Deprefiksacja czasownikowa w języku litewskim

• Authors: Ostrowski Norbert Ireneusz

Title variants

EN

Back-formation in the history of the Lithuanian prefixal verbs

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia rozwój kilku czasowników prefigowanych w języku litewskim (su-bradžióti ‘czynić źle’, iš-skìlti ‘rozpalać ogień’, at-vérti / už-vérti ‘otwierać / zamykać’, iš-réikšti ‘wyrażać coś, znaczyć’, ap-àkti ‘oślepnąć’) oraz ich stosunek do form nieprefigowanych (bradžióti ‘brodzić; postępować źle’, skìlti ‘rozpalać ogień’, vérti ‘nawlekać; przebijać; otwierać; zamykać’, réikšti ‘wyrażać; mieć znaczenie’, àkti ‘ślepnąć’). Cechą wspólną omawianej grupy jest deprefiksacja, rodzaj derywacji wstecznej ilustrowanej przez parę su-bradžióti → bradžióti. W jej wyniku czasownik nieprefigowany rozszerza swój zasób znaczeń o nowe pojęcie, pierwotnie ograniczone tylko do czasownika przedrostkowego.

EN

This paper discusses the development of several Lithuanian prefixal verbs (su-bradžióti ‘to do a wrong thing’, iš-skìlti ‘to strike spark’, at-vérti / už-vérti ‘to open / to close’, iš-réikšti ‘to express’, ap-àkti ‘to go blind’) and their relation to simplex forms (bradžióti ‘wade; do a wrong thing’, skìlti ‘to strike spark’, vérti ‘to thread; to prick; to open; to close’, réikšti ‘to express, to mean’, àkti ‘to go blind’). What these forms have in common is deprefixation, a kind of retrograde derivation exemplified by subradžióti → bradžióti.

Keywords

EN

Lithuanian language; diachrony; verb; morphology

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Acta Baltico-Slavica
• Year: 2014
• Volume: 38
• Pages: 172-181

Dates

published

2014-12-31

Contributors

author

Ostrowski Norbert Ireneusz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza [Adam Mickiewicz University], Poznań, Poland

References

• Drotvinas, V. (Red.). (1987). Lexicon Lithuanicum: Handschriftliches deutsch-litauisches Wörterbuch des 17. Jahrhunderts. Vilnius: Mokslas.
• Fraenkel, E. (1965). Litauisches etymologisches Wörterbuch (T. 2). Heidelberg: Carl Winter.
• Hauzenberga-Šturma, E. (1970). Ergänzende Bemerkungen zum baltischen -sta- Präsens. W V. Rūķe-Draviņa (Red.), Donum Balticum: To Professor Christian S. Stang on the occasion of his seventieth birthday (ss. 181–187). Stockholm: Almqvist & Wiksell.
• Kazak, A. (2011). XVI-XVII a. LDK tekstų veiksmažodinių hibridų problema. W J. Niewulis-Grablunas, J. Prusinowska, & E. Stryczyńska-Hodyl (Red.), Perspectives of Baltic Philology 2 (ss. 71–83). Poznań: Wydawnictwo Rys.
• Kösling, P. (1998). Die griechischen primären Jotpräsentien: Untersucht und dargestellt nach Formenbestand, Aktionsarten und Etymologie. Hamburg: Verlag Dr. Kovač.
• Lietuvių kalbos žodynas [LKŽ]. (1968-2002) (T. 1-20). Vilnius.
• Linde, S. B. (1814). Słownik Języka Polskiego (T. 6: U-Z). Warszawa: Wyd. u Autora i w Drukarni Xieży Piiarów.
• Maslov, J. S. (1959/1984). Zur Entstehungsgeschichte des slavischen Verbalaspektes. Zeitschrift für Slawistik, 4(1), 560–568. doi:10.1524/slaw.1959.4.1.560 [Wydanie ros.: Vozniknovenie kategorii sovershennogo i nesovershennogo vida. W: IU. S. Maslov. Ocherki po aspektologii (ss. 102-110). Leningrad: Izdatel’stvo Leningradskogo universiteta].
• Mühlenbachs, K. (1923-1932). Latviešu valodas vārdnīca [Lettisch-Deutsches Wörterbuch] [ME]. (J. Endzelīns, Red.) (T. 1-4). Riga: Hg. vom lettischen Bildungsministerium.
• Ostrowski, N. (2000). Lie. skilia semantinė raida. Baltistica, 35(2), 158.
• Ostrowski, N. (2001). Angeblich primäre Jotpräsentien im Litauischen. Historische Sprachforschung, 114(1), 177–190.
• Ostrowski, N. (2004). Keli veiksmažodžiai su -sk-, -šk- šaknyje. Baltistica, 39(2), 195–197.
• Ostrowski, N. (2006). Studia z historii czasownika litewskiego: iteratiwa, denominatiwa. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Pakalka, K. (Red.). (1997). Senasis Konstantino Sirvydo žodynas [SD1]. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas.
• Pakalka, K. et al. (1979). Dictionarium trium lingvarum, In usum Studiosae Iuventutis, Avctore (...) Constantino Szyrwid... (1642). Pirmasis lietuvių kalbos žodynas [SD3]. Vilnius: Mokslas.
• Palionis, J. (Red.). (2000). Mikalojaus Daukšos 1599 metų Postilė ir jos šaltiniai [Postilla Catholicka. Tái est: Iźguldimas Ewangeliu kiekwienos Nedelos ir szwętes per wissús metús. Per Kúnigą Mikaloiv Davkszą Kanonîką Médnikų... 1599] [DP]. Vilnius: Baltos lankos.
• Palionis, J., & Žukauskaitė, J. (Red.). (1983). Jonas Bretkūnas. Rinktiniai raštai [BIBLIA tatai esti Wissas Schwentas Raschtas, Lietuwischkai pergulditas per Janạ Bretkunạ [...] 1590.] [BB]. Vilnius: Mokslas.
• Rix, H., Kümmel, M., Zehnder, T., Lipp, R., & Schirmer, B. (Red.). (1998). Lexikon der indogermanischen Verben: die Wurzeln und ihre Primärstammbildungen [LIV]. Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag.
• Schwyzer, E. (1988). Griechische Grammatik (5. wyd., T. 2: Syntax und syntaktische Stilistik). München: Verlag C. H. Beck.
• Subačius, G. (Red.). (1993). Martynas Mažvydas. Katekizmas ir kiti raštai [Mž]. Vilnius: Baltos lankos.
• Vaillant, A. (1963). Quelques faits de dépréverbation. W T. Milewski, J. Safarewicz, & F. Sławski (Red.), Studia linguistica in honorem Thaddaei Lehr-Spławiński (ss. 153–165). Warszawa: PWN.
• Wiemer, B. (2001). Aspektual’nye paradigmy i leksicheskoe znachenie russkikh i litovskikh glagolov. Opyt sopostavleniia s tochki zreniia leksikalizatsii i grammatikalizatsii. Voprosy IAzykoznaniia, (2 mart-aprel’), 26–58.

Identifiers

DOI

10.11649/abs.2014.005