Miaskowscy o śmierci Wojciecha Gajewskiego. O twórczej relacji między utworam

• Authors: Oźlański Artur

Title variants

EN

Kasper and Wojciech Miaskowski on Wojciech Gajewski’s death. On a creative relation between compositions

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The author compares two funeral pieces by Kasper Miaskowski (Polish Kaliope to death by Wojciech Gajewski and his Epitaph) with a funeral speech preserved in a manuscript and read by Wojciech Miaskowski. It aims at praising late Wojciech Gajewski in order to verify similarities between the texts and, simultaneously, whether one may speak of a relation between them. In the article, essential similarities of inventive nature were indicated: authors used the same arguments to enhance the topos fortitudo et sapientia serving to praise the nobleman. Similarities also concern elocutions which are associated with the use of specific notions in identical contexts. These resemblances seem to prove the poet’s oratory skills. The author also focuses on differences in the elaboration of issues by writers, claiming that, following Maciej Kazimierz Sarbiewski’s opinion, the reason for this lies in different purposes of the speaker and the poet. Therefore, the differences resulted mainly from poetic generalisation which in the Renaissance period was also connected with ‘silva rerum, poetry. Moreover, an analysis of the funeral speech enables the author to gain complementary knowledge on Gajewski’s biography.

Keywords

PL

podobieństwa; retoryka; różnice; Wojciech Gajewski

EN

similarities; rhetoric; differences; Wojciech Gajewski

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2018
• Volume: 1 (8)
• Pages: 17-29

