria JD Santos, Radhi Al-Mabuk. „The adolescent as forgiver”. Journal of adolescence 12, 1 (1989): 95–110.
• Fitzgibbons, Richard P. „The cognitive and emotive uses of forgiveness in the treatment of anger”. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training 23, 4 (1986): 629–633.
• Freedman, Suzanne R., Robert D. Enright. „Forgiveness as an intervention goal with incest survivors”. Journal of Consulting and Clinical Psychology 64, 5 (1996): 983–992.
• Freedman, Suzanne, Tiffany Zarifkar. „The Psychology of Interpersonal Forgiveness and Guidelines for Forgiveness Therapy: What Therapists Need to Know to Help Their Clients Forgive”. Spirituality in Clinical Practice, DOI: http:// dx.doi.org/10.1037/scp0000087.
• Gartner, John. „The capacity to forgive: An object relations perspective”. Journal of Religion and Health 27, 4 (1988): 313–320.
• Gruszecka, Eufrozyna. „Trudności w wybaczaniu krzywd osobistych”. Nowiny Psychologiczne 1 (1996): 41–55.
• Jacyniak, Aleksander, Zenomena Płużek. Świat ludzkich kryzysów. Kraków: WAM, 2006.
• Kaminer, Debra, Dan J. Stein, Irene Mbanga, Nompumelelo Zungu-Dirwayi. „Forgiveness: Toward an integration of theoretical models”. Psychiatry 63,4 (2000): 344–357.
• Kelly, George A. The psychology of personal constructs. New York: Norton, 1955.
• Kohlberg, Lawrence. „Moral stage and moralization: The cognitive-developmental approach to socialization”. W: Moral development and behavior: Theory, research, and social issues, red. Thomas Lickona, 31–53. New York: Holt, Rinehart and Winston, 1976.
• Kohlberg, Lawrence. „The cognitive-developmental approach to moral education”. Phi Delta Kappan. A Special Issue on Moral Education 56, 10 (1975): 670–677.
• Lapsley, James N. „Reconciliation, forgiveness, lost contracts”. Theology Today 23, 1 (1966): 44–59.
• Lin, Wei Neng, Robert D. Enright, John S. Klatt. „A forgiveness intervention for Taiwanese young adults with insecure attachment”. Contemporary Family Therapy 35, 1 (2013): 105–120.
• Linn, Dennis, Matthew Linn. Uzdrawianie ludzkich zranień poprzez pięć etapów przebaczenia. Kraków: Wydawnictwo M, 1993.
• Martin, Arthur J. „A realistic theory of forgiveness”. W: The return to reason, red. John Wild, 313–332. Chicago: Henry Regnery, 1953.
• McCullough, Michael E. „Forgiveness as human strength: Theory, measurement, and links to well-being”. Journal of Social and Clinical Psychology 19, 1 (2000): 43–55.
• McCullough, Michael E., Charlotte van Oyen Witvliet. „The Psychology of Forgiveness”. W: Handbook of positive psychology, red. Charles R. Snyder, Shane J. Lopez, 446–458. New York, NY: Oxford University Press, 2002.
• McCullough, Michael E., Chris K. Rachal, Steven J. Sandage, Everett R. Worthington, Susan Wade Brown, Terry L. Hight. „Interpersonal forgiving in close relationships: II. Theoretical elaboration and measurement”. Journal of Personality and Social Psychology 75, 6 (1998): 1586–1603.
• McCullough, Michael E., Everett L. Worthington. „Models of interpersonal forgiveness and their applications to counseling: Review and critique”. Counseling and Values 39, 1 (1994): 2–14.
• McCullough, Michael E., William T. Hoyt, Chris Rachal. „What we know (and need to know) about assessing forgiveness constructs”. W: Forgiveness: Theory, research, and practice, red. Michael E. McCullough, Kenneth I. Pargament, Carl E. Thoresen, 65–88. New York–London: The Guilford Press, 2000.
• Mellibruda, Jerzy. Pułapka niewybaczonej krzywdy (Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości. Polskie Towarzystwo Psychologiczne, 1995).
• Nelson, Michele K. „A new theory of forgiveness”. Niepublikowana rozprawa doktorska, Purdue University, 1992.
• Ostrowska, Krystyna. Wokół rozwoju osobowości i systemu wartości. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN, 1998.
• Pettitt, Guy A. „Forgiveness: A teachable skill for creating and maintaining mental health”. New Zealand Medical Journal 100 (1987): 180–182.
• Pingleton, Jared P. „The role and function of forgiveness in the psychotherapeutic process”. Journal of Psychology and Theology 17 (1989): 27–35.
• Rokeach, Milton. The nature of human values. New York: Free Press, 1973.
• Smith, Michael. „The psychology of forgiveness”. The Month 14 (1981): 301– –307.
• Trainer, Mary F. „Forgiveness: Intrinsic, role-expected, expedient, in the context of divorce”. Niepublikowana rozprawa doktorska, Boston University, 1981.
• Veenstra, Glenn. „Psychological Concepts of Forgiveness”. Journal of Psychology and Christianity 11 (1992): 160–169.
• Woydyłło, Ewa. Aby wybaczyć. Warszawa: Akuracik, 1998.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2016.009