EN
Psychedelically/narcotically-inspired literature originally concentrated on the authors’ experiences (vide De Quincey), in line with the idea of Romantic individualism. Promoting the attitudes considered anti-social or immoral, it was unacceptable for the protectors of any socio-political status quo, and thus found itself „in exile” from the middle-class society. With fin-de-siecle or surrealist writers (vide Rimbaud), it became more directly rebellious: evolving later from the Beats’ isolationism and „passive resistance” towards a socio-political utopia that, in the Psychedelic Revolution era, was intended as an alternative to the cul-de-sac of late capitalism. i. e. as a mainstream socio-cultural project. In this essay, we shall attempt to trace the development of the socio-political traits in drug-inspired literature, with special stress upon A. Huxley, a tentative believer in the aforementioned utopia, and W. S. Burroughs, its „dystopian” deconstructor.
PL
Literatura o genezie psychoedelicznej czy narkotykowej pierwotnie eksponowała osobiste doświadczenia autorów (patrz De Quincey), zgodnie z ideą romantycznego indywidualizmu. Propagując postawy aspołeczne czy wręcz amoralne z perspektywy obrońców socjo-politycznego status quo, znalazła się “poza” społeczeństwem” (kapitalistycznym i mieszczańskim). Dzięki Rimbaudowi i francuskim surrealistom stała się bardziej buntownicza - później zaś, w USA, ewoluowała od artystowskiego izolacjonizmu i “biernego oporu” beatników do socjopolitycznej utopii, która w czasach rewolucji hipisowskiej zyskała szerszy wymiar socjokulturowy jako antidotum na miazmaty późnego kapitalizmu. Niniejszym przedstawiamy zarys ewolucji wątków socjopolitycznych w literaturze “psychodeliczno- narkotykowej”, ze szczególnym uwzględnieniem A. Huxleya, jednego z inicjatorów owej utopii, oraz W. S. Burroughsa, jej świadomego dekonstruktora.