Polish quasi-schools – the ideological background of parental educational initiatives

• Authors: Wiatr Marta

Title variants

PL

Polskie quasi-szkoły – ideologiczne tło rodzicielskich inicjatyw edukacyjnych

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The purpose of this article is to present and discuss the preliminary results of the qualitative research conducted in 2014 among parents who organize and develop new, alternative to “system schools” 1– educational environments of so called quasi-schools (Uryga and Wiatr, 2015). The analysis of in-depth interviews conducted with parents of school-aged children – who are extraordinarily involved in seeking and creating educational environments for them, inspire questions about the importance of these activities and their background – their broader socio-cultural context. The phenomenon is examined on two levels. The first is the level of “what is going on here?”, and the second is the level of “what makes this phenomenon happen?” These questions are analyzed in terms of two directions – one shows the parents’ actions in the perspective of their criticism of the existing but imperfect reality, and the other introduces the criticism of the parents’ critical perspective and allows to seek deeper hidden patterns of their practices. The critical attitude and ideology concept, as understood by Karl Mannheim and Luis Althusser, provides a common interpretive framework for both perspectives. On the one hand they allow to understand the activities of parents, in terms of agency, activity and empowerment, against existing structures, and on the other hand in terms of being called/ summoned by neo-liberal ideology (Althusser ’s interpellation). The article concludes with questions discussing the importance of quasi-schools in current education in Poland which then opens the field between potential change and development of the incumbent public educational system and its potential dismantling.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie i dyskusja wstępnych wyników badań jakościowych przeprowadzonych w roku 2014 wśród rodziców organizujących i rozwijających nowe, alternatywne do szkół systemowych**, środowiska edukacyjne tzw. quasi-szkoły (Uryga, Wiatr 2015). Analiza wypowiedzi pochodzących z pogłębionych wywiadów z nicią przewodnią prowadzonych z rodzicami dzieci w wieku szkolnym – którzy w ponadprzeciętny sposób angażują się w poszukiwanie i tworzenie środowisk edukacyjnych dla swoich dzieci, dostarczają materiału skłaniającego do pytań o znaczenie tych działań oraz o ich podłoże – o szerszy kontekst społeczno-kulturowy tych inicjatyw. Zjawisko jest badane na dwóch poziomach. Jeden odpowiada na pytanie – co tu się dzieje?, drugi zaś na pytanie, jak to jest możliwe, że dzieje się to co się dzieje? Tak sformułowane pytania prowadzą analizy w dwóch kierunkach – jedna ukazuje działania rodziców w perspektywie ich krytycyzmu wobec zastanej, acz niedoskonałej rzeczywistości, druga zaś wprowadza krytycyzm wobec krytycznej perspektywy rodziców i pozwala szukać głębiej ukrytych wzorów ich praktyk. Postawa krytyczna i koncepcja ideologii w wydaniu Karla Mannheima i Luisa Althussera stanowią wspólną ramę interpretacyjną obu zarysowanych perspektyw. Pozwalają one rozumieć działania rodziców z jednej strony w kategoriach sprawczości, aktywności i upodmiotowienia wobec zastanych struktur oraz w kategoriach wezwania przez neoliberalną ideologię (Althusserowskiej interpelacji) z drugiej strony. Artykuł zamykają pytania o znaczenie quasi-szkół dla szkolnictwa w Polsce, rozpięte między potencjalną zmianą i rozwojem polskiej szkoły systemowej a potencjalnym jej demontażem.

Keywords

EN

alternative education; quasi-schools; parenthood; utopia; ideology; neoliberalism; individualism; new middle-class; critical attitude; ideological interpellation; Althusser; Mannheim

PL

edukacja alternatywna; quasi-szkoły; rodzicielstwo; utopia; ideologia; neoliberalizm; kultura indywidualizmu; nowa klasa średnia; postawa krytyczna; interpelacja ideologiczna; Althusser; Mannheim

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2018 (R. XVII)
• Issue: 1(67)
• Pages: 107-128

