„Jest dobrze, będzie jeszcze lepiej”. Nowe granice zachodnie Polski w dyskursie publicystyczno-naukowym lat 40. XX wieku

• Authors: Grzegorz Strauchold

Title variants

EN

"It’s Good, it Will Be Better". The New Western Borders of Poland in Journalistic and Academic Discourse from the 1940s.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Fakt uzyskania wschodnich ziem niemieckich po linię Odry (ze Szczecinem) i Nysy Łużyckiej, co oznaczało de facto przesunięcie granicy niemal do Niemiec środkowych, wyzwolił w Polsce ogromna energię publikacyjną i badawczą. Autorzy bardzo licznych artykułów w periodykach i broszurach, a następnie w poważnych analizach i monografiach naukowych starali się przybliżyć polskiemu czytelnikowi jakże często dla niego niemal zupełnie nieznaną problematykę ziem dopiero co włączonych do państwa polskiego. Wybitni znawcy problematyki „zachodniej”, historyk Zygmunt Wojciechowski, geograf Eugeniusz Romer, a także ekonomiści i działacze gospodarczy o ugruntowanym dorobku, jak Eugeniusz Kwiatkowski, wypowiadali się – nierzadko emocjonalnie, ale i racjonalnie – na temat faktycznego (a nie tylko ideologicznego) znaczenia włączenia do kadłubowej Rzeczypospolitej dużych obszarów niemieckich. Początkowa, w pierwszych latach powojennych, działalność przede wszystko informacyjna i propagandowa w okresie nieco późniejszym została zastąpiona szeregiem poważnych opracowań naukowych. Starały się one - sine ira et studio - ale – co trzeba zauważyć – z niezmiennym podkreślaniem polskich jedynie racji – uzasadnić historyczną naturalność i konieczność objęcia „na powrót” przez Polskę dotychczasowych terenów niemieckich.”

EN

The fact of obtaining German Eastern territories to the Oder-Neisse line ( including Szczecin), which actually meant the shift of the border almost to Central Germany, unleashed enormous journalistic and research energy. The authors of numerous articles published in periodicals and brochures, and later in authoritative analysis and research monographs, tried to make a Polish reader familiar with the issues connected with the territories newly incorporated into the Polish state. The outstanding experts of the "western" issues - a historian Zygmunt Wojciechowski, a geographer Eugeniusz Romer, as well as economists and economic activists like Eugeniusz Kwiatkowski - spoke, often emotionally but reasonably, about the real (not only ideological) significance of the inclusion of large German territories into the Republic of Poland. The initial activity (in the first postwar years) was above all informative and propagandist. Shortly afterwards, it was substituted by a number of authoritative scientific publications. They tried - sine ira et studio – to prove historical naturalness and necessity of taking back previous German territories by Poland. However, it should be noted that the publications consistently emphasized only Polish arguments.

Keywords

EN

Western Territories; Western border; Journalistic and Academic Discourse

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2012
• Volume: 38
• Issue: 1
• Pages: 39-59

