„Co, znów się mają odbyć wybory, czy te co były w lecie się nie udały?” Wybory parlamentarne 1947 r. w świetle plotek i pogłosek

• Authors: Czop Edyta

Title variants

EN

"What, elections are once again to be held, have those held in the summer failed?" The 1947 parliamentary elections in the light of rumors and hearsay

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wybory parlamentarne z 19 stycznia 1947 r. były dla komunistów zamknięciem etapu przejmowania władzy. By zapewnić sobie przewagę w kampanii przedwyborczej, wykorzystano wszelkie możliwe narzędzia, łącznie z aresztowaniami. Z jednej strony prowadzono działania mające na celu eliminację przeciwników politycznych, z drugiej zaś starano się osłabić opór społeczny. Dla komunistów społeczeństwo stało się przedmiotem w walce wyborczej, który należało odpowiednio ukształtować, by osiągnąć zamierzone cele. Równocześnie swoją kampanię prowadziły opozycyjne Polskie Stronnictwo Ludowe i organizacje podziemne. Brutalna walka polityczna powodowała zagubienie większości wyborców w obliczu wykluczających się wzajemnie obietnic wyborczych oraz oficjalnej propagandy nieznajdującej odzwierciedlenia w rzeczywistości. Swoistą reakcją na niezrozumienie istniejącej sytuacji, ale i na obawy o przyszłość stały się plotki i pogłoski obiegające Polskę w przededniu wyborów. Prześledzenie pogłosek i plotek pokazuje stopień dezorientacji społeczeństwa w zachodzących zmianach wewnętrznych, jego stosunek do władz komunistycznych, ale i do opozycji. Pozwala na odtworzenie obaw i stopnia niepewności co do przyszłości kraju, jak i problemów dnia codziennego w okresie przedwyborczym.

EN

The parliamentary elections of January 19th, 1947, for the communists were the closing of the seizure of power. To ensure an advantage in pre-election use, all available tools available, including arrests, were used. On the one hand, they are guided by activities involving the goal of eliminating social opponents, while on the other they neutralize social resistance. For communist public opinion, it was included in an electoral struggle that had to be shaped properly by its intended purposes. Simultaneously, the opposition Polish People's Party and underground institutions conducted their campaign. The brutal political struggle empowered the majority of voters, in the calculation of mutually exclusive electoral promises, in the calculation of the official propaganda of the unsupported relationship in reality. A kind of reaction to a misunderstanding of the existing situation, but also concerns about the future, turned into rumors and hearsay that began to circulate Poland on the eve of elections. Tracing the rumors shows the degree of social confusion about the internal changes taking place, attitudes to the communist authorities, but also to the opposition and the solution of problems related to the future of the country, as well as everyday problems in the pre-election period.

Keywords

PL

komuniści; opozycja; społeczeństwo; nastroje społeczne

EN

parliamentary elections 1947 communists; opposition; societies; social moods; Poland

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2020
• Issue: 1(14)
• Pages: 128-147

