The Swedish Trade Unions, Swedish Society and Polish Pro-Independence Emigration in Sweden Toward the Independent Self-Governing Trade Union Solidarity and the Democratic Opposition in the Polish People’s Republic in the Years 1980–1990

• Authors: Bolesław Hajduk

Title variants

PL

Szwedzkie związki zawodowe i społeczeństwo oraz polskie uchodźstwo niepodległościowe w Szwecji wobec Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” i opozycji demokratycznej w PRL w latach 1980–1990

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

As far as the Polish People’s Republic (PRL) and the communist years are concerned, support from professional organizations, society members, authorities and Polish emigration in Sweden to the Independent Self-Governing Trade Union (NSZZ) Solidarity (“Solidarność”) and democratic opposition took a number of forms. Before the first independent trade union was established, activists of the Swedish Social Democratic Labour Party had supported the creation of such structures in the Polish People’s Republic (PRL). Furthermore, the Swedish Trade Union Confederation (Landsorganisationen and Sverige – LO), whose members were mainly social democrats, already during the 1980 strikes got in touch with the structures organizing public speeches of Polish workers. Consequently, the Swedish party supported striking workers on an international arena. This help was provided among others by Olof Palme, chairman of the Swedish Social Democratic Labour Party, as well as in the form of financial assistance for organizational purposes and the purchase of printing machines. When martial law was imposed in the Polish People’s Republic and Solidarity together with other opposition groups were declared illegal, Social Democratic and other Swedish trade unions supported the Polish underground democratic opposition in a number of ways. Money and gifts were collected and sent to PRL, and numerous propaganda and information activities were undertaken in Scandinavia, Europe and all over the world. Apart from the assistance provided by the Swedish Trade Union Confederation (LO), support from the Swedish officials and Swedish society was of profound importance to the opposition groups established in the Polish People’s Republic. After martial law had been imposed in PRL, minister Ole Ullsten together with Danish and Norwegian ministers of foreign affairs unanimously criticized restricting civil liberties in the Polish People’s Republic as well as detaining (arresting) of Solidarity leaders and activists. Strong support for the then illegal structures of Solidarity and Polish people was offered by Swedish non-governmental and charity organizations such as the Swedish Red Cross, organization “Save the Children”, Lutheran Help, Free Evangelic Church and Individual Relief. Attention should also be paid to help provided by Swedish people and Swedish educational institutions. Special emphasis should also be placed on support that the democratic opposition groups in the Polish People’s Republic received from their compatriots in Sweden. Two organizations, namely Polish Emigration Council (RUP), consisting of 16 pro-independence organizations, and Polish Emigration Federation (FUP), coordinated aid programmes launched in Sweden to give a hand to Solidarity and the democratic opposition. Last but not least, one mustn’t neglect support from Denmark-based Scandinavian Committee for Independent Poland headed by professor Eugeniusz S. Kruszewski. By the time it was transformed into Polish-Scandinavian Institute in December 1984, the aforementioned Committee had been leading a propaganda campaign, among other things in Sweden, to provide reliable information about political goings-on, the persecuted oppositionists, steps taken by the communist regime and actions taken internationally to help Polish people.