Contributors

author

Grzegorz Strauchold

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Bahlcke J., Gawrecki D., Kaczmarek R., (red.) (2011), Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu, Gliwice.
• Czekańska M. (1946) Z biegiem Odry, Poznań.
• IV sesja Rady Naukowej dla Zagadnień Ziem Odzyskanych 18-21 XII 1946 r., z. 1, Morze i Odra (1947), Kraków.
• Deresiewicz J., (red.) (1949), Pomorze Zachodnie, cz. I i II, Poznań.
• Domke R. (2010), Ziemie Zachodnie i Północne Polski w propagandzie lat 1945-1948, Zielona Góra.
• Dylik J. (1946), Geografia Ziem Odzyskanych, Warszawa.
• Grabski W. J. (1947), 200 miast wróciło do Polski. Informator historyczny, Poznań.
• Grodek A., Kiełczewska-Zaleska M., Zierhoffer A., (red.) (1948), Monografia Odry, Poznań.
• Kiełczewska M. (1946), O podstawy geograficzne Polski, Poznań.
• Kiełczewska M., Grodek A. (1945), Odra-Nisa najlepsza granica Polski, Poznań.
• Kiryłowa-Sosnowska H. (2002), Gościńce i rozstajne drogi. Opowieść rodzinna, Poznań.
• Kucharski W., Strauchold G., (red.) (2011), Ziemie Zachodnie – historia i perspektywy, Wrocław.
• Kwiatkowski E. (1947), Morze jako instrument polityki gospodarczej nowej Polski, [w:] IV sesja Rady Naukowej dla Zagadnień Ziem Odzyskanych 18-21 XII 1946 r., z. 1, Morze i Odra, Kraków.
• Łuczkiewicz M. (1945), Prawda o Dolnym Śląsku, Kielce.
• Maleczyńska E., Olszewicz B., Rysiewicz Z., (red.) (1948), Oblicze Ziem Odzyskanych. Dolny Śląsk, t. I, Przyroda, Gospodarka, t. II, Dzieje. Kultura, Wrocław.
• Mazur Z., (red.) (2000), Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Poznań.
• Natanson-Leski J. (1948), Struktura geograficzno-historyczna granicy zachodniej Polski, [w:] Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich we Wrocławiu 19-22 września 1948, Warszawa.
• Nowosielska-Sobel J., Strauchold G., (red.) (2007), Dolnoślązacy? Kształtowanie tożsamości mieszkańców Dolnego Śląska po II wojnie światowej, Wrocław.
• Nowosielska-Sobel J., Strauchold G., (red.) (2006), Trudne dziedzictwo. Tradycje dawnych i obecnych mieszkańców Dolnego Śląska, Wrocław.
• Pawlak W., (red.) (1997), Atlas Śląska Dolnego i Opolskiego. Przedmowa, Wrocław.
• Piwarski K. (1947), Odra, rzeka pokoju, Warszawa.
• Piwarski K., Zajchowska S., (red.) (1957), Odbudowa Ziem Odzyskanych (1945-1955), Poznań.
• Popiołek K., Suchocki M., Wysłouch S., Zajchowska S., (red.) (1959), Gorny Śląsk, cz. I i II, Poznań.
• Sakson A., (red.) (2006) Ziemie Odzyskane 1945-2005. Ziemie Zachodnie i Północne 60 lat w granicach państwa polskiego, Poznań.
• Sczaniecki M., Zajchowska S., (red.) (1950), Ziemia Lubuska, Poznań.
• Sosnowski K., Suchocki M., (red.) (1948), Dolny Śląsk, cz. I i II, Poznań.
• Srokowski S. (1945), Prusy Wschodnie. Studium geograficzne, gospodarcze i społeczne, Gdańsk-Bydgoszcz-Toruń.
• Srokowski S. (1947), Pomorze Zachodnie. Studium geograficzne, gospodarcze i społeczne, Gdańsk.
• Strauchold G. (2001), Autochtoni polscy, niemieccy czy... Od nacjonalizmu do komunizmu (1945-1949), Toruń.
• Strauchold G. (2001), Badania historyczne Śląska w latach 40. XX. wieku. Obraz krainy pogranicza, [w:] 750 lat Bolesławca, dzieje miasta i jego historyczne związki ze Śląskiem, Łużycami i Czechami, Bolesławiec.
• Strauchold G. (2003), Między Poznaniem a Warszawą. Z dziejów krajowej myśli zachodniej lat 1945-1971, [w:] „Forum Naukowe”, Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości, t. IV.
• Strauchold G. (2003), Myśl zachodnia i jej realizacja w Polsce Ludowej w latach 1945-1957, Toruń.
• Strauchold G. (2009), Historycy i geografowie – pionierzy zainteresowania nauki polskiej zagadnieniem Ziem Odzyskanych po II wojnie światowej (wstęp do zagadnienia), [w:] Śląsk w czasie i przestrzeni, red. J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold.
• Strauchold G. (2010), Bolesław Olszewicz – geograf Ziem Odzyskanych, [w:] Wybitni Wrocławianie. Osobowości w historii miasta, red. I. Lipman, J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, Wrocław.
• Strauchold G. (2011), Powojenna historia Dolnego Śląska w badaniach historycznych do 1956, [w:] Ziemie Zachodnie – historia i perspektywy, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocław.
• Strauchold G. (2011), „To dobra granica, ale przydałby się jeszcze lewy brzeg Odry”. Wokół dyskusji na temat polskiej granicy zachodniej w drugiej połowie lat 40. XX w., [w:] Wrocławski Kwartalnik Historyczny „Sobótka”, t. LXVI, nr 2.
• Strauchold G., Przybytek D. (2009), Eugeniusz Romer – geograf i kartograf, [w:] Wybitni Wrocławianie. Z wielokulturowej historii miasta, red. I. Lipman, J. Nowosielska-Sobel, Wrocław.
• Suboczowa M., Wrzosek A. (1948), Śląsk. Obraz geograficzno-gospodarczy, Katowice-Wrocław.
• Wojciechowski Z. (1933), Rozwój terytorialny Prus w stosunku do ziem macierzystych Polski, Toruń.
• Wojciechowski Z. (1945), Polska – Niemcy dziesięć wieków zmagania, Poznań.
• Wojciechowski Z. (red.) (1946), O lewy brzeg Odry, Poznań.
• Wojciechowski Z. (red.) (1947), Polska-Czechy. Dziesięć wieków sąsiedztwa, Katowice-Wrocław.
• Wrzosek A. (1945), Nad Odrą i Nisą. Opis geograficzno-gospodarczy nowych ziem Śląska, Katowice.
• Wojciechowski Z. (1945), Zarys geografii fizycznej Śląska, Kraków.
• Wojciechowski Z. (1948), Charakterystyka geograficzna Odry i jej dorzecza, Katowice-Wrocław.
• Wojciechowski Z. (1948), Turystyka i Uzdrowiska na Śląsku, Katowice-Wrocław.
• Zajchowska S., Kiełczowska-Zaleska M., (red.) (1953), Warmia i Mazury, cz. I i II, Poznań.
• AAN, Ministerstwo Administracji Publicznej, sygn. 2391, „Program wykładów na kursie dla urzędników państwowych zainteresowanych sprawami ziem nowych”, k. 45.
• Bolesławowy testament (1944), [w:] „Rzeczpospolita”, 5 sierpnia, nr 3.
• Zadania Rządu Tymczasowego (1945), [w:] „Trybuna Wolności”, 14 stycznia, nr 70.
• Z czym do was przychodzimy? (1945), [w:] „Rzeczpospolita”, 19 stycznia, nr 18.
• W dni wyzwolenia (1945), „Trybuna Wolności”, 31 stycznia, nr 71.
• Treść naszej demokracji (1945), „Trybuna Wolności”, 31 stycznia, nr 71.