Szkoła dla Innego. Filozofia i pedagogika dialogu w edukacji międzykulturowej

• Authors: Serkowska-Mąka Jadwiga

Title variants

EN

A School for the Other: Philosophy of Dialogue and Dialogic Pedagogy in Intercultural Education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób funkcjonująca w ramach pedagogiki dialogu propozycja Joanny Rutkowiak, aby uczynić dialog naczelną zasadą wychowania, może pomóc w realizacji zadań edukacji międzykulturowej. Szczególną uwagę autorka zwraca na myślenie globalizujące i hermeneutycznie rozumianą rozmowę, które mogą przyczynić się do poznawczego przeobrażenia jednostki poprzez uwzględnianie i włączanie do swojego horyzontu poznawczego odmiennych punktów widzenia. Takie podejście może przyczynić się do kształtowania sprzyjających wychowaniu międzykulturowemu postaw u nauczycieli, przeobrażając ich nastawienie i zwiększając samoświadomość co do własnego światopoglądu, wartości, przekonań i zachowań. Ta samoświadomość jest kluczowa w środowisku wielokulturowym, gdzie dochodzi do wzmożonych napięć i konfrontacji pomiędzy odmiennymi kulturowo interpretacjami rzeczywistości, wartościami i normami. Autorka twierdzi, że kluczową rolę w edukacji międzykulturowej odgrywają nauczyciele, gdyż to od nich zależy skuteczne kształtowanie postaw otwartości i tolerancji wobec Innego u uczniów. Wychowawcy powinni pełnić rolę negocjatorów między różnymi punktami widzenia, tłumaczy odmienności kulturowej oraz propagatorów otwartości i tolerancji. Nie uda się to bez zwiększonej świadomości własnego zaplecza kulturowego i wysokiego poziomu samoświadomości. Pomóc w tym może właśnie perspektywa dialogowa Rutkowiak, połączona z zaczerpniętą z filozofii dialogu dyrektywą zwiększonej wrażliwości na Innego i jego specyficzne potrzeby i uwarunkowania.

EN

The aim of this article is to demonstrate how Joanna Rutkowiak’s concept of educational dialogue representing dialogic pedagogy can help in the accomplishment of the goals of intercultural education. The author’s attention is focused particularly on globalizing thinking and hermeneutically understood conversation, which can be important factors leading to the cognitive transformation of an individual accomplished by taking different points of view into consideration and including them in one’s cognitive horizon. Such an approach may contribute to the development of particular teacher attitudes which support intercultural upbringing. These attitudes can be formed by transforming teachers’ dispositions and increasing their self-awareness in areas such as worldview held, beliefs, values and manifested behaviors. This self-awareness is the key factor in a multicultural environment, which is an area of increased tensions and conflicts between culturally different values, norms and interpretations of reality. The author argues that teachers play the key role in intercultural education, because effective fostering of openness and tolerance towards Other depends on their efforts. Educators should play the role of negotiators between differing points of view, translators of cultural otherness and exponents of openness and tolerance. They will not be able to achieve this goal without increased awareness of their cultural background and a high level of self-awareness.

Keywords

PL

edukacja międzykulturowa; wielokulturowość; dialog; pedagogika dialogu; filozofia dialogu; Inny; nauczyciel

EN

intercultural education; multiculturality; dialogue; dialogic pedagogy; philosophy of dialogue; Other; teacher

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Studia Paedagogica Ignatiana
• Year: 2019
• Volume: 22
• Issue: 1
• Pages: 51-72

