O związku wolności i języka w pojmowaniu filozofii u Karla Jaspersa

• Authors: Maciej

Title variants

EN

On Freedom and Language in Jaspers' Understanding of Philosophy

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The main objective of this text is to show that for Karl Jaspers all authentic philosophy is an attempt to express subjectivity in terms of the intersubjective categories of intellect. Subjectivity is understood as a plane of individual experience which ultimately comes down to the consciousness of freedom. Intersubjectivity on the other hand is perceived as a plane of expression of this experience, which can boil down to language. For it is only through the mediation of language that one can illuminate its own being – its connection to the world and transcendence. Thus, the rational expression of experience is the essential condition for self-comprehension of any subjectivity. Ultimately, however, any attempt of rational inquiry reveals itself as insufficient. The human being, in his or her, pursuit of self-comprehension has to reach the boundary of language-based expression and therefore the boundary of all reasoning, where rational knowledge must give way to direct but inexpressible experiencing of what is the absolute source of all being. Thus, in the end, silence is the only true expression of transcendence.

Głównym celem tekstu jest wykazanie, iż dla Karla Jaspersa wszelka autentyczna filozofia stanowi próbę wyrażenia subiektywności jednostki w intersubiektywnych kategoriach przedmiotowego intelektu. Płaszczyzna subiektywności rozumiana jest jako sfera doświadczenia jednostki, która ostatecznie zostaje sprowadzona do jednostkowej świadomości wolności. Z kolei płaszczyzna intersubiektywna stanowi sferę wyrazu doświadczenia, którą autor tekstu, za Jaspersem, utożsamia z wyrazem językowym. Dopiero bowiem poprzez zapośredniczenie w języku jednostka może rozjaśnić swój własny byt – jego związki ze światem oraz transcendencją. Racjonalny wyraz doświadczenia stanowi zatem warunek samorozumienia subiektywności. Ostatecznie jednak wszelka próba racjonalnego rozjaśniania subiektywności okazuje się niewystarczająca. Dążąc do zrozumienia samej siebie jednostka dociera bowiem do granicy językowego wyrazu, poza którą wszelki obiektywizujący ruch poznawczy musi ustąpić miejsca bezpośredniemu i niewyrażalnemu doświadczeniu tego, co absolutnie źródłowe. Jedynym możliwym wyrazem absolutnej pełni bytu (transcendencją) okazuje się milczenie.

Keywords

PL

Jaspers; egzystencja; wolność; transcendencja; język; filozofia

EN

Jaspers; Existenz; freedom; transcendence; language; philosophy

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2015
• Issue: Diametros 46
• Pages: 134-150

Dates

published

2015-12

Contributors

author

Maciej

• Institute of Philosophy and Sociology Pedagogical University of Cracow

References

• B. Andrzejewski, Homo Universus. Mench und Sprache in der deutschen und polnischen Philosophie, Königshausen&Neumann, Würzburg 2011.
• K. Jaspers, Filozofia egzystencji, tłum. D. Lachowska, A. Wołkowicz, PIW, Warszawa 1990.
• K. Jaspers, Rozum i egzystencja. Nietzsche a chrześcijaństwo, tłum. C. Pie-cuch, PWN, Kraków 1991.
• K. Jaspers, Wiara filozoficzna wobec objawienia, tłum. G. Sowiński, Znak, Kraków 1999.
• K. Jaspers, Wprowadzenie do filozofii, tłum. A. Wołkowicz, Siedmioróg, Wrocław 2004.
• K. Jaspers, Wiara filozoficzna, tłum. A. Buchner, J. Garewicz, D. Lachowska, M. Łukasiewicz, Comer, Toruń 1995.
• K. Jaspers, Szyfry transcendencji, tłum. C. Piecuch, Comer, Toruń 1995.
• I. Kant, Krytyka praktycznego rozumu, tłum. B. Bornstein, Antyk, Kęty 2002.
• W. Luijpen, Fenomenologia egzystencjalna, tłum. B. Chwedeńczuk, PAX, Warszawa 1972.
• C. Piecuch, Metafizyka egzystencjalna Karla Jaspersa, Universitas, Kraków 2011.
• H. Plessner, Pytanie o conditio humana, tłum M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski, A. Załuska, PIW, Warszawa 1988.
• R. Rudziński, Jaspers, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978.
• M. Scheler, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, tłum. S. Czerniak, A. Węgrzecki, PWN, Warszawa 1987.
• M. Urbanek, Fenomen komunikacji a sytuacja duchowa epoki [w:] Karl Jaspers: człowiek w epoce przełomu, C. Piecuch (red.), Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2013, s. 76–86.
• M. Urbaniak, Uwagi o pojęciu języka w myśli Karla Jaspersa [w:] Karl Jaspers: Myślenie zaangażowane, C. Piecuch (red.), Wydawnictwo Naukowe UP, Kra-ków 2011, s. 133–141.
• L. Wittgenstein, Traktatus logico-philosophicus, tłum. B. Wolniewicz, PWN, Warszawa 2002.
• M. Żelazny, Idea wolności w filozofii Kanta, Rolewski, Toruń 2001.

Identifiers

DOI

dx.doi.org/10.13153/diam.46.2015.840