Pozycja stratyfikacyjna jednostki a subiektywna ocena położenia społecznego. Przyczynek do analizy stopnia zgodności skal pomiarowych

• Authors: Maria Zielińska , Tomasz Kołodziej

Title variants

EN

Position Stratification of the Individuals and the Subjective Evaluation of Social Position. Analysis of the Degree of Compliance Measurement Scales

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podstawowym celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie natury metodologicznej: w jakim stopniu wyznaczanie pozycji jednostki w strukturze społecznej za pomocą tzw. kryteriów obiektywnych (dochodu, pozycji zawodowej, wykształcenia) zbieżne jest z subiektywną oceną własnego położenia społecznego oraz jakie czynniki przyczyniają się do zaistniałych rozbieżności. Ogólniejsze pytanie dotyczy możliwości eksplanacyjnych modeli konstruowanych z uwzględnieniem kryteriów obiektywnych i modeli uwzględniających kryteria subiektywne. Artykuł mieści się w nurcie szeroko rozumianej problematyki dotyczącej przeobrażeń struktury społecznej. Kanwą teoretyczną dla analiz empirycznych są tu socjologiczne teorie struktury i ruchliwości społecznej. Empirycznej ilustracji dostarczą dane pochodzące z longitudinalnych badań socjologicznych [Lubuskiego Sondażu Społecznego (2005 i 2009) oraz Polskiego Generalnego Sondażu Społecznego (2005, 2008)]. Wyniki badań empirycznych jednoznacznie wskazują, że następują zmiany uwarunkowań percepcji własnego położenia społecznego w kierunku zmniejszenia roli zawodu przy jednoczesnym wzroście znaczenie czynników pozazawodowych, wśród których istotną funkcję pełnią subiektywne oceny własnej sytuacji, konteksty porównawcze oraz kategorie (grupy) odniesienia. W artykule zestawione zostaną miary położenia jednostki w strukturze społecznej, oszacowane rozbieżności i wskazane możliwe obszary pozwalające te rozbieżności wyjaśnić.

EN

The primary objective of this article is to answer the question of a methodological nature: to what extent position in the social structure of individuals determine by using the so-called objective criteria (income, occupational position, education) is consistent with the subjective assessment of their social position, and what factors contribute to the existing discrepancies. General question concerns the explanatory possibility of models constructed with the criteria of objective and models based on subjective criteria. The article is located in the mainstream of broadly understood issues concerning the transformation of the social structure. Theoretical basis for the empirical analysis are the sociological theories of structure and social mobility. Empirical illustrations based are on data from a longitudinal sociological studies: Lubuskie Social Survey (2005 and 2009) and the Polish General Social Survey (2005, 2008). The results of empirical studies clearly indicate that changes occur in conditions of perception of self social position in such direction, that the role of profession is reduced and the growing importance of non-work factors , among which important function fully subjective assessment of their own situation, comparative contexts, and categories (groups) references. The article summarized the measure of the position in the social structure, estimates of the divergence and indicated possible areas allowing these divergence to explain

Keywords

PL

pozycja stratyfikacyjna; subiektywna ocena położenia społecznego; skale pomiarowe; położenie społeczne

EN

position stratification; subjective evaluation of social position; measurement scales; social position

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2014
• Volume: 63 (LXIII)
• Issue: 2
• Pages: 73-91