Contributors

author

Serkowska-Mąka Jadwiga

References

• Buber M., Kształcenie charakteru, „Znak” 1968, nr 7‒8, s. 915‒926.
• Buber M., Problem człowieka, przeł. J. Doktór, Wydawnictwo Nau-kowe PWN, Warszawa 1993.
• Buber M., Wychowanie, w: Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, t. 3, ks. 2: Myśl pedagogiczna w XX stuleciu, wy-bór i oprac. S. Wołoszyn, Dom Wydawniczy „Strzelec”, Kielce 1998, s. 649‒654.
• Gadacz T., Wychowanie do wolności, „Znak” 1993, nr 9, s. 97‒114.
• Gadacz T., Wychowanie jako spotkanie osób, „Znak” 1991, nr 9, s. 62‒68.
• Gajdzica A., Działania nauczycieli w środowisku wielokulturowym – założenia a praktyka edukacyjna, w: Edukacja międzykulturowa – dokonania, problemy, perspektywy, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta, Wydawnictwo Adam Marszałek, Cieszyn – Warszawa – Toruń 2011, s. 112‒150.
• Gara J., Pedagogiczne implikacje filozofii dialogu, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
• Grabowska B., Inny – obcy – …taki sam. Postawy studiujących nau-czycieli wobec Czechów, w: Praca nauczyciela w warunkach wie-lokulturowości – studia i doświadczenia z pogranicza polsko-czeskiego, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 183‒201.
• Jagiełło M., Spotkania, które zmieniają. O spotkaniu jako kategorii pedagogicznej i wydarzeniu wychowującym na drodze życia, Ofi-cyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.
• Karolczak-Biernacka B., Stereotyp, w: Encyklopedia psychologii, Wydawnictwo Fundacja Innowacja, Warszawa 1998, s. 902.
• Lévinas E., O hebrajski humanizm, Rozważania o edukacji żydow-skiej, Antyhumanizm a edukacja, w: E. Lévinas, Trudna wolność. Eseje o judaizmie, przeł. A. Kuryś, Atext, Gdynia 1991, s. 82‒95.
• Lewowicki T., O podstawowych warunkach pomyślnej pracy nauczy-cieli w sytuacji wielokulturowości, w: Praca nauczyciela w warunkach wielokulturowości – studia i doświadczenia z pogranicza polsko-czeskiego, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta, Wydawnictwo Adam Marszałek, To-ruń 2008, s. 13‒23.
• Nikitorowicz J., Edukacja międzykulturowa wobec dylematów kształ-towania tożsamości w społeczeństwach wielokulturowych, w: Edukacja wobec ładu globalnego, red. T. Lewowicki, J. Nikitorowicz, T. Pilch, S. Tomiuk, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2002, s. 33‒55.
• Nikitorowicz J., Projektowanie edukacji międzykulturowej w perspektywie demokracji i integracji europejskiej, w: Edukacja międzykulturowa w wymiarze instytucjonalnym, red. J. Nikitorowicz, M. Sobecki, Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”, Białystok 1999, s. 25‒31.
• Nowak S., Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych, w: Teorie postaw, red. S Nowak, PWN, Warszawa 1973, s. 15‒27.
• Ogrodzka-Mazur E., „Nowy profesjonalizm” nauczyciela w kontekście przygotowania do edukacji międzykulturowej, w: Praca nauczyciela w warunkach wielokulturowości – studia i doświadczenia z pogranicza polsko-czeskiego, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta, Wydaw-nic­two Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 25‒72.
• Rutkowiak J., O dialogu edukacyjnym. Rusztowanie kategorialne, w: Pytanie. Dialog. Wychowanie, red. J. Rutkowiak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992, s. 13‒52.
• Tischner J., Z problematyki nauczania, „Znak” 1968, nr 7‒8, s. 903‒914.
• Tischner J., Zadania wychowawcze, „Tygodnik Powszechny” 1972, nr 9, s. 20‒22.
• Urząd do Spraw Cudzoziemców, https://udsc.gov.pl/statystyki/raporty-okresowe/raport-roczny-legalizacja-pobytu/2017-2/ [dostęp: 29.08.2018].
• Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2002.
• Wosińska W., Psychologia życia społecznego. Podręcznik psycholo-gii społecznej dla praktyków i studentów, Gdańskie Wydawnic-two Psychologiczne, Gdańsk 2004.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.12775/10.12775/SPI.2019.1.003