Obszary wiejskie a presja urbanizacyjna w powiatach sąsiadujących z Warszawą

• Authors: Barbara Chmielewska

Title variants

EN

Rural areas and urbanization pressures in the districts close to Warsaw

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono wpływ procesów urbanizacyjnych, związanych z rozwojem Warszawy, na zmiany zachodzące na obszarach wiejskich w powiatach okołowarszawskich. Analizą objęto powiaty: legionowski, miński, otwocki, piaseczyński, pruszkowski, warszawski zachodni i wołomiński. W wyniku badania stwierdzono w powiatach sąsiadujących ze stolicą stałą tendencję zmniejszania się powierzchni gruntów użytkowanych rolniczo na rzecz wzrostu terenów zurbanizowanych i zabudowa-nych. Szczególnie wysoka dynamika wzrostu cechowała tereny przeznaczane pod budownictwo mieszkaniowe. Jednocześnie w powiatach podwarszawskich odnotowano wyższą dynamikę wzrostu liczby ludności w powiatach usytuowanych wzdłuż korytarzy transportowych oraz o rozwiniętej infra-strukturze, jak również atrakcyjnych krajobrazowo. Wyższy był także przyrost osób, które na miejsce zamieszkania wybierały tereny poza miastem niż w samym mieście (piaseczyński, legionowski, prusz-kowski). Problemem nie jest rozrastanie się miast kosztem gruntów użytkowanych rolniczo lub zale-sionych, gdyż jest to proces uwarunkowany historycznie i współcześnie. Problem natomiast pojawia się wtedy, gdy miasta bezplanowo rozlewają się na tereny otwarte, cenne przyrodniczo, gdy następuje „rugowanie” rolnictwa z gleb wysokiej jakości, a także gdy brak jest ochrony prawnej terenów leśnych i rolnych przed bezmyślną zmianą ich użytkowania.

EN

This article presents the influence of urbanization processes associated with the development of Warsaw on changes in the rural areas in the districts around Warsaw. The analysis applies to the districts of Legionowo, Minsk, Otwock, Piaseczno, Pruszków, Warsaw West and Wołomin. Based on research carried out in the districts adjacent to the capital, the constant trend of decreasing agricultural land area in favor of the growth of the urban and built-up areas was stated. Particularly high growth dynamics was characteristic of land allocated for housing. At the same time, among the suburban districts, the higher growth rate of the population was reported in the districts located along the transport corridors and areas with developed infrastructure, as well as attractive landscapes. Higher growth also applies people, who have chosen ther place of residence outside the city than inside of it (districts of Piaseczno, Legionowo, Pruszków). Urban sprawl at the expense of agricultural or afforested land is not a problem, because the process is conditioned historically and by present day. But the problem comes when the cities spread over open areas, valuable natural, where there is a "displacement" of agriculture with high-quality soil, and when there is no legal protection of forest and agricultural land where its mindless change of use is made.

Keywords

PL

OMW; Warszawa; urbanizacja; planowanie przestrzenne

EN

Warsaw; urban splaw

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2015
• Issue: 16
• Pages: 53-72