PL

Wsparcie przez organizacje zawodowe, społeczeństwo i władze oraz polską emigrację niepodległościową w Szwecji udzielane NSZZ „Solidarność” i opozycji demokratycznej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL) miało różne formy. Przed powstaniem pierwszego niezależnego od władz związku zawodowego rozwój struktur opozycji wolnościowej w PRL wspierali działacze Szwedzkiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej. W okresie fali strajków robotniczych, które nasiliły się w Polsce w sierpniu 1980 roku zdominowana przez socjaldemokratów Centrala Szwedzkich Związków Zawodowych (LO) nawiązała bliskie kontakty z strukturami organizującymi wystąpienia polskich robotników. Efektem ich były wsparcie strajkujących robotników na arenie Warszawa–Lublin 1993, pp. 445–449; E.S. Kruszewski: Polacy w Danii wobec pojałtańskiej Polski (1944–1990) [Poles in Denmark and Poland after the Yalta Conference (1944–1990)], in: W służbie Polsce i emigracji. Księga dedykowana Profesorowi Edwardowi Szczepanikowi [Serving Poland and Polish expatriates. A Tribute to Professor Edward Szczepanik], eds. L. Nowak, M. Szczerbiński, Gorzów Wlkp. 2002, p. 168; B. Hajduk: Polskie uchodźstwo niepodległościowe… [Polish Refugees in Scandinavia...], op. cit., p. 214. międzynarodowej, między innymi przez przywódcę socjaldemokratów Olofa Palmego oraz pomoc finansowa na potrzeby organizacyjne i dostawy urządzeń poligraficznych. Po wprowadzeniu w PRL stanu wojennego oraz delegalizacji NSZZ „Solidarność” i pozostałych grup opozycyjnych zarówno socjaldemokratyczne, jak i inne szwedzkie związki zawodowe rozwinęły różne formy pomocy dla opozycyjnych struktur działających w tzw. podziemiu. Gromadzono i przekazywano środki finansowe, organizowano zbiórki i transport darów oraz rozwijano intensywną działalność propagandowo-informacyjną w Skandynawii, w Europie i w świecie. Poza pomocą udzielaną przez szwedzkie związki zawodowe ważne znaczenie dla struktur opozycyjnych w PRL miało wsparcie ze strony czynników oficjalnych i społeczeństwa szwedzkiego. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce, minister Ole Ullsten wspólnie z ministrami spraw zagranicznych Danii i Norwegii, jednoznacznie potępili ograniczanie swobód obywatelskich w PRL oraz internowania (aresztowania) przywódców i działaczy NSZZ „Solidarność”. Ogromnym wsparciem dla „nielegalnych” struktur „Solidarności” oraz społeczeństwa polskiego była pomoc niesiona przez wyspecjalizowane szwedzkie instytucje pozarządowe i charytatywne takie jak: Szwedzki Czerwony Krzyż, organizację Ratujcie Dzieci, Pomoc Luterańska, Wolny Kościół Ewangeliczny i Pomoc Indywidualna. Na odnotowanie zasługuje również aktywność pomocowa społeczeństwa szwedzkiego, w tym placówek oświatowych, w różnych regionach Szwecji. Poza tym ważną rolę w akcji niesienia pomocy antyreżimowej opozycji demokratycznej w PRL odgrywało uchodźstwo polskie w Szwecji. Koordynacją programu pomocowego w Szwecji na rzecz „Solidarności” i opozycji zajmowała się Rada Uchodźstwa Polskiego, skupiająca 16 organizacji niepodległościowych oraz Federacja Uchodźstwa Polskiego. W dziedzinie niesienia pomocy NSZZ „Solidarność” i opozycji demokratycznej w PRL wspomnieć również należy o wielostronnym wsparciu kierowanego przez profesora Eugeniusza S. Kruszewskiego Skandynawskiego Komitetu na Rzecz Wolnej Polski z siedzibą w Danii. Do chwili przekształcenia w Instytut Polsko-Skandynawski w grudniu 1984 roku SKnRzWP prowadził aktywną akcję propagandową, m.in. na terenie Szwecji, informującą o wydarzeniach politycznych w PRL, prześladowaniach opozycjonistów, poczynaniach władz reżimowych oraz działaniach wspierających podejmowanych na arenie międzynarodowej.

Keywords

EN

Sweden; Polish emigrants; the Independent Self-Governing Trade Union Solidarity; opposition in Poland in the years 1980–1990

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2014
• Volume: 27/I
• Pages: 153-173

