EN
The purpose of this article is to present and discuss the preliminary results of the qualitative research conducted in 2014 among parents who organize and develop new, alternative to “system schools” 1– educational environments of so called quasi-schools (Uryga and Wiatr, 2015). The analysis of in-depth interviews conducted with parents of school-aged children – who are extraordinarily involved in seeking and creating educational environments for them, inspire questions about the importance of these activities and their background – their broader socio-cultural context. The phenomenon is examined on two levels. The first is the level of “what is going on here?”, and the second is the level of “what makes this phenomenon happen?” These questions are analyzed in terms of two directions – one shows the parents’ actions in the perspective of their criticism of the existing but imperfect reality, and the other introduces the criticism of the parents’ critical perspective and allows to seek deeper hidden patterns of their practices. The critical attitude and ideology concept, as understood by Karl Mannheim and Luis Althusser, provides a common interpretive framework for both perspectives. On the one hand they allow to understand the activities of parents, in terms of agency, activity and empowerment, against existing structures, and on the other hand in terms of being called/ summoned by neo-liberal ideology (Althusser ’s interpellation). The article concludes with questions discussing the importance of quasi-schools in current education in Poland which then opens the field between potential change and development of the incumbent public educational system and its potential dismantling.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie i dyskusja wstępnych wyników badań jakościowych przeprowadzonych w roku 2014 wśród rodziców organizujących i rozwijających nowe, alternatywne do szkół systemowych**, środowiska edukacyjne tzw. quasi-szkoły (Uryga, Wiatr 2015). Analiza wypowiedzi pochodzących z pogłębionych wywiadów z nicią przewodnią prowadzonych z rodzicami dzieci w wieku szkolnym – którzy w ponadprzeciętny sposób angażują się w poszukiwanie i tworzenie środowisk edukacyjnych dla swoich dzieci, dostarczają materiału skłaniającego do pytań o znaczenie tych działań oraz o ich podłoże – o szerszy kontekst społeczno-kulturowy tych inicjatyw. Zjawisko jest badane na dwóch poziomach. Jeden odpowiada na pytanie – co tu się dzieje?, drugi zaś na pytanie, jak to jest możliwe, że dzieje się to co się dzieje? Tak sformułowane pytania prowadzą analizy w dwóch kierunkach – jedna ukazuje działania rodziców w perspektywie ich krytycyzmu wobec zastanej, acz niedoskonałej rzeczywistości, druga zaś wprowadza krytycyzm wobec krytycznej perspektywy rodziców i pozwala szukać głębiej ukrytych wzorów ich praktyk. Postawa krytyczna i koncepcja ideologii w wydaniu Karla Mannheima i Luisa Althussera stanowią wspólną ramę interpretacyjną obu zarysowanych perspektyw. Pozwalają one rozumieć działania rodziców z jednej strony w kategoriach sprawczości, aktywności i upodmiotowienia wobec zastanych struktur oraz w kategoriach wezwania przez neoliberalną ideologię (Althusserowskiej interpelacji) z drugiej strony. Artykuł zamykają pytania o znaczenie quasi-szkół dla szkolnictwa w Polsce, rozpięte między potencjalną zmianą i rozwojem polskiej szkoły systemowej a potencjalnym jej demontażem.