Contributors

author

Wiatr Marta

• Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa

References

• Barcan A., (2010), The New Middle Class and the Education, „Policy” 26(1), p. 45–52.
• Beck U., (2002), Społeczeństwo ryzyka [Risk socjety], Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa.
• Beck U., Giddens A., Lash S., (2009), Modernizacja refleksyjna. Polityka tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności [Reflexive Modernization. Politics, Tradition, and Aesthetics in the Modern Social Order], PWN, Warszawa.
• Beck-Gernsheim E., (1998), On the way to a post-familial family: from a community of need to elective affinities, „Theory, Culture & Society”, 15(3–4), p. 53–70.
• Charmaz K. (2013), Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej [Constructing Grounded Theory. A Practical Guide Through Qualitative Analysis], PWN, Warszawa.
• Dudzikowa M., Knasiecka-Falbierska K. (2013), Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej [Perpetrators and/or victims of sham actions in school education], Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• Foucault M., (2011), Narodziny biopolityki. Wykłady w Collège de France 1978–1979 [The Birth of Biopolitics. Lectures at the Collège de France 1978–1979], PWN, Warszawa.
• Foucault M., (2014), Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Wykłady w Collège de France 1977–1978. [Security, Territory, Population. Lectures at the Collège de France 1977–1978], PWN, Warszawa.
• Giddens A., (2001), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności [Modernity and Self-identity: Self and Society in the Late Modern Age], PWN, Warszawa.
• Hüther G., Hauser U., (2014), Każde dziecko jest zdolne. Jak marnujemy wrodzone talenty [EveryChild is Highly Gifted. The natural talents of our children and what we make of them], Dobra Literatura, Słupsk.
• Jacyno M., (2007), Kultura indywidualizmu [Culture of individualism], PWN, Warszawa.
• Keller R., (2011), Wissenssoziologische Diskursanalyse [Sociology of Knowledge approach to discourse analysis], [in:] Keller R., Hirseland A., Schneider W. i Viehover W. (Eds.), Handbuch Sozialwissenschaftliche Diskursanalyse, Wiesbaden, p. 125–158.
• Klus-Stańska D., (2012), Konstruowanie wiedzy w szkole [Constructing knowledge at school], Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
• Mannheim K., (1992), Ideologia i utopia [Ideology and Utopia], Wydawnictwo TEST, Lublin.
• Mendel M., (2015), Postanimacja w postdemokracji [Postanimation in Postdemocracy], „Pedagogika Społeczna”, XIV, 56(1), p. 25–37.
• Olmendo A., Wilkins A., (2017), Governing through parents: a genealogical enquiry of education policy and the construction of neoliberal subjectivities in England, „Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education”, Vol. 38, nr 4.
• Patton Q.M., (1990), Qualitative Evaluation and Research Methods, Sage Publications, Newbury Park–London–New Delhi.
• Poland B.D., (2001), Transcription quality, [in:] Gubrium Jaber F. i Holstein James A. (Eds.), The Handbook of Interview Research: Context and Method, Sage Publications, Thousand Oaks, p. 629–649.
• Radlińska H., (1961), Pedagogika społeczna [Social Pedagogy],Vol. 1, Wrocław.
• Rasiński L., (2012), Krytyka społeczna jako „reforma świadomości”. Próba reinterpretacji Marksowskiego projektu krytyki [Social criticism as a “reform of consciousness”. An attempt to reinterpret Marx’s criticism project] [in:] Rudnicki P., Starnawski M. i Nowak-Dziemianowicz M. (red.), Władza, sens, działanie. Studia wokół związków ideologii i edukacji [Power, meaning, action. Studies on the relationships between ideology and educaion], Wydawnictwo Naukowe DSW, Wrocław.
• Rose N., (1998), Inventing our Selves: Psychology, Power, and Personhood, Cambridge University Press, Cambridge.
• Rose N., (1999), The Power of Freedom: reframing political thought, Cambridge University Press, Cambridge.
• Sennett R., (2006), Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie [The Corrosion of Character: The Personal Consequences of Work in the New Capitalism], Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
• Sennett R., (2009), Upadek człowieka publicznego [The Fall of Public Man], Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
• Smolińska-Theiss B., (2004), Siły ludzkie w teorii pedagogiki społecznej [Human forces in the theory of social pedagogy], [in:] Cichosz Mariusz, Polska pedagogika społeczna w la-tach 1945–2003.Wybór tekstów źródłowych [Polish social pedagogy in the years 1945––2003. A selection of source texts], Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, p. 245–259.
• Urbańska S., (2012), Konstruowanie modelu obywatelstwa w dyskursach macierzyńskich w latach 70-tych PRL i na początku XXI wieku [Constructing a model of citizenship in maternal discourses in Poland of the 1970s and in the beginning of the 21st century ], [in:] Hryciuk R. i Korolczuk E. (Eds.), Pożegnanie z Matką Polką? Współczesne dyskursy i reprezentacje macierzyństwa [Farewell to the Polish Mother? Contemporary discourses and representations of motherhood], WUW, Warszawa.
• Uryga D., Wiatr M., (2015), Quasi-szkoły – nowe przedsięwzięcia rodzicielskie na obrzeżu systemu oświaty [Quasi-schools – new parental ventures on the fringes of Polish educational system], „Pedagogika Społeczna”, 57(3), p. 217–232.
• van Zanten A., Kosunen S., (2013), School choice research in five European countries: the circulation of Stephen Ball’s concepts and interpretations, „London Review of Education”, 11(3), p. 239–255.
• Weber M., (2010), Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Protestanckie “sekty” a duch kapitalizmu [The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism], Aletheia, Warszawa.
• Žižek S., (2001), Wzniosły obiekt ideologii [Sublime Object of Ideology], Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Żylińska M., (2013), Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi [Neurodidactic. Teaching and learning friendly to the brain], Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Althusser L. (2006), Ideologie i aparaty ideologiczne państwa [Ideology and Ideological StateApparatuses], „Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (UW), p. 1–29. Retrived from: www.skfm-uw.w.pl
• Eagleton T. (1991), Ideology: An Introduction, Verso, London, New York. Retrived from: http://archive.org/stream/TerryEagleton-IdeologyAnIntroduction/TerryEagleton-Ideology-AnIn-troduction_djvu.txt w dniu 19-04-15.

Identifiers

ISSN

1642-672X