Contributors

author

Bolesław Hajduk

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Archiwum Krajowej Komisji NSZZ “Solidarność” in Gdansk [Archives of the National Commission of NSZZ Solidarity], Biuro Koordynacyjne NSZZ “Solidarność” w Brukseli [The Coordinating Office Abroad of NSZZ Solidarity in Brussels] (further: AKK NSZZ “Solidarność”
• Archiwum Państwowe w Gdańsku, NSZZ “Solidarność“ [National Archives in Gdansk, NSZZ Solidarity]
• “Aftenposten“ 10.12.1983
• “Berlingske Tidende“ 7.10.1983
• “Kronika” [The Chronicle], 1981-1985
• “Tydzień Polski” [The Polish Week], 8.06.1985
• “Życie Warszawy“ [Warsaw Daily] 31.10.1983
• „Dagens Nyheter“ 24.12.1983
• Chodubski A., Olszewski E.: Stan badań nad zbiorowościami polonijnymi w Skandynawii [Research on the Polish community in Scandinavia], in: Polacy w Skandynawii… [Poles in Scandinavia]
• Dzień w którym wszyscy Szwedzi złożyli się po koronie [The Day when all Swedes Donated a Crown], “Suecia Polonia” 2010, no. 3 (93)
• Friszke A.: Opozycja polityczna w PRL w latach 1945–1980 [Political opposition in the Polish People’s Republic in the years 1945–1980], Londyn 1984
• Hajduk B.: Polskie uchodźstwo niepodległościowe w Skandynawii w latach 1945–1989 [Polish Refugees in Scandinavia in Quest for Independence 1945–1990], in: Zakończenie II wojny światowej. Polityka i dyplomacja międzynarodowa 1945–2005 [Putting an End to WWII. International Politics and Diplomacy 1945–2005], ed. M. Nurek, Gdańsk 2006
• Jaworski P.: Szwedzka pomoc dla Polski i „Solidarności” 1980–1981 [Swedish Aid for Poland and Solidarity 1980–1981], “Suecia Polonia” 2010, Y. IX, no. 3 (33)
• Kłonczyński A.: My w Szwecji nie porastamy mchem. Emigranci z Polski w Szwecji w latach 1945–1980 [In Sweden We are not Covered with Moss. Polish Emigrants in Sweden 1945–1980], Gdańsk 2012
• Kruszewski E.S.: Polacy w Danii wobec pojałtańskiej Polski (1944–1990) [Poles in Denmark and Poland after the Yalta Conference (1944–1990)], in: W służbie Polsce i emigracji. Księga dedykowana Profesorowi Edwardowi Szczepanikowi [Serving Poland and Polish expatriates. A Tribute to Professor Edward Szczepanik], eds. L. Nowak, M. Szczerbiński, Gorzów Wlkp. 2002
• Kruszewski E.S.: Śp. Tadeusz Andrzej Głowacki 30.09.1917–20.08.2001 [The Late Tadeusz Andrzej Głowacki 30.09.1917–20.08.2001], in: XVI Rocznik Instytutu Polsko-Skandynawskiego [16th Yearbook of Polish-Scandinavian Institute], Kopenhaga 2001
• Later-Chodyłowa E.: Prasa polonijna i emigracyjna w Skandynawii [The Polish Emigration Press in Scandinavia], in: XIX Rocznik Instytutu Polsko-Skandynawskiego 2003/2004 [19th Yearbook of the Polish-Scandinavian Institute 2003–2004], Kopenhaga 2004
• Michalik E.: Emigracja polska w Szwecji po drugiej wojnie światowej [Polish Emigrants in Sweden after WWII], in: Polacy w Skandynawii [Poles in Scandinavia], ed. E. Olszewski, Lublin 1997
• Michalik E.: Polityka imigracyjna w Szwecji [Swedish Immigration Policy], in: Polacy w Skandynawii… [Poles in Scandinavia...], ed. E. Olszewski, Lublin 1997
• Olszewski E.: Emigracja polska w Danii 1893–1993 [Polish Emigrants in Denmark 1893–1993], Warszawa–Lublin 1993
• Wasylkowski J.: Na rzecz Wolnej Polski. Towarzystwo Polskie w Danii i jego poprzednicy 1973–2001 [For the sake of Free Poland. Pro Polonia Society in Denmark and its predecessors], Kopenhaga 2002,
• Zak-Stadfors Z.: Szwecja [Sweden], in: Akcja niepodległościowa na terenie międzynarodowym 1945–1990 [International Independence Action 1945–1990], joint publication, ed. T. Piesakowski. Materiały do dziejów polskiego uchodźstwa 1945–1990 [Materials for the History of the Polish Diaspora 1945–1990], vol. IV, London 1999