Dates

published

2015-03

Contributors

author

Barbara Chmielewska

• IERiGŻ-PIB, Zakład Ogólnej Ekonomiki, 00-002 Warszawa, ul. Świętokrzyska 20

References

• Bański J., 2008, Wiejskie obszary sukcesu gospodarczego, Studia Obszarów Wiejskich, Warszawa.
• Bański J., Stola W., 2002, Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich, tom 3, Warszawa.
• Bednarek-Szczepańska M., Więckowski M., Komornicki T., 2010:,Konflikty przestrzenne w wybranych gminach [w:] P. Śleszyński, J. Solon (red.), Prace planistyczne a konflikty przestrzenne w gminach, Studia KPZK, 130, Warszawa.
• Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Piaseczno, za: http://piaseczno.eu/index..., odczyt dn. 19.11.2014 r.
• Bórawski P., 2010, Wykorzystanie teorii lokalizacji Johanna Heinricha von Thünena do oceny efek-tywności gospodarstw z alternatywnymi dochodami, Roczniki Nauk Rolniczych, SERIA G, T.97, z. 2.
• Chmielewska B., 2013, Ekonomiczno-społeczna sytuacja gospodarstw domowych rolników po akcesji Polski do Unii Europejskiej, IERiGŻ-PIB, Studia i Monografie nr 158, Warszawa.
• Degórska B. Deręgowska A., 2008, Zmiany krajobrazu obszaru metropolitalnego Warszawy na prze-łomie XX i XXI wieku, Atlas Warszawy, zeszyt 10, PAN IGiPZ, Warszawa.
• Encyklopedia PWN, Tom 3, Warszawa 1991.
• Janiszewska A., 2009, Gospodarka przestrzenna – definicje i powiązania z innymi naukami, [w:]: Social Factors in Spatial Economy and Spatial Planning, E. Klima (red.), Space Society Economy, no 9, Department of Spatial Economy and Spatial Planning, Łódź.
• Jonasson O. 1925, The agricultural regions of Europe, Economic Geography Vol. 1.
• Kołodziejczyk D., 2007, Kierunki przekształceń struktury użytkowania ziemi a rozwój obszarów wiej-skich, [w:] Grykień S., Hasiński W. (red.), Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju obszarów wiejskich, Studia Obszarów Wiejskich, Nr 12, Warszawa.
• Komornicki T., Czapiewski K. Ł., Solon B. (red.), Zagospodarowanie infrastrukturalne i kapitał fizyczny oraz policentryczność rozwoju Mazowsza, TRENDY ROZWOJOWE MAZOWSZA Nr 4, Warszawa 2012.
• Lisowski A., Grochowski M., 2009, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, Biuletyn KPZK nr 240, t.1, [za:] J. Bański, W. Stola (red.), 2002, Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich, t. 3, Warszawa.
• Lösch A., 1961, Gospodarka przestrzenna. Teoria lokalizacji, PWE, Warszawa.
• Mantey D., 2009, Żywiołowość lokalizacji osiedli mieszkaniowych na terenach wiejskich obszaru me-tropolitalnego Warszawy, rozprawa doktorska napisana na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Musiał W., 2012, Problemy gospodarowania ziemią rolniczą w regionach o rozdrobnionej strukturze, prezentacja na konferencji SERiA, Krasnobród, 13.06.2012 r.
• Nowakowski M., 2006, Rozprzestrzenianie i rozpraszanie zabudowy warszawskie metropolii [w:] Ko-złowski S. (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, KUL, PAN Komitet „Człowiek i Środowisko”, Białystok-Lublin-Warszawa.
• Nowakowski M., 2002, Rozpraszanie zabudowy metropolii warszawskiej, [w:] Kamieniecki K. (red.), Miasto za miastem, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, Warszawa.
• Pałaszewski T., 2001, Czynniki zrównoważonego rozwoju gospodarczo-przestrzennego. SWPW, Płock.
• Prezydent.pl; http://www.prezydent.pl/prawo/ustawy/zgloszone/art,25,prezydencki-projekt-ustawy-o-ochronie-gruntow-trafil-do-sejmu.html, odczyt dn. 08.01.2015 r.
• Rolnictwo województwa mazowieckiego na tle kraju i pozostałych województw, Urząd Statystyczny w Warszawie, Warszawa 2009.
• Sarkissian W., Forsyth A., Heine W., 1990, Residential “Social Mix”: The Debate Continues, Australian Planner.
• Sikorska P., 2010, Przestrzeń otwarta miasta pod presją rozwoju. Zagrożenia i szanse. Przypadek Mazowsza, [w:] MAZOWSZE Studia Regionalne, Nr 5, Warszawa.
• Sinclair R., 1967, Von Thünenand Urban Sprawl, Ann. Am. Geogr. Assoc. 57, 1.
• Studium Planu Zagospodarowania Przestrzennego Obszaru Metropolitalnego Warszawy, 2010, Ma-zowieckie Biuro Planowania Regionalnego, Warszawa.
• Szyrmer J.H., 1980, Przemiany struktury przestrzennej produkcji towarowej rolnictwa indywidualnego w Polsce w latach 1960-1970, [w:] Prace Geograficzne Nr 134, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Wydawnictwo PAN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk.
• Śleszyński P., 2012, Warszawa i rozwój metropolitalny Warszawy a rozwój Mazowsza, TRENDY ROZWOJOWE MAZOWSZA, nr 8, Warszawa, s. 138.
• Tabęcki P., Mroczkowski R., 2014, Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów w województwie mazowieckim, Departament Geodezji i Kartografii UMWM, www.geodezja. mazovia.pl /pliki/prezentacja.
• Teoria ośrodków centralnych – hasło w: http://encyklopedia.naukowy.pl/Teoria_(...), odczyt dn. 03.02.2015 r.
• Województwo Mazowieckie. Podregiony, Powiaty, Gminy, 2005, Urząd Statystyczny w Warszawie, Warszawa 2005.
• Województwo Mazowieckie. Podregiony, Powiaty, Gminy, 2014, Urząd Statystyczny w Warszawie, Warszawa 2014.
• Wójcik M., Wiejski obszar peryferyjny w koncepcjach geograficznych, [za:] http://rcin.org.pl; odczyt dn. 02.02.2015 r.
• Zegar J. St., 2009, Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (10), Raport końcowy, synteza i rekomendacje, IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Zestawienie zbiorcze danych objętych EGiB dla województwa mazowieckiego, Departament Geodezji i Kartografii, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, Warszawa 2014.