Miłość jako podstawowa dynamika wychowania w rodzinie w ujęciu Chiary Lubich. Wybrane aspekty

• Authors: Kozubek Mariola Teresa

Title variants

EN

Love as the Fundamental Dynamics of Family Upbringing according to Chiara Lubich. Selected Aspects

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozwój cywilizacyjny i procesy globalizacyjne przełomu XX i XXI w. wpływają na przemianę kształtu rodziny, jej funkcji i roli w życiu społecznym, stanowiąc zagrożenie przede wszystkim dla jej trwałości. Z tego względu rodzinę wspiera wiele instytucji i organizacji pomocowych działających w obszarze opieki społecznej na rzecz profilaktyki, terapii oraz towarzyszenia, zwłaszcza w wypełnianiu funkcji wychowawczej rodziny. W poszukiwaniu modelu wychowania w rodzinie, który uczy budowania trwałych relacji międzyosobowych, pokonywania trudności, na fundamencie wartości, dzięki którym można przezwyciężyć kryzysy w rodzinie, zwrócono uwagę na potencjał pedagogiczny, jaki mają współczesne ruchy i wspólnoty Kościoła katolickiego. Bogatego materiału w tym zakresie dostarcza Ruch Nowe Rodziny działający w ramach międzynarodowego Ruchu Focolari założonego przez włoską nauczycielkę Chiarę Lubich (1920–2008). Na podstawie hermeneutyki tekstów Lubich wskazano w artykule jej główne myśli o wychowaniu w rodzinie. W przyjętym postępowaniu badawczym ukazano znaczenie miłości osobowej najpierw w perspektywie filozoficznej, psychologicznej i teologicznej, a następnie w doświadczeniu życiowym i wychowawczym Chiary Lubich oraz w jej antropologiczno-teologicznej myśli dotyczącej wychowania. Na tym tle przedstawiono kilka kluczowych aspektów wychowania w rodzinie w kontekście miłości osobowej: autorytet i zadania rodzicielskie, specyfikę wychowania integralnego, cechy wychowania prospołecznego oraz kształtowania umiejętności pokonywania trudności. Jawią się one jako fundamentalne w przyjętym przez Lubich „stylu” wychowania w rodzinie. Przeprowadzona analiza usytuowana jest w obszarze pedagogiki rodziny i pedagogiki religii, a jej źródłem jest w większości literatura włoskojęzyczna. Myśl pedagogiczna Chiary Lubich nie jest znana w polskiej literaturze pedagogicznej, dlatego uzasadnione jest podjęcie tego zagadnienia.

EN

Civilisational progress and globalisation processes at the turn of the 20th and 21st centuries have changed the shape, function and role of family in social life, posing a threat to its stability. Consequently, many family support institutions and organisations are created that offer social services focused on prevention, family therapy and support, particularly in terms of family upbringing. In search of a model of family upbringing that teaches how to build long-term interpersonal relationships and overcome difficulties by referring to values helpful in dealing with family crises, the article focuses on the pedagogical potential of contemporary movements and communities of the Catholic Church. Substantial studies in this regard are provided by the New Families Movement, an initiative that operates under the international Focolare Movement founded by the Italian teacher Chiara Lubich (1920–2008). Based on the hermeneutics of Lubich’s texts, the article presents her main thoughts on family upbringing. Following the adopted research procedure, the text discusses the significance of personal love from the philosophical, psychological and theological perspective as well as through life and educational experience of Chiara Lubich and her anthropological and theological reflections on education. In this context, several key aspects of family upbringing are discussed in the context of personal love: parental authority and responsibilities, specificity of integral education, characteristics of pro-social education and development of skills necessary to overcome difficulties. They appear to be a fundamental part in Lubich’s ‘style’ of family upbringing. The resulting analysis belongs to the field of family pedagogy and pedagogy of religion, and is mostly based on Italian literature sources. Chiara Lubich’s pedagogical thought is not well-known in Polish pedagogical literature, which makes it all the more compelling to address this topic.

Keywords

PL

miłość w rodzinie; wychowanie; Chiara Lubich

EN

love in the family; education; Chiara Lubich

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2019
• Volume: 1/43
• Pages: 365-400

Contributors

author

Kozubek Mariola Teresa

• Uniwersytet Śląski

References

• Abignente, Lucia. Przeszłość i teraźniejszość – historia jedności. Lublin: TN KUL, 2010.
• Abignente, Lucia. Qui c’e’ il dito di Dio. Carlo de Ferrari e Chiara Lubich: il discernimento di un carisma. Roma: Città Nuova, 2017.
• Adamczyk, Barbara. Model pedagogii Jezusa w przekazie biblijnym. Kraków: WAM, 2008.
• Amato, Angelo. „Omelia durante il Rito di Beatificazioneˮ. L’Osservatore Romano, 26 settembre 2010: 8.
• Bagrowicz, Jerzy. Stawać się bardziej człowiekiem. U podstaw edukacji religijnej. Toruń: Wyd. Naukowe UMK, 2008.
• Balthasar, Hans Urs von. O moim dziele, tłum. Marek Urban. Kraków: Wydawnictwo M, 2004.
• Bartel, Sabina. „Autorytet rodzicielski”. W: Słownik małżeństwa i rodziny, red. Edward Ozorowski, 31–32. Warszawa–Łomianki: ATK, 1999.
• Bauman, Teresa, Tadeusz Pilch. Zasady badań pedagogicznych. Warszawa: ZAK, 2018.
• Bątkiewicz-Brożek, Joanna. „Światło dla wszystkich”. Gość Niedzielny 9 (2014): 16.
• Benedykt XVI. Encyklika Deus caritas est. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 2005.
• Benedykt XVI. „List do diecezji rzymskiej o pilnej potrzebie wychowania”. L’Osservatore Romano 4/302 (2008): 4.
• Benedykt XVI. „Przesłanie do uczestników II Światowego Kongresu Ruchów Kościelnych i Nowych Wspólnot. Watykan 22 maja 2006”. L’Osservatore Romano 8/285 (2006): 7.
• Bergoglio, Jorge Mario. Wymagania i pasja. O wychowaniu chrześcijańskim, tłum. Lidia Wrona. Kraków: Espirit SC, 2013.
• Bianco, Giani. Una famiglia grande come il mondo. Roma: Città Nuova, 2008.
• Bous, Michel Robert. Imparare ad amare. Magnano: Edizioni Qiqajon, 2008.
• Centro Chiara Lubich, Istituto Universitario Sophia. Dottorati honoris causa conferiti a Chiara Lubich. Roma: Città Nuova, 2016.
• Centro San Giovanni Bosco. Storia istituzionale. Rocca di Papa: Archivio Chiara Lubich.
• Carella, Nino. Silvia prima di Chiara. La ricercha di una strada nuova. Roma: Città
• Nuova, 2014.
• Chapman, Gary D. 5 języków miłości, tłum. Jakub Czernik. Kraków: Esprit, 2014.
• Chudy, Wojciech. „Krąpiec Mieczysław Albert”. W: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 6, 43–48. Lublin: TN KUL, 2005.
• Coda, Piero. „L’idea di Università di Chiara”. W: La fonte e le frontiere. Sophia compie 10 anni, 125–165. Roma: Città Nuova, 2018.
• Coriasco, Franz. Dai tetti in giù. Chiara Luce Badano raccontata dal basso. Roma: Città Nuova, 2011.
• De Beni, Michele. Comunicare per amare. Roma: Città Nuova, 2005.
• De Beni, Michele. Essere educatori. Corraggio di una presenza. Roma: Città Nuova, 2013.
• Departament Badań Demograficznych. Rocznik Demograficzny. Warszawa: GUS, 2018.
• Filek, Jakub. „Doświadczenie mistyczneˮ. W: Encyklopedia katolicka, t. 4, 154. Lublin: TN KUL, 1983.
• Folonari, Giuglia Eli. Lo spartito scritto in cielo. Cinquant’anni con Chiara Lubich. Roma: Città Nuova, 2012.
• Foresi, Pasquale. „Educatori a convegno”. Città Nuova 1 (1960): 6–7.
• Francesco. Ai partecipanti alla plenaria della Congregazione per L’Educazione Cattolica. Sala Clementina, 13 febbraio 2014. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 2014.
• Francesco. Discorso ai Patecipanti all’Asemblea Generale del Movimento dei Focolari. Sala Clementina, Venerdì, 26 settembre 2014. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 2014.
• Francesco. Incontro con la comunità del Movimento dei Focolari. Sagrato del Santuario Maria Theotokos a Loppiano (Firenze). Giovedì, 10 maggio 2018. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 2018.
• Franciszek. Posynodalna adhortacja apostolska Amoris Laetitia. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 2015.
• Franciszek. „Przemówienie do rodzin w Irlandii”. https://ekai.pl/dokumenty/przemowienie-franciszka-do-rodzin-w-irlandii/ [dostęp: 20.01.2019].
• Franciszek. „Rodzice nie mogą rezygnować z wychowywania dzieci”. L’Osservatore Romano 6 (2015): 41.
• Fromm, Erich. Mieć czy być. Poznań: Rebis, 2008.
• Fromm, Erich. O sztuce miłości. Poznań: Rebis, 2016.
• Furmanek, Waldemar. Miłość – zagubiona wartość współczesnej pedagogiki. Rzeszów: FOSZE, 2011.
• Furmanek, Waldemar. Rozwój rozumienia miłości. Rzeszów: FOSZE, 2011.
• Galarowicz, Jan. Na ścieżkach prawdy. Wprowadzenie do filozofii. Kraków: PAT, 1992.
• Giordani, Igino, Chiara Lubich. „Erano i tempi di guerra…”. Agli albori dell’ideale dell’unità. Roma: Città Nuova, 2007.
• Giordani, Igino. Famiglia comunità d’amore. Roma: Città Nuova, 1969.
• Giordani, Igino. La famiglia. Ricordi, pensieri. Roma: Città Nuova, 2005.
• Giordani, Igino. Memorie di un cristiano. Roma: Città Nuova, 1981.
• Giovanni Paolo II. Discorso ai Membri del Movimento dei Focolari. Centro internazionale
• „Mariapoli” – Rocca di Papa, Domenica, 19 agosto 1984. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 1984.
• Guglielmoni, Luigi, Fausto Negri. L’amore familiare secondo san Paolo. Leumann: ELLEDICI, 2009.
• Horowski, Jarosław. „Rola rodziny w wychowaniu seksualnym dzieci i młodzieży (w świetle dokumentów Stolicy Apostolskiej)ˮ. Paedagogia Christiana 1/9 (2002): 179–188.
• Jan Paweł II. „Przemówienie w siedzibie UNESCO. W imię przyszłości kultury”. W: Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 10, 99–108. Kraków: Wydawnictwo M, 2006.
• Jan Paweł II. Adhortacja apostolska Familiaris consortio. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 1981.
• Jan Paweł II. List do rodzin Gratissimam sane. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 1994.
• Jan Paweł II. Nauczanie papieskie, t. 7 [cz. 2]. Poznań: Pallottinum, 2002.
• Jankowski, Wiesław. „Znaczenie wychowania integralnego dla odnowy rodziny”. Studia nad Rodziną ATK 1 (1997): 73–84.
• Kajtoch, Wojciech. „Pisząc miłość”. Polonistyka (2012): 102–103.
• Katolickie poradnictwo rodzinne w Polsce w r. 2016. Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, 2017.
• Kiereś, Barbara. „Rodzina a problem aktualizacji przyrodzonej religijności człowieka. Na kanwie A. M. Krąpca realistycznej filozofii człowieka”. W: Edukacyjny potencjał religii, red. Jerzy Bagrowicz, Jarosław Horowski, 241–257. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2012.
• Kim, Colomba In Hye. Gli sposi e la famiglia in Igino Giordani. Pensiero e testimonianza. Roma: Città Nuova, 2011.
• Kłos-Skrzypczak, Aleksandra. „Nauki o rodzinie w perspektywie amerykańskiego szkolnictwa wyższego”. Studia Teologiczne i Humanistyczne 1/2 (2011): 247–258.
• Kornas-Biela, Dorota. Rodzina: źródło życia i szkoła miłości. Lublin: TN KUL, 2000.
• Kozubek, Mariola T. „Pedagogie współczesnych ruchów odpowiedzią na Familiaris consortio”. Studia Teologiczne i Humanistyczne 1/2 (2011): 195–209.
• Kozubek, Mariola T. „Środowisko wychowawcze rodziny i Ruchu Focolari w doświadczeniu choroby bł. Chiary Luce Badano (1971–1990)ˮ. W: Cierpienie – tajemnica i wyzwanie, red. Antoni Bartoszek, 142–160. Katowice: Emmanuel, 2014.
• Kozubek, Mariola T. „Wspólnota i jedność w wybranych obszarach życia społecznego – doświadczenie Ruchu Focolari”. Paedagogia Christiana 2/36 (2015): 97–101. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/PCh.2015.027.
• Kozubek, Mariola T. „Wychowanie do wiary w rodzinie – propozycja duchowości jednościˮ. Homo Dei 1(2014): 23–36.
• Kozubek, Mariola T., Stanisław Grochmal. „Rodzina wspólnotą miłości w świetle pedagogii jedności Ruchu Focolariˮ. W: Wokół rodziny. Wychowanie, kultura, społeczeństwo, red. Andrzej Garbarz, Grzegorz Grzybek, 255–273. Rzeszów: Wyd. i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, 2011.
• Krapiec, Mieczysław A. Ja – człowiek. Lublin: TN KUL, 1998.
• Krasiejko, Izabela. Praca socjalna w praktyce asystenta rodziny. Przykład podejścia skoncentrowanego na rozwiązaniach. Katowice: Wyd. Naukowe Śląsk, 2011.
• Lubich, Chiara. Ai Gen 3.1971–1975. Roma: Città Nuova, 1979.
• Lubich, Chiara. Ai Gen 3.1975–’80. Roma: Città Nuova, 1994.
• Lubich, Chiara. Ai Gen 3.1981–1995. Roma: Città Nuova, 2006.
• Lubich, Chiara. Arte di amare. Roma: Città Nuova, 2005.
• Lubich, Chiara. Charyzmat jedności, red. Michele Vandeleene. Kraków: Fundacja Mariapoli, Wydawncitwo M, 2007.
• Lubich, Chiara. „Chi beve l’acqua pensa alla sorgente”. W: Da Trento al mondo, dal mondo al Trento. Chiara Lubich nella su città, red. Michele Zanzucchi, 77–83. Roma: Città Nuova, 2002.
• Lubich, Chiara. Colloqui con i GEN. Anni 1966/69. Roma: Città Nuova, 1998.
• Lubich, Chiara. Colloqui con i GEN. Anni 1970/74. Roma: Città Nuova, 1999.
• Lubich, Chiara. Colloqui con i GEN. Anni 1975/2000. Roma: Città Nuova, 2001.
• Lubich, Chiara. Dlaczego mnie opuściłeś, red. Anna Fratta. Kraków: Fundacja Mariapoli, 2000.
• Lubich, Chiara. Duchowość jedności nową drogą. Kraków: Fundacja Mariapoli, 2004.
• Lubich, Chiara. Gdzie budzi się życie. Rozmowy o rodzinie. Warszawa: Fundacja Mariapoli, Wyd. S. Loretanek, 1999.
• Lubich, Chiara. „Igino Giordani: il confondatore”. Nuova Umanita 1/97 (1995): 5–10.
• Lubich, Chiara. Lettere dei primi tempi (1943–1949) alle origini di una nuova spiritualità. Roma: Città Nuova, 2010.
• Lubich, Chiara. Przygoda jedności. Kraków: WAM, 1996.
• Lubich, Chiara. Raccolta dei testi di Chiara ai ragazzi o sui ragazzi. Stralci da conversazioni, lettere, messaggi dal 1953 ad oggi per la formazione degli animatori del Movimento Ragazzi per l’unità, red. Centro Mondiale Ragazzi per l’unità. Rocca di Papa, 1999.
• Lubich, Chiara. Tylko jedno. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 1984.
• Magrini, Mariagrazia. Ze światła ku światłu. Błogosławiona Chiara Badano, tłum. Anna Popławska. Kraków: Wyd. Św. Stanisława BM, 2011.
• Maritano, Livio. „Per decreto del Papa, Chiara Badano è venerabile”. http://www.diocesiacqui.piemonte.it/badano.htm [dostęp: 20.01.2019].
• Miłość jako sprawność moralna w wychowaniu, red. Iwona Jazukiewicz, Ewa Rojewska. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2013.
• Morán, Jesús. „«Trasferirsi nel fratello»: una radicalizzazione antropologica”. W: Guardare tutti i fiori. Da una pagina del ’49 di Chiara Lubich, red. Lucia Abignente, Maria Caterina Atzori i in., 39–51. Roma: Città Nuova, 2014.
• Mounier, Emanuel. Wprowadzenie do egzystencjalizmów. Kraków: ZNAK, 1964.
• Movimento dei Focolari. Paolo VI al Movimento dei Focolari. Roma: Città Nuova, 1978.
• Nosowski, Zbigniew. Parami do nieba. Małżeńska droga do świętości. Warszawa: Więź, 2004.
• Nowak, Marian. „Education as Support for the Integral Development of the Pupil”. Paedagogia Christiana 2/42 (2018): 11–32. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/PCh.2018.013.
• Nowak, Marian. „Wymiary teorii i praktyki w pedagogice w ujęciu Karola Wojtyły”. Wychowanie na co Dzień 4–5 (2005): 11–12.
• Oblicza miłości w pedagogice, red. Marcin Białas, Dorota Ruszkiewicz. Łódź: WSH-E, 2007.
• Olbrycht, Katarzyna. „Co może odnaleźć pedagog w zbiorze tekstów Charyzmat jedności Chiary Lubich?”. Nowe Miasto 2–3 (2008): 168.
• Olbrycht, Katarzyna. „Wychowanie w rodzinie, jako wychowanie do wartości domu”. W: Dom, w którym rodzi się wspólnota. Rodzina, społeczeństwo, Kościół, red. Mariola T. Kozubek, 55–69. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2012.
• Opozda, Danuta. „Integral Upbringing as the Fundamental Category of Practice and Theory of Pedagogy of Family in Christian Inspiration”. Paedagogia Christiana 2/42 (2018): 151–164.
• Ożóg, Tomasz. „Wychowanie chrześcijańskie w kościelnych ruchach religijnych”. W: Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, red. Alina Rynio, 953–963. Lublin: Wyd. KUL, 2007.
• Pinassi Cardinali, Raffaella. I focolarini sposati, una „via nuova” nella Chiesa. Roma: Città Nuova, 2007.
• Podsiad, Antoni. Słownik terminów i pojęć filozoficznych. Warszawa: Pax, 2001.
• Półtawska, Wanda. „Prawidłowy start”. W: Miłość, małżeństwo, rodzina, red. Franciszek Adamski, 21–71. Kraków: Wyd. Apostolstwa Modlitwy, 1978.
• Półtawska, Wanda. „Rola rodziców w wychowaniu seksualnym młodzieży”. W: Wychowanie w rodzinie, red. Franciszek Adamski, 193–208. Kraków: Petrus, 2010.
• Półtawska, Wanda. Uczcie się kochać. Poznań: Edycja Świętego Pawła, 2015.
• Redakcja. „Błogosławiona Chiara Luce Badanoˮ. Nowe Miasto 5 (2010): 1. Wkładka specjalna.
• Secco, Luigi. La pedagogia dell’amore. Roma: Città Nuova, 2006.
• Silva, Raul Augusto de Sousa Leite. „A Utopia da Fraternidade Universal em Chiara Lubich”. W: Ética relacional: um caminho de sabedoria, red. Silvestre Ourives Marques Miguel Panão, Pedro Vistas, 13–23. Lisboa: Universidade Católica Editora, 2017.
• Słowik, Małgorzata. „O potrzebie rozwoju poradnictwa rodzinnego opartego na wartościach chrześcijańskich – na przykładzie działalności Kościoła katolickiego w Polsce”. Paedagogia Christiana 2/30 (2012): 193–213.
• Sobór Watykański II. Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim Gravissimum educationis. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 1968.
• Sobór Watykański II. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes. Città del Vaticano: Liberia Editrice Vaticana, 1967.
• Sorgi, Tommaso. „Scuole del nostro tempoˮ. Città Nuova 2 (1960): 11–12.
• Stróżewski, Władysław. „Oblicza miłości”. Tygodnik Powszechny 6 (2000): 1.
• Styczeń, Tadeusz. „Kochaj, gdyż Bóg nas wszystkich ukochał. Z Chiarą Lubich – założycielką Ruchu Focolari rozmawia Tadeusz Styczeń SDS”. Ethos 29 (1995): 17–22.
• Świątkiewicz, Wojciech. „Amo, ergo sum”. Nowe Miasto 2–3 (2008): 169.
• Świątkiewicz, Wojciech. „Między rodziną a życiem publicznym – ciągłość i zmiana orientacji na wartości w polskim społeczeństwie”. W: Postawy społeczno-religijne Polaków 1991–2012, red. Lucjan Adamczuk, Elżbieta Firlit, Witold Zdaniewicz, 192–194. Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, 2013.
• Tarnowski, Janusz. „Wprowadzenie do Deklaracji o wychowaniu chrześcijańskim”. W: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, 303–312. Poznań: Pallotinum, 1968.
• Torno, Armando. Chiara Lubich. Życie i dzieło. Tłum. Krystyna Kozak. Poznań–Warszawa: Fundacja Mariapoli, Wyd. Święty Wojciech, 2013.
• Tratti di storia del Movimento Famiglie Nuove, red. Danilo e Anna Maria Zanzucchi. Roma: Città Nuova, 2005.
• Voce, Maria. „Uno strumento efficace di formazione alla cultura dell’unità”. W: La fonte e le frontiere. Sophia compie 10 anni, 17–21. Roma: Città Nuova, 2018.
• Wodarczyk, Adam. Prorok żywego Kościoła. Katowice: Emmanuel, 2008.
• Wojtyła, Karol. Miłość i odpowiedzialność. Lublin: TN KUL, 1982.
• Wojtyła, Karol. Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne. Lublin: TN KUL, 2000.
• Wojtyła, Karol. „Teoria–prassi: un tema umano e cristiano”. Rassegna di Pedagogia. Pädagogische Umschau 1–4 (2004): 17–18.
• Zambonini, Franca. L’avventura dell’unità. Milano: Paoline Cinisello Balsamo, 1991.
• Zanhgi, Giuseppe M. „Pedagogia nuova”. Città Nuova 2 (1960): 11.
• Zanzucchi, Danilo e Anna Maria, ed. Tratti di storia del Movimento Famiglie Nuove.
• Roma: Città Nuova, 2005.
• Zanzucchi, Michele. Mam wszystko. 18 lat życia Chiary Luce. Kraków: Fundacja Mariapoli, Wyd. M, 2004.
• Żyliński, Jarosław. Miłość i wychowanie. Poznań: W Drodze, 2016.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2019.018