Dates

published

2014

Contributors

author

Maria Zielińska

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Tomasz Kołodziej

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Domański H., 1999, Prestiż, Wrocław: Wyd. Funna.
• Domański H., 2000, Hierarchie i bariery społeczne w latach dziewięćdziesiątych, Warszawa: Instytut Spraw Pu-blicznych.
• Domański H., 2004, Struktura społeczna, Warszawa: Wyd. SCHOLAR.
• Domański H., Sawiński Z., Słomczyński K.M., 2007, Nowa klasyfikacja i skale zawodów, Warszawa: Wyd. IFiS PAN.
• Domański H., Sawiński Z., 1991, Wzory prestiżu a struktura społeczna, Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum.
• Goldthorpe J., 1980, Social Mobility and Class Structure In Modern Britain, Oxford: Clarenden Press.
• Huxley A., 2013, Nowy wspaniały świat, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa.
• Hurrelmann K., 1994, Struktura społeczna a rozwój osobowości, Poznań: Wyd. naukowe UAM.
• Janicka K., 1997, Sytuacja pracy a struktura społeczna, Warszawa: Wyd. IFiS PAN.
• Janicka K., Leszkowicz-Baczyńska Ż., Leszkowicz-Baczyński J. i in., 2010, Lubuszanie u progu XXI wieku. Dyfuzja kulturowa i ruchliwość społeczna na zachodnim pograniczu po akcesji Polski do Unii Europejskiej, Zielona Góra: Wyd. UZ.
• Kohn M.L., Schooler C., 1986, Praca a osobowość. Studium współzależności, Warszawa: PWN.
• Leszkowicz-Baczyńska Ż., Szaban D. (red.), 2012, Lubuszanie w pierwszej dekadzie XXI wieku. Portret socjologiczny, Zielona Góra: LTN.
• Merton R., 1957, Social Theory and Social Structure, Glencoe III: The Free Press.
• Ossowski S., 1986, O strukturze społecznej, Warszawa: PWN.
• Słomczyński K.M., Kohn M.L., Janicka K. i in., 1988, Sytuacja pracy i jej psychologiczne konsekwencje. Pol-sko-amerykańskie analizy porównawcze, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Ossolineum.
• Słomczyński K.M., Janicka K., Mach B. i in., 1996, Struktura społeczna a osobowość. Psychologiczne funkcjonowanie jednostki w warunkach zmiany społecznej, Warszawa: IFiS PAN.
• Słomczyński K.M., Janicka K., 2008, Dychotomie w strukturze klasowej: o efekcie świętego Mateusza i pogłębiających się nierównościach społecznych, w: J. Mucha, E. Narkiewicz-Niedbalec, M. Zielińska (red.), Co nas łączy, co nas dzieli?, Zielona Góra: Oficyna Wyd. UZ, s. 123–138.
• Słomczyński K.M., Janicka K., 2010, Struktura społeczeństwa polskiego: zmiany w latach 1978––2008, w: W. Mo-rawski (red.), Modernizacja Polski. Struktury, agencje, instytucje, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 552–583.
• Słomczyński K.M, Janicka K., 2013, Od nierówności do polaryzacji: biegunowość struktury klasowej a pogłębiające się różnice w postawach i zachowaniach natury społecznej i politycznej, w: J. Grotowska-Leder, E. Rokicka (red.), Nowy ład? Dynamika struktur społecznych we współczesnych społeczeństwach, Łódź: Wyd. UŁ.
• Wesołowski W., 1980, Klasy, warstwy, władza, Warszawa: PWN.
• Zielińska M., 2007, Pogranicze i Centrum. Wybrane problemy analiz porównawczych w badaniach sondażowych, „Przegląd Socjologiczny”, tom LVI/1.
• Zielińska M., 2012, Deprywacja materialna jako wskaźnik standardu i jakości życia w gospodarstwach domowych w Polsce – kontekst regionalny i ogólnopolski, w: M. Janoś-Kresło (red.), Gospodarstwa domowe w XXI w. Kon-sumpcja. Jakość życia, Warszawa: Szkoła Główna Handlowa – Oficyna Wydawnicza, s. 193–215.
• Zielińska M., Kołodziej T., 2013, Autopercepcja położenia społecznego w kontekście zmian struktury społecznej w perspektywie regionalnej i ogólnopolskiej, w: J. Grotowska-Leder, E. Rokicka (red.), Nowy ład? Dynamika struktur społecznych we współczesnych społeczeństwach, Łódź: Wyd. UŁ.