Rozmowy z „Panem Cogito”. Zbigniew Herbert na celowniku peerelowskiego wywiadu

• Authors: Majchrzak Grzegorz

Title variants

EN

Talks with “Mister Cogito”. Zbigniew Herbert as a Target of the Intelligence Service of the PRP

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

S łużba Bezpieczeństwa osobą Zbigniewa Herberta interesowała się przez blisko 30 lat. Początkowo próbowano zwerbować go do współpracy, a później (w związku z jego zaangażowaniem opozycyjnym) poddano rozpracowaniu. W latach sześćdzie- siątych i siedemdziesiątych działania w stosunku do niego prowadził m.in. wywiad. Jego funkcjonariusze planowali pozyskać go jako swojego agenta. Miały temu służyć prowadzone z nim rozmowy. Herbert tych rozmów – prowadzonych zresztą począt- kowo pod szyldem urzędników MSZ – nie odmawiał, nie był jednak skłonny do współpracy. Nie ukrywał też przed rodziną i znajomymi ani faktu zainteresowania jego osobą ze strony Służby Bezpieczeństwa, ani prowadzenia z jej funkcjonariusza- mi rozmów. W efekcie SB zrezygnowała z jego werbunku. Zbigniew Herbert wyszedł więc z tego swoistego pojedynku zwycięsko, choć nie bez szwanku – można się zasta- nawiać, czy w trakcie prowadzonych z nim rozmów nie powiedział funkcjonariuszom SB zbyt dużo.

EN

T he Security Service was interested in the life of Zbigniew Herbert for nearly 30 years. At the beginning, there were attempts to win him over as a collaborator, but later (due to his involvement in the opposition) he was subject to investigation. In the 1960–70s, he was a target of Intelligence Service operations, among others. Their officers planned to convince him to become their agent. To this end, they conducted talks with him. Herbert did not object to these conversations – initially conducted under the patrona- ge of the officers of the Ministry of Foreign Affairs – but he was not willing to colla - borate. Neither did he conceal from his family and acquaintances the fact that he was approached by the Security Service and conducted talks with its officers. Ultimately, the Security Service abandoned the plan to make him collaborate. Zbigniew won the duel but not unscathed – one may consider whether he did not disclose too much to the officers of the Security Service during the conversations.

Keywords

EN

Zbigniew Herbert; Intelligence Service of the PRP; talks; Security Service; examination

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2019
• Issue: 33
• Pages: 478-493

Contributors

author

Majchrzak Grzegorz

• Biuro Badań Historycznych Insytutu Pamięci Narodowej

References

• Franaszek A., Herbert. Biografia, t. 2: Pan Cogito, Krakow 2018.
• Herbert Z., „Kochane Zwierzątka…”. Listy Zbigniewa Herberta do przyjaciół – Magdaleny i Zbigniewa Czajkowskich, Warszawa 2000.
• Karpiński W., Głosy z Beinecke, „Zeszyty Literackie” 1999, nr 66.
• List Petera Rainy z 3 listopada 2005 r., „Zeszyty Historyczne” 2005, nr 54.
• Majchrzak G., Kryptonim „Herb”, „Biuletyn IPN” 2008, nr 8–9.
• Majchrzak G., Operacja „Bem”, „Gazeta Polska” 2006, nr 43.
• Majchrzak G., Ptasińska-Wojcik M., Kryptonim „Bem”. Sprawa operacyjnego rozpracowania Zbigniewa Herberta 1967–1970, „Zeszyty Historyczne” 2005, nr 153.
• Rozmowa Cezarego Michalskiego z Małgorzatą Ptasińską-Wojcik, „Dziennik”, 17 VIII 2006.
• Siedlecka J., Pan od poezji. O Zbigniewie Herbercie, Warszawa 2018.
• Siedlecka J., Przyzwoitość Pana Cogito, „Dziennik”, 17 VIII 2006.
• „Taki jestem”, Joanna Szczęsna i Anna Bikont rozmawiają z Gustawem Herlingiem-Grudzińskim, „Gazeta Wyborcza”, 23 IV 2000.
• Urbański J., Donos Pana Cogito, „Wprost” 2006, nr 33–34.