Contributors

author

Czop Edyta

• Instytut Historii, Uniwersytet Rzeszowski

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN)
• Polska Partia Robotnicza Komitet Centralny (PPR KC):
• sygn. 295/IX-385 [Wyciągi dotyczące akcji przedwyborczej z meldunków Komitetów Wojewódzkich, ze sprawozdań wydelegowanych towarzyszy (dane na dzień 15 I 1947)]
• sygn. 235/IX-411 [Wyciągi z meldunków o pracy Grup Ochronno-Propagandowych W.P. w terenie (zestawienie meldunków nr 9–17 za okres od 14 do 27 XII 1946; Wyciągi z meldunków o pracy Grup Ochronno-Propagandowych W.P. w terenie (Zestawienie meldunków nr 18–28 za okres od 28 XII 1946 do 11 stycznia 1947)].
• sygn. 295/VII-223 [Meldunek z pracy Grup Ochronno-Propagandowych]
• Ministerstwo Informacji i Propagandy:
• sygn. 657 [Sprawozdania sytuacyjne naczelników Wojewódzkich Urzędów Informacji i Propagandy [b.d]; Wyciąg z telefonogramu z woj. śląsko-dąbrowskiego (katowickiego) 22 X 1946]
• sygn. 698 [Artykuły związane z referendum i wyborami 19 I 1947]
• sygn. 964 [Wyciąg z pisma nadesłanego przez Woj. Urząd Inf. i Prop. w Krakowie z dnia 24 IX 1946; Chrzanów, dn. 22 IX 46. Dot. Propagandy szeptanej; Dąbrowa, dnia ; 27 IX 1946, dot. propagandy szeptanej; k. 29 Wyciąg z telefonogramu z Pow. Oddz. Inf. i Prop. z dnia 17 XI 46]
• sygn. 966 [Wyciąg z telefonogramu – Łódź z dn. 22 X 1946, k. 14 Wieluń 26 XI 46, k. 20 Telefonogram z Łodzi [Warszawa 27 XII 1946]
• sygn. 968 [Sprawozdanie z krążącej propagandy szeptanej na terenie woj. pomorskiego 4 IX 1946; Meldunek sytuacyjny; Powiatowy Oddział Inf. i Prop. Brodnica za czas od 7–14.09.46 r.]
• sygn. 970 [Jakie pogłoski rozsiewa propaganda szeptana w województwie rzeszowskim 11 X 1946; k. 28 Wyciąg z telefonogramu z 23 X 1946; Telefonogram z Lublina [Warszawa 31 grudnia 1946]; Telefonogram z Rzeszowa [Warszawa 3 stycznia 1947]]
• sygn. 972 [Wyciąg z telefonogramu z Katowic z dnia 8 XI 1946; Wyciąg ze sprawozdania – z Dolnego Śląska z dnia 23 XI 46; Wyciąg z telefonogramu nadanego 16 X 1946. Katowice; Wyciąg z telefonogramu z woj. śląsko-dąbrowskiego (katowickiego) 22 X 1946]
• sygn. 973 [Wyciąg z pisma nadesłanego przez Woj. Urząd Informacji i Propagandy w Warszawie z dnia 4.10.1946; Wyciąg ze Sprawozdania dekadowego za okres od 15 XI do 30 XI [1946]; Wyciąg z pisma nadesłanego przez Woj. Urząd Informacji i Propagandy w Warszawie z dnia 4.10.1946; Warszawa, 21 października 1946, dotyczy: propagandy szeptanej].
• sygn. 974 [Szyfrogram nr 194 Wrocław nadany 17 I 47 r.; Telefonogram z woj. dolnośląskiego z dn. 6 XI 46; Dotyczy plotek politycznych, rozsiewanych na terenie województwa wrocławskiego w okresie od 27 października do 5 listopada 1946].
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie (AIPN Rz)
• IPN Rz – 04/17 [Raport z 12.01.1947 r. do Szefa PUBP w Jarosławiu; Dokumenty dot. Referendum i wyborów. Uzupełnienie, k.89 Raport specjalny Do Szefa Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Jarosławiu, 13.01.1947].
• Biuletyn Informacyjny nr 5, [Warszawa], dn. 4 września 46 r. [w:] Biuletyny Informacyjne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego 1946, Warszawa 1996.
• Biuletyn Informacyjny nr 7, Warszawa 46 Szeptana propaganda [w:] Biuletyny Informacyjne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego 1946, Warszawa 1996.
• Ustawa z dnia 22 września 1946. Ordynacja wyborcza do Sejmu Ustawodawczego, DzU 1946, nr 48, poz. 274.
• Dziennik Ustaw 1946, nr 61, poz. 340, 341.
• Instrukcja Sekretariatu KC PPR w sprawie trybu wyłaniania komisji wyborczych (fragment) Warszawa, listopad lub grudzień 1946 r. [w:] Kampania wyborcza i wybory do Sejmu Ustawodawczego 19 stycznia 1947, wybór, wstęp i opracowanie J. Wrona, Warszawa 1999.
• Protokół posiedzenia Komitetu Centralnego [PPR] odbytego w Warszawie w dniu 18 września 1946 r. [w:] Kampania wyborcza i wybory do Sejmu Ustawodawczego 19 stycznia 1947, wybór, wstęp i opracowanie J. Wrona, Warszawa 1999.
• Protokół odprawy szefów WUBP z 19 listopada 1946 w Warszawie (fragment) [w:] Kampania wyborcza i wybory do Sejmu Ustawodawczego 19 stycznia 1947, wybór, wstęp i opracowanie J. Wrona, Warszawa 1999.
• Protokół odprawy trójek [wyborczych PPR], która odbyła się 20 grudnia 1946 r. w Warszawie w Wielkiej Sali Konferencyjnej KC PPR (fragment) [w:] Kampania wyborcza i wybory do Sejmu Ustawodawczego 19 stycznia 1947, wybór, wstęp i opracowanie J. Wrona, Warszawa 1999.
• Stenogram zebrania trójek wyborczych PPR Warszawy (fragment) Warszawa, 16 grudnia 1946 r. [w:] Kampania wyborcza i wybory do Sejmu Ustawodawczego 19 stycznia 1947, wybór, wstęp i opracowanie J. Wrona, Warszawa 1999.
• Osękowski C., 2000, Wybory do sejmu z 19 stycznia 1947 roku w Polsce, Poznań.
• „Śląski Informator Przemysłowy”, grudzień 1946.
• Sowa A.L., 2011, Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków.
• Wtorkiewicz J., 2002, Wojsko Polskie w akcji propagandowej i wyborach do Sejmu Ustawodawczego w 1947 roku, Warszawa.
• Zaremba M., 2012, Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków.