Socjologia farmaceutyków jako „subpole” socjologii medycyny

• Authors: Makowska Marta , Nowakowski Michał

Title variants

EN

The sociology of pharmaceuticals as a “subfield” within the sociology of medicine

Abstracts

PL

Celem artykułu jest nakreślenie obszaru badawczego w ramach socjologii medycyny, który socjologowie brytyjscy nazwali socjologią farmaceutyków. Zawierają się w niej: 1) procesy medykalizacji i farmaceutykalizacji, 2) społeczny kontekst tworzenia regulacji dotyczących leków, 3) praktyki marketingowe przemysłu farmaceutycznego, 4) oczekiwania społeczne dotyczące innowacji farmaceutycznych, 5) konsumpcja leków. W artykule omówiono powstanie i rozwój socjologii farmaceutyków oraz dokonano przeglądu badań mieszczących się w tym obszarze. Przedstawiono także argumenty dowodzące użyteczności terminu „socjologia farmaceutyków” w badaniach nad społecznymi konsekwencjami korzystania z leków oraz procesem farmaceutykalizacji.

EN

The aim of the article is to outline the subfield within the sociology of medicine which British sociologists called the sociology of pharmaceuticals. It contains: 1) the processes of medication and pharmaceuticalisation, 2) the social context of drug regulation, 3) marketing practices of the pharmaceutical industry, 4) social expectations regarding pharmaceutical innovations, and 5) drug consumption. The article will discuss the emergence and development of the sociology of pharmaceuticals, and a review of research in this area will be made. Finally, arguments will be presented showing the usefulness of the term sociology of pharmaceuticals in research on the social consequences of drug use and the process of pharmaceuticalisation.

Keywords

PL

socjologia farmaceutyków; medykalizacja; farmaceutykalizacja; prawo farmaceutyczne; marketing farmaceutyczny; konsumpcja leków

EN

sociology of pharmaceuticals; medicalisation; pharmaceuticalisation; pharmaceutical law; pharmaceutical marketing; drug consumption

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2018
• Volume: LXVII (67)
• Issue: 4
• Pages: 97-115

Contributors

author

Makowska Marta

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Nauk Społecznych, Katedra Socjologii

author

Nowakowski Michał

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Filozofii i Socjologii, Instytut Socjologii, Zakład Socjologii Zdrowia, Medycyny i Rodziny

References

• Abraham John. 2008. “Sociology of pharmaceuticals development and regulation: A realist empirical research programme”. Sociology of Health & Illness 30(6): 869–885.
• Abraham John. 2010a. “Pharmaceuticalization of society in context: Theoretical, empirical and health dimensions”. Sociology 4(44): 603–622.
• Abraham John. 2010b. The sociological concomitants of the pharmaceutical industry and medications. W: Handbook of medical sociology. Sixth edition, C.E. Bird, P. Conrad, A.M. Fremont, S. Timmermans, 209–308. Nashville: Vanderbilt University Press.
• Abraham John. 2011. “Evolving sociological analyses of ‘pharmaceuticalisation’: A response to Williams, Martin and Gabe”. Sociology of Health & Illness 33(5): 726–728.
• Abraham John, Courtney Davis. 2007. “Interpellative sociology of pharmaceuticals: Problems and challenges for innovation and regulation in the 21st century”. Technology Analysis & Strategic Management 3: 387–402.
• Abraham John, Julie Sheppard. 1999. The therapeutic nightmare. The battle over the world’s most controversial sleeping pill. London: Earthscan.
• Austad Kirsten E., Jerry Avorn, Aaron S. Kesselheim. 2011. “Medical students’ exposure to and attitudes about the pharmaceutical industry: a systematic review”. PLoS Medicine 8(5): 1–13.
• Ballantyne Peri J. 2016. “Understanding users in the ‘field of medications”. Pharmacy 4(2): 19.
• Barr Michael, Diana Rose D. 2008. “The great ambivalence: factors likely to affect service user and public acceptability of the pharmacogenomics of antidepressant medication”. Sociology of Health & Illness 30(6): 944–958.
• Bell Susan E., Anne E. Figert. 2012. “Medicalization and pharmaceuticalization at the intersections: Looking backward, sideways and forward”. Social Science and Medicine. 75(5): 775–783.
• Brown Patric, Sabine de Graaf, Marij Hillen, Ellen Smets, Hanneke Laarhoven. 2015. “The interweaving of pharmaceutical and medical expectations as dynamics of micro-pharmaceuticalisation: Advanced-stage cancer patients’ hope in medicines alongside trust in professionals”. Social Science & Medicine 131: 313–321.
• Busfield Joan. 2010. “A pill for every ill: Explaining the expansion in medicine use”. Social Science & Medicine 70(6): 934–941.
• Carpiano Richard M. 2001. “Passive medicalization: The case of viagra and erectile dysfunction”. Sociological Spectrum 21(3): 441–450.
• CBOS. 2016. Leki dostępne bez recepty i suplementy diety. Warszawa: CBOS.
• Conrad Peter. 1992. “Medicalization and social control”. Annual Review of Sociology 18: 209–232.
• Conrad Peter. 2007. The medicalization of the society. Baltimore: The John Hopkins Press. da Fonseca Elise Massard. 2014. “Reforming pharmaceutical regulation: A case study of generic drugs in Brazil”. Policy and Society 33(1): 65–76.
• Fox Nick J., Katie J. Ward 2006. “Health identities: from expert patient to resisting consumer”. Health 10(4): 461–479.
• Fox Nick J., Katie J. Ward 2008. “Pharma in the bedroom... and the kitchen.... The pharmaceuticalisation of daily life”. Sociology of Health & Illness 30(6): 856–868.
• Fugh-Berman Adriane, Karen Alladin, Jarva Chow. 2006. “Advertising in medical journals: should current practices change?”. PLoS Medicine 3(6): e130.
• Gabe Jonathan, Susan Lipshitz-Phillips. 1982. “Evil necessity? The meaning of benzodiazepine use for women patients from one general practice”. Sociology of Health & Illness 4(2): 201–209.
• Gabe Jonathan, Simon J. Williams, Paul Martin, Catherine Coveney. 2015. “Pharmaceuticals and society: Power, promises and prospects”. Social Science & Medicine 131: 193–198.
• IQIVA. 2018. Rynek farmaceutyczny w 2017 roku. http://www.nia.org.pl/wp-content/uploads/2018/01/IQVIA _Rynek_farmaceutyczny_2017_RAPORT.pdf [dostęp: 25.06.2018].
• Kesselheim Aaron S., Michelle M. Mello, David M. Studdert. 2011. “Strategies and practices in off-label marketing of pharmaceuticals: a retrospective analysis of whistleblower complaints”. PLoS Medicine 8(4): e1000431.
• Kravitz Robert L. 2000. “Direct-to-consumer advertising of prescription drugs”. The Western Journal of Medicine 173(4): 221.
• Lacasse Jeffrey R., Jonathan Leo. 2010. “Ghostwriting at elite academic medical centers in the United States”. PLoS Medicine 7(2): e1000230.
• Lexchin Joel. 2001. “Lifestyle drugs: Issues for debate”. Canadian Medical Association Journal 164(10): 1449–1451.
• Light Donald, Joel Lexchin, Jonathan J. Darrow. 2013. “Institutional corruption of pharmaceuticals and the myth of safe and effective drugs”. The Journal of Law, Medicnie & Ethics 14(3): 590–610.
• Makowska Marta. 2010. Etyczne standardy marketingu farmaceutycznego. Warszawa: CeDeWu.
• Makowska Marta. 2012. „Rola śledztw dziennikarskich w kreowaniu etycznych standardów marketingu farmaceutycznego”. Prakseologia 152: 125–144.
• Makowska Marta. 2016. Etyczne wyzwania relacji studentów medycyny z przemysłem farmaceutycznym. Studium porównawcze sytuacji w Polsce i w USA. Warszawa: SGGW.
• Makowska Marta, Łukasz Jasiński. 2017. „Znaczenie «przejrzystości» w relacjach lekarzy z firmami farmaceutycznymi”. Annales. Etyka w życiu gospodarczym 20: 95–109.
• Mogull Scott A. 2008. “Chronology of direct-to-consumer advertising regulation in the United States”. American Medical Writers Association Journal 23(3): 106–109.
• Moynihan Ray, Ilona Heath, David Henry. 2002. „Selling sickness: The pharmaceutical industry and disease mongering”. BMJ: British Medical Journal 324(7342): 886–891.
• Nowakowski Michał. 2013. Medykalizacja seksualności człowieka – konstruowanie zaburzeń w nadziei na zysk. W: Zdrowie i choroba w badaniach socjologicznych prowadzonych na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie 1995–2013, W. Piątkowski (red.), 105–122. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego.
• Nowakowski Michał. 2015. Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego. Lublin: UMCS.
• Orlowski James P., Leon Wateska. 1992. „The effects of pharmaceutical firm enticements on physician prescribing patterns. There’s no such thing as a free lunch”. Chest 102(1): 270–273.
• Payer Lynn. 1992. Disease-mongers. How doctors, drug companies, and insures are making you feel sick. USA: John Wiley and Sons Inc.
• Polak Paulina. 2011. Nowe formy korupcji. Analiza socjologiczna sektora farmaceutycznego w Polsce. Kraków: Nomos.
• QuintilesIM S Institute. 2016. Outlook for global medicines through 2021 http://static.correofarmaceutico.com/docs/2016/12/12/qiihi_outlook_for_global_medicines_through_2021.pdf[dostęp: 25.06.2018].
• Sah Sunita, Adriane Fugh-Berman. 2013. “Physicians under the influence: Social psychology and industry marketing strategies”. The Journal of Law, Medicine & Ethic. 41(3): 665–672.
• Sismondo Sergio. 2013. “Key opinion leaders and the corruption of medical knowledge: What the Sunshine Act will and won’t cast light on”. The Journal of Law, Medicine & Ethics 41(3): 635–643.
• Statista.pl. 2018. Revenue of the worldwide pharmaceutical market from 2001 to 2015 (in billion U.S. https://www.statista.com/statistics/263102/pharmaceutical-market-worldwide-revenuesince- 2001/[dostęp: 25.06.2018].
• Smart Andrew, Paul Martin, Michael Parker. 2004. “Tailored medicine: Whom will it fit? The ethics of patient and disease stratification”. Bioethics 18(4): 322–343.
• Stevenson Fiona A., Miranda Leontowitsch, Catherine Duggan. 2008. “Over-the-counter medicines: Professional expertise and consumer discourses”. Sociology of Health & Illness 30(6): 913–928.
• Tutton Richard. 2014. “Pharmacogenomic biomarkers in drug labels: What do they tell us?”. Pharmacogenomics 15(3): 297–304.
• Villanueva Pillar, Salvador Peiró, Julian Librero, Inmaculada Pereiró. 2003. “Accuracy of pharmaceutical advertisements in medical journals”. The Lancet 361(9351): 27–32.
• Wazana Ashley. 2000. “Physicians and the pharmaceutical industry. Is a gift ever just a gift?”. Journal of American Medical Association 283(3): 373–380.
• Wieczorkowska Magdalena. 2012. Farmaceutykalizacja społeczeństwa – między konsumpcjonizmem a kulturą lęku. W: Społeczne, kulturowe i polityczne uwarunkowania ryzyka zdrowotnego, Społeczne, kulturowe i polityczne uwarunkowania ryzyka zdrowotnego, M. Gałuszka, M. Wieczorkowska (red.), 17–37. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego.
• Williams Simon J., Jonathan Gabe, Peter Davis. 2008. “The sociology of pharmaceuticals: Progress and prospects”. Sociology of Health & Illness 30(6): 813–824.
• Williams Simon. J., Paul Martin, Jonathan Gabe. 2011a. “The pharmaceuticalisation of society? A framework for analysis”. Sociology of Health & Illness 33(5): 710–725.
• Williams Simon. J., Paul Martin, Jonathan Gabe. 2011b. “Evolving sociological analyses of ‘pharmaceuticalisation’: A reply to Abraham”. Sociology of Health & Illness 33(5): 729–773.
• Wiśniewski Jakub. 2008. „Leki dla biednych”. Miesięcznik Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie. Puls 1: 34.
• Władysiuk Magdalena, Daria Szmurło, Piotr Wojciechowski. 2014. Rola surogatów w ocenie skuteczności i bezpieczeństwa technologii medycznych w onkologii – analiza rekomendacji Agencji Oceny Technologii Medycznych w Polsce. Onkologia w Praktyce Klinicznej 10(3): 138–145.
• Woloshin Steven, Lisa M. Schwartz. 2016. US Food and Drug Administration approval of Flibanserin. Even the score does not add up. JAMA Intern Med. 176(4): 439–442.
• Wróblewski Michał. 2013. „Wyzwanie biomedykalizacji. Socjologia medycyny oraz socjologia zdrowia i choroby «podszyte» teorią aktora-sieci”. Przegląd Kulturoznawczy 1(15): 67.
• Zipkin Daniella A., Michael A. Steinman. 2005. “Interactions between pharmaceutical representatives and doctors in training”. Journal of General Internal Medicine 20(8): 777–786.