Dates

published

30-09-2018

Contributors

author

Oźlański Artur

• Uniwersytet Śląski

References

• [Anonim] (1999). Diariusz drogi Króla JMci Zygmunta III od szczęśliwego wyjazdu z Wilna pod Smoleńsk w roku 1609 a die 18 Augusta i fortunnego powodzenia przez lat dwie do wzięcia zamku Smoleńska w roku 1611. Oprac. J. Byliński. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Miaskowski, K. (1995). Epitafium temuż. W: idem, Zbiór rytmów (s. 315). Oprac. A. Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Instytut Badań Literackich.
• Miaskowski, K. (1995). Kalliope polska na śmierć Wojciecha Gajewskiego. W: idem, Zbiór rytmów (s. 312–315). Oprac. A. Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Instytut Badań Literackich.
• Miaskowski, W. (1864). Diariusz podróży do Perejasławia i traktowania tamtejszego z Chmielnickim panów komisarzów polskich przez Wojciecha Miaskowskiego, podkomorzego lwowskiego, spisany. W: J. Michałowski, Księga pamiętnicza (s. 369–385). Kraków: drukarnia C.K. Uniwersytetu.
• Miaskowski, W. (rkps BN BOZ 855). Dziękowanie na pogrzebie. Rkps Biblioteki Narodowej. Biblioteka Ordynacji Zamojskiej. Sygn. 855.
• Miaskowski, W. (rkps AGAD II/15). Na pogrzebie dziękowanie. Rkps Archiwum Głównego Akt Dawnych Archiwum Radziwiłłów. Sygn. II/15.
• Miaskowski, W. (rkps AHWil 2/40). Na pogrzebie P[ana] Wojciecha Gajewskiego, starosty ujskiego, dziękuje P[an] Wojciech Miaskowski, dworzanin J[ego] K[rólewskiej] M[ości]. Rkps Archiwum Historycznego w Wilnie. Sygn. 2/40.
• Miaskowski, W. (rkps KUL 3250). P[an] Wojciech Miaskowski, dworz[anin] K[róla] J[ego] M[ości], dziękuje gościom na pogrzebie P[ana] Wojciecha Gajewskiego, starosty ujskiego pod Smoleńskiem zabitego. Rkps Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Sygn. 3250.
• Miaskowski, W. (rkps AHWil 2/40). Tenże na przeprowadzenie tegoż ciała przez Poznanie. Rkps Archiwum Historycznego w Wilnie. Sygn. 2/40.
• Miaskowski, W. (rkps KUL 3250). Tenże na przeprowadzenie tegoż ciała przez Poznanie. Rkps Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Sygn. 3250.
• Miaskowski, W. (1985). Wielka legacja do Turcji. Oprac. A. Przyboś. Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Niesiecki, K. (1979). Herbarz polski. T. 4. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Paszkowski, M. (2017). Opisanie wzięcia Smoleńska przez niezwyciężonego monarchę Zygmunta Trzeciego, z łaski Bożej króla polskiego, anno 1611, d[ie] 18 czerwca. W: idem, Utwory okolicznościowe. Cz. 1 (s. 211–221). Oprac. M. Kuran przy udziale R. Krzywego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
• Sarbiewski, M.K. (1954). O poezji doskonałej czyli Wergiliusz i Homer (De perfecta poesi sive Vergilius et Homerus). Tłum. M. Plezia, oprac. S. Skimina. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Uruski, S. (1995). Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 4. Oprac. A.A. Kosiński, A. Włodarski. Poznań: Heroldium.
• Wielądko, W. (1794). Heraldyka, czyli opisanie herbów. T. 2. Warszawa: drukarnia Piotra Zawadzkiego.
• Żółkiewski, S. (1966). Początek i progres wojny moskiewskiej. Oprac. J. Maciszewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Augustyniak, U. (2008). Historia Polski. 1572–1795. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Banasiowa, T. (1997). Tren polityczny i funeralny w poezji polskiej lat 1580–1630. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Barłowska, M. (2010–2011). „Bo przystoi, by mężne tak wieziono ciała”. Mowy przy wyprowadzeniu ciała rycerza z obozu. Wschodni Rocznik Humanistyczny, VII, 57–69.
• Barycz, H. (1965). Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Bieniaszewski, A. (oprac.) (1987). Urzędnicy wielkopolscy XVI–XVIII wieku. Spisy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Błoński, J. (1996). Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Chłapowski, K. (1996). Elita senatorsko-dygnitarska korony za czasów Zygmunta III i Władysława IV. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Ciszewska, M. (2016). Tuliusz domowy. Świeckie oratorstwo szlacheckie kręgu rodzinnego (XVII–XVIII wiek). Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Curtius, E.R. (1997). Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. Tłum. i oprac. A. Borowski. Kraków: Towarzystwo Wydawców i Autorów Prac Naukowych „Universitas”.
• Domański, J. (1992). Dlaczego poezja jest bardziej filozoficzna od historii? Glosa do dziewiątego rozdziału „Poetyki” Arystotelesa. Przegląd Filozoficzny, 1 (2), 5–15.
• Domański, J. (1997). O dwu znaczeniach metafory pszczoły. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, 42, 57–72.
• Dworzaczek, W. (1958). [hasło] Gajewski Wojciech. W: W. Konopczyński (red.), Polski słownik biograficzny. T. 7 (s. 217). Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Krzywy, R. (2014). Poezja staropolska wobec genologii retorycznej. Wprowadzenie do problematyki. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• Krzywy, R. (2013). Wędrówki z Mnemozyne. Studia o topice dawnego podróżopisarstwa. Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie.
• Krzywy, R. (2000). Wprowadzenie do lektury. W: S. Twardowski, Przeważna legacyja Krzysztofa Zbaraskiego od Zygmunta III do Sołtana Mustafy (s. 5–24). Wyd. R. Krzywy. Warszawa: Instytut Badań Literackich.
• Kuran, M. (2012). Opisanie wzięcia Smoleńska a Krótkie a prawdziwe opisanie wzięcia Smoleńska. W: idem, Marcin Paszkowski – poeta okolicznościowy i moralista z pierwszej połowy XVII wieku (s. 570–579). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kuran, M. (2011). Relacje o zdobyciu Smoleńska w 1611 roku – konwencje literackie i funkcje komunikacyjne. Senoji Lietuvos literatūra, 32, 57–80.
• Lepszy, K. (1958). [hasło] Gajewski Jan. W: W. Konopczyński (red.), Polski słownik biograficzny. T. 7 (s. 215). Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Leśniak, F. (1998). Wielka historia Polski. 1586–1696. T. 4. Kraków: Pinnex.
• Nieznanowski, S. (1975). [hasło] Kasper Miaskowski. W: E. Rostworowski (red.), Polski słownik biograficzny. T. 20 (s. 542–543). Wrocław: Polska Akademia Nauk.
• Nieznanowski, S. (1965). O poezji Kaspra Miaskowskiego. Studium o kształtowaniu się baroku w poezji polskiej. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Nowicka-Jeżowa, A. (1995). Wstęp, komentarze, objaśnienia. W: K. Miaskowski, Zbiór rytmów (s. 5–18, 347–484). Oprac. A. Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Instytut Badań Literackich.
• Pelc, J. (1984). Europejskość i polskość literatury naszego renesansu. Warszawa: Czytelnik.
• Pietrzyk, Z. (1997). W kręgu Strasburga. Z peregrynacji młodzieży z Rzeczypospolitej polsko-litewskiej w latach 1538–1621. Kraków: Biblioteka Jagiellońska.
• Przyboś, A. (1985). Wstęp. W: W. Miaskowski, Wielka legacja do Turcji (s. 7–45). Oprac. A. Przyboś. Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Przyboś, A., Przyboś, K. (1975). [hasło] Wojciech Miaskowski. W: E. Rostworowski (red.), Polski słownik biograficzny. T. 20 (s. 547–549). Wrocław: Polska Akademia Nauk.
• Słomak, I. (2013). Poetyckie i prozatorskie ,,sylwy” – wobec tradycji retorycznej. Śląskie Studia Polonistyczne, 4